Ruh göçü ya da tenasüh olarak ifade edilen reenkarnasyon; ölen bir kimsenin ruhunun bir başka varlığa geçmesi (hulûl) anlamına gelir. Daha çok Hint coğrafyasında zemin bulan ruh göçü inancına göre ruh ölümle birlikte yok olmayıp başka bir bedende yaşamaya devam eder. Ruh göçü inancının Hint kültüründeki ölümsüzlük düşüncesi ve kast sisteminden kaynaklandığı anlaşılmaktadır.
Yahudilik Hristiyanlık ve İslâm’da ise bir kimsenin ölümüyle ruhunun başka bir varlıkta yeniden bedenleneceği inancı yer almaz. Bununla birlikte ruh göçü inancı kültürel etkileşimin bir neticesi olarak bu dinlerin bazı aşırı fırkalarına ve batınî grupları içerisine sirayet etmiştir.
Ruhun ve ölümden sonraki hayatın mahiyet ve keyfiyeti gaybî konulardan olup akıl yürütmeyle bilinemez. Bu tür konularda ancak bir Peygamber’in haber vermesiyle kesin bir yargıya varılabilir. Kur’ân-ı Kerim ve hadis-i şeriflerde “ruh göçü” ve benzeri bir anlayışı doğrulayan ya da buna işaret eden bir delil yoktur. Aksine Kuran-ı Kerîm’de ölen bir kimsenin dünyaya tekrar geri dönemeyeceği açıkça ifade edilmiştir: “Onlardan birine ölüm gelince; ‘Rabbim beni terk ettiğim dünyaya geri çevir belki yapmayıp noksan bıraktığımı tamamlar iyi işler işlerim’ der. Hayır bu onun kendi sözüdür. Diriltilecekleri güne kadar arkalarında [geriye dönmekten alıkoyan] bir engel (berzah) vardır.” (Mü’minun 23/99-100; ayrıca bkz. En’am 7/27-28)
Sonuç olarak İslâm’a göre “ruh göçü” ya da ölümden sonra ruhun başka bir bedene intikali diğer bir varlıkta yeniden doğması veya bedenlenmesi inancı batıldır.
GEREKÇE

1. Reenkarnasyon (tenasüh) inancının merkezinde ruhun beden değiştirmesi düşüncesi yer alır. Buna göre ruh insanın ölümünden sonra sürekli olarak beden değiştirmek suretiyle varlığını devam ettirir. (Bkz. Abdulkahir el-Bağdadî Mezhepler Arasındaki Farklar çev. Ethem Ruhi Fığlalı Ankara 1991 s. 208-212; eş-Şehristânî el-Milel ve’n-Nihal thk. Ali Mühennâ-Ali Hasan Faûr Beyrut 1990 c. 2 s. 606). Ancak aklın doğruluğu mucize ile kanıtlanmış peygamberlerin haberi olmadan gaybî bir konu olan ahiret hayatının mahiyeti ve keyfiyeti ile ilgili kesin çıkarımlarda bulunması mümkün değildir. Dolayısıyla bu tür konularda sadece peygamberlerin getirdikleri bilgilere ve haberlere itibar edilebilir.
2. Ruhun ölümle birlikte başka bir bedene intikal etmek suretiyle dünyadaki hayatını sürdürdüğü inancı kendi içinde çelişiktir. Zira insanın ölümüyle birlikte ruh bedenden ayrılınca hayat emareleri söner. Bu durumda ruhun hayatiyetini sürdürebilmesi için başlangıçta bütünleştiği bedenden başka bir bedenin yaratılmış ruhun da ona geçmiş olması gerekir. Ancak akıl açısından iki ruhun bir bedende toplanmasını kanıtlamak imkânsızdır. Dolayısıyla ruh ve beden bütünlüğünden ibaret olan insanın ölümüyle birlikte ruhunun başka bir bedene göçeceğini iddia etmek yanlıştır. (Bkz. Râzî Fahruddîn Kitabu’l-Muhassal thk. Hüseyin Atay Kahire 1991 s. 546-548).
3. Kur’ân-ı Kerim’de beyan edildiği üzere gaybî konulardan olan ruhun bilgisi Allah katındadır. “Ey Muhammed! Sana ruhu soruyorlar de ki; “ruh” Rabbimin emrinden ibarettir. Bu hususta size pek az bilgi verilmiştir.” (İsra 17/85). Bu itibarla onun hakikatinin akıl yoluyla tam olarak kavranması mümkün değildir.
4. Kur’ân-ı Kerim’de tasvir edildiği üzere cehennemliklerin dünyaya tekrar dönüp iyi amel işleme talepleri Allah tarafından reddedilecektir. Âyet-i kerimede buyrulduğu üzere tekrar dünyaya dönüş mümkün değildir: “Onlardan birine ölüm gelince; ‘Rabbim beni terk ettiğim dünyaya geri çevir belki yapmayıp noksan bıraktığımı tamamlar iyi işler işlerim’ der. Hayır bu onun kendi sözüdür. Diriltilecekleri güne kadar arkalarında [geriye dönmekten alıkoyan] bir engel (berzah) vardır.” (Mü’minun 23/99-100; ayrıca bkz. En’am 7/27-28; Secde 32/12-14). Bu ayetlerden anlaşıldığı üzere ölenin ruhu dünyaya bir daha dönmez. Ölümle birlikte başlayan ahiret hayatı Allah tarafından geri dönüşü olmayan ebedi bir hayat olarak takdir edilmiştir. İnsan orada dünyada işlediği amellerin karşılığını mükâfat ya da mücazat olarak görecektir. Bu ise ölenin ruhunun tekrar bedenleşme suretiyle tekâmülünün söz konusu olmadığı anlamına gelir. Hadis-i şerifte buyrulduğu üzere kişinin ruhsal veya manevi olarak dünya ile irtibatı kamu yararına bıraktığı “sadaka-i cariye” insanların faydalandığı ilmi bir eser ya da ardından hayır dua eden bir evlat yoluyla devam eder. Hz. Peygamber (a.s) bir hadislerinde: “Bir insan öldüğünde amel defteri kapanır. Yalnız sadaka-ı cariyesi (kamu yararına hizmet veren hayır kurumları ve vakıfları) ilmi bir eseri ve kendisine dua eden hayırlı bir evladı olan kimsenin amel defteri kapanmaz.” (Müslim 3/1255 No: 1621 Vasiyet 14) buyurmuşlardır.
5. Reenkarnasyon inancında ruhun bir hayvanın bedenine girmesi ise mesh olarak ifade edilir. (et-Tahanevî Keşşâfü Istılahati’l-Funûn ve’l-Ulûm thk. Ali Dehrûc Beyrut 1996 c. 2 s. 512) Mesh inancını savunanlar Kur’ân’da buna işaret edildiğini ileri sürerler. Söz konusu ayette şöyle buyrulur: “Yasaklanan hususlarda haddi aştıkları için onlara ‘aşağılık maymunlar olun’ dedik.” (A’raf 7/166; ayrıca bk. Bakara 2/65) Bu ayetlerde geçen “aşağılık maymunlar olunuz” hitabı hakkında müfessirlerden bir kısmı bunun şeklen bir dönüşüm yani mesh olduğunu ifade etmişlerdir. Ancak bu görüşü savunan müfessirlere göre söz konusu dönüşüm günah işlemekte haddi aşmanın örnek bir cezasıdır. Dolayısıyla burada ruhun bir bedenden başka bir bedene geçişi ya da daimi bir dönüşümü söz konusu değildir. Müfessirlerden diğer bir grup ise bu dönüşümün “surette değil sirette” yani kalpte ve zihniyette gerçekleştiğini ifade etmişlerdir. Onlara göre söz konusu betimleme insanî ve ahlaki değerlerin aşınmasını veya yok sayılmasını dile getirmekten ibarettir. (İbn Cerîr et-Taberî Câmiu’l-Beyân fî Tefsîri’l-Kurân Beyrut 1986 s. 260-264; ez-Zemahşeri Tefsîru’l-Keşşâf an Hakaiki’t-Tenzîl nşr. Halil Me’mun Şiha Beyrut 2002 s. 394).)
6. Reenkarnasyon inancını savunanlara göre asıl olan beden değil ruhtur. Dolayısıyla onlar açısından mükâfat ve mücazattan beden değil sadece ruh etkilenir. Hâlbuki bu mesele gaybî bir konu olduğundan aklın bu şekilde kesin bir yargıda bulunması doğru kabul edilemez. İslâm’a göre insan ruh ve bedenden oluşan bir bütündür. İkisini birbirinden ayırmak mümkün değildir. Nitekim Kur’an-ı Kerim’e göre diriliş ruhun bedenle birleşmesiyle gerçekleşecek; insan azap ve nimeti ruhu ve bedeniyle birlikte tadacaktır. (Mâide 5/85; Rahman 55/68; Kıyame 75/3-4).