- Öfkemizi yenmek için neler tavsiye etmiştir?
 - Onun (asm) kızdığı olaylar ve konular nelerdir?

Değerli kardeşimiz

“Herkes kendi karakterine göre hareket eder.”[1]

ayeti ve Hz. Peygamber (sav)’in

“İnsanoğlu farklı farklı mertebelerde yaratılmıştır. Kimisi nadiren öfkelenir çabuk yatışır; kimisi çabuk öfkelenir çabuk yatışır bazısı çabuk öfkelenir zor teskin edilir ki en şerlileri bunlardır. En Hayırlıları ise nadiren öfkelenip çabuk yatışanlardır.”[2]

hadisini göz önüne aldığımızda öfkenin fıtrî bir duygu olduğunu bu sebepten dolayı yok edilemeyeceğini; ama ıslah edilerek hayırlı yöne yönlendirilebileceğini görüyoruz.

Bu açıdan bakıldığında öfkeyi övülen ve yerilen öfke olarak ikiye ayırmak uygun olacaktır.

Övülen öfke din ve hak uğruna olanıdır. Güzel hasletlerden biridir. Bu sıfata haiz olan kimseler azmin ve gayretin gerektiği yerde akıl ve dinin emirlerine göre hareket ederler. Ama hilmin yumuşak huyluluğunun faydalı olacağı yerde de kendilerine hâkim olurlar[3]. Bu yüzden Peygamberimizin kendisinden “Bana az ve öz bir ameli emret.” diyen sahabîye "Öfkelenme!.." diye tavsiyesi[4] dünyevî meselelerle ilgili olmalıdır. Hâlbuki kâfirlere ve ehl-i batıla karşı yeri geldiğinde öfkelenmek farz bile olmaktadır.

Yerilen öfke ise haksız yere ortaya çıkan öfkedir. Bunun sonucunda öfke duyulan kişiye zarar verme intikam duygusu meydana gelir ki; bu da saldırganlık olarak tanımlanabilir. Burada dikkatimizi çeken husus öfke duygusunun ateşten yaratılması meselesidir. Bu vakıayı öfkenin ciğerden gelen hararet kızgınlık kalp kanının kaynaması şeklindeki tarifi ile İslâmî öğretinin insanoğlunun ilk ve azılı düşmanı saydığı şeytanın ateşten yaratılması olgusu ile birlikte düşündüğümüzde ne adar anlamlı olduğu ortaya çıkmaktadır.

Nitekim Gazali bu hususa işaret ederek “İnsanda şeytana çeken bir damar vardır. Gazap ateşine tutuşan kimsenin şeytana yakınlığı artar.” demiştir[5].

Rasul-i Ekrem’in; gazabın şeytandan olduğu[6] ile ilgili hadisi de yerilen öfke ile ilgili olsa gerektir. Kur'ân-ı Kerim’de mü’minler

“Öfkelendikleri zaman affederler.”[7]  
“Öfkelerini içine atarlar insanları affederler.”[8]

diye vasıflandırılıyor ve Peygamber’in şahsında tüm mü’minlere ​“Af yolunu tut iyiliği emret ve cahillerden yüz çevir.”[9] tavsiyesinde bulunuluyor.

Bununla birlikte gücü yettiği halde öfkesini yenen kimsenin kıyamet gününde Allah tarafından insanların en başında çağrılarak mükâfatlandırılacağı bildiriliyor[10].

Öfkeyi Tedavi Etme Yolları

Yerilen öfkeye karşılık Peygamberimizin pratik tedavi tavsiyelerini görüyoruz. Öncelikle fitnenin kaynağı öfkenin baş sorumlusu olan şeytandan Allah’a sığınmayı[11] tavsiye etmekte yine

“Gazap şeytandandır şeytan ateşten yaratılmıştır ateş ise su ile söndürülür; biriniz öfkelendiği zaman abdest alsın.”[12]

buyurarak abdest almanın öfkeyi teskin edeceğini ifade etmektedir.

Kızgınlığın insanlığın kalbinde bir kor olduğunu ifade eden Peygamberimiz öfkelenen kimsenin toprağa yapışmasını tavsiye etmektedir[13]. İmam-ı Gazali bu tavsiyeyi; “insanın topraktan yaratıldığını düşünmesi ve böylece huzura kavuşması” olarak değerlendiriyor[14].

Hz. Peygamber’in öfkeyi tedavi etme yöntemi olarak belirttiği tavsiyelerinden bir diğeri de susmaktır[15]. Bunun yanında pozisyon değiştirmeyi de tavsiye ederek

“Biriniz ayakta iken öfkelenmişse otursun. Eğer oturmak fayda vermiyorsa yatsın uzansın.”[16]

buyurmaktadır. Bir başka tavsiyesinin de sabır timsali ideal şahsiyetleri örnek almak olduğunu görüyoruz[17].

Hz. Peygamberin Örneklik Vasfı

Hz. Muhammed tüm insanlığa bir rehber olarak gönderilmiş olup yaşayışıyla kâmil bir örnektir. Kendisine özel olduğu bildirilen durumlar dışında örnek olma vasfı hayatının her alanı için geçerlidir. Bu sebeple Hz. Peygamber (sav)’in rahmet ve merhametlilik vasfı kadar hüzün elem ve öfkelilik halleri de bizler için örnektir.

Bir insan olarak bir baba bir dost bir eş olarak duyduğu üzüntüler yanında; bir önder bir komutan bir hidayet elçisi bir mürşid bir devlet reis olarak yaşadığı hüzün halleri elbette birbirinden farklı düzey ve boyutta olmuştur[18]. “Beşer veya peygamber olarak” diye ikiye ayırmadan bir bütün olarak Peygamberimizin hüzün ve öfkelerini takdim etmek Peygamber Efendimizin öfkelendiği hususların genel karakterine değinmek yararlı olacaktır.

Bu düşüncemiz özü itibariyle Hz. Peygamber’in kızgınlıklarının meşru ve haklı gerekçelere dayalı olması gereğinin bir sonucudur. Zaten bir Peygamber için bundan başkasını düşünmek de imkânsızdır.

Hz. Peygamberin Allah İçin Öfkelenmesi

Hz. Peygamber (sav)’in öfkesi hayatı boyunca övülen öfke şeklinde gerçekleşmiştir. Çünkü kendi nefsi ve çıkarları için değil yalnızca Allah için kızıp öfkelendiğini görüyoruz. Nitekim

 “Allah Rasulü kendi nefsi için intikam almamıştır. Ancak Allah’ın yasaklarının çiğnenmesi durumunda Allah hakkı için öç almıştır.”[19]

ifadesi buna işaret etmektedir. Bununla beraber kendi şahsına hakaret edildiği yerlerde öfkesini bastırmaya çabaladığını görüyoruz[20].

Hz. Peygamberin Öfkelenmesinin Rahmet Olması

Sıradan bir insanın hayatında kin nefret ve sıkıntılara yol açabilecek öfke ve kızgınlık halinin Peygamberimizin hayatında rahmete dönüştüğünü görüyoruz. Çünkü Hz. Peygamber birine kızmış veya hakaret etmiş olsa bile üstün bir ahlak üzere ve âlemlere rahmet olarak gönderilmesinin bir belirtisi olarak o öfke ve hakaretin söz konusu kişi hakkında rahmete dönüşmesi için yine kendisi dua etmiş ve

“Ya Rabbi! Ben nihayetinde bir kulum ve bütün kullar gibi ben de öfkelenirim. Bu sebeple hangi Müslüman’a kızmış hakaret veya beddua etmişsem; onu onun için kıyamet günü bir arınma ve rahmet vesilesi yap.”[21] demiştir.

O muhteşem ahlâkı sağlam karakteri yüce ruhu merhamet pınarı yüreği keskin zekâsı engin basireti asil tavrı yüksek hasletiyle Peygamberliği dışında da üstün insandır.

Hz. Peygamberin Asla Yanlış Konuşmaması

Peygamberimizin

“Ya Rabbi! Gerek hoşnutluk gerekse öfke hallerimde daima hak sözü söylemeyi bana nasip et.”[22]

şeklindeki duasının bir yansıması olarak kaynaklarımızda şöyle bir rivayet geçmektedir. Efendimizden tüm duyduklarını yazan Abdullah b. Amr “Allah Rasûlü’nün ağzından çıkan her şeyi yazıyorsun. Hâlbuki O da bir beşerdir; hoşnut olduğu zaman da olur öfkelendiği zaman da.” denilerek eleştirilmesi üzerine durumu Allah Rasûlü’ne aktarınca Efendimiz elini mübarek ağzına götürerek

“Yaz! Hayatım elinde olan Allah’a yemin ederim ki bu ağızdan haktan başkası çıkmaz.”[23]

Bu rivayetten anlaşıldığı kadarıyla Hz. Peygamber (sav)’in kızgınlık hali; O’nun kesinlikle yanlış konuşmasına sebep olmamıştır.

Allah Rasûlü’nün “Biriniz öfkeli bir halde iken hüküm vermesin.”[24] hadisinin şerhlerine baktığımızda konuyla ilgili olarak âlimler bu hadisin Peygamberimiz için geçerli olmadığı ve kızgınlık durumunda hüküm vermenin O’na has bir durum olduğu görüşünü savunmuş; Peygamber için öfke ve hoşnutluk durumunun birbirine denk olduğunu belirtmişlerdir[25].

Hz. Peygamberin Kızdığı Olaylar ve Kızma Gerekçeleri

Cehalet

Hz. Peygamber (sav)’in öfkelenme gerekçelerinin başında; Müslümanların yeterince araştırma yapmadan ve bilmeden yani cehaletlerine rağmen görüş ortaya atarak yanlış uygulamalara sebep olmaları gelmektedir. Bu olaylardan bir tanesini Cabir b. Abdillah anlatıyor:

Bir seferdeydik. İçimizden birinin başı yarıldı. Yaralı kişi ihtilâm oldu. Çevresindekilere yaralı olduğu için teyemmüm yapıp yapamayacağını sordu. Onlar da: Sen yıkanacaksın teyemmüm yapamazsın dediler. O şahıs yıkandı su ve soğuğun tesiriyle vefat etti.

Hz. Peygamber (sav)’in huzuruna gelindiğinde olay kendisine haber verildi. Bunun üzerine Hz. Peygamber (sav) öfkeli bir halde: "Adamı öldürdüler. Allah da onları öldürsün. Bilmediklerini sorsalardı ya. Cehalet derdinin ilacı sormaktır." buyurdu[26].

Peygamberimizin böylesine ağır bir şekilde “Allah da onları öldürsün.” ifadesi bilmediği halde fetva vermeye kalkışanları tenkit etmesi herhalde günümüze yönelik de çok ciddi bir ikazdır. Her gün rasgele bilgisizce hiçbir İslâmî ve insanî kaygı duymadan dinî konularda diledikleri gibi ahkâm kesenlerin bu öfke ve ikaza muhatap oldukları zihinlerden uzak tutulmamalıdır[27].

Emirlerine Uyulmakta Ağır Davranılması

Hz. Peygamber (sav)’in öfkelenme gerekçelerinden bir tanesi de emirlerine uymakta ağır davranılmasıdır. Mesela Peygamberimiz Hac için ihrama girildiği bir sırada “Haccınızı umreye çevirin.” emrine karşılık “Biz Hac için ihrama girdik nasıl umre sayarız?” diyerek itiraz ettiler. Bunun üzerine Rasulullah (sav) “Ben ne diyorsam onu yapın.” demesine rağmen yine aynı itirazla karşılaşmış ve öfkeli bir halde Hz. Aişe’nin yanına gitmişti. Hz. Aişe niçin kızdığını sorunca “Bir emir vermeme rağmen bana uyulmuyorsa ben nasıl kızmayayım.” diyerek gevşek davranılmasına kızmıştır[28].

Vefatına yol açan hastalığı esnasında cemaate namaz kıldırması için birkaç defa Hz. Ebu Bekir’i imam tayin etmesine rağmen eşlerinin bu konuda gevşek davranmasına kızarak “Söyleyin Ebu Bekir’e insanlara namaz kıldırsın.”[29] diyerek gevşek davranılmasına kızmıştır.

Yine fakir Bedevîlere yardım konusunda ihmalkâr davranan sahabeye karşı yüzünün rengi değişecek kadar kızan Peygamber içlerinden birinin öncülük ederek bir kese gümüşü sadaka olarak vermesiyle sevinmiştir[30].

İfrat ve Tefrit

Bir diğer kızma gerekçesi de sünnetin itidal çizgisinden çeşitli gerekçelerle yan çizenler İslamiyet’in yaşanması noktasında ifrat ve tefrit dengesizliğine düşenler olmuştur.

Hz. Aişe (r.anha) anlatıyor: Nebî’nin bizzat işlediği ve yapılmasına ruhsat verdiği bir konuda bazı sahabîler çekingen ve çekimser davrandılar. Bunun üzerine Hz. Peygamber (sav): "Birilerine ne oluyor ki benim bizzat işlediğim ve yapılmasına ruhsat verdiğim bir şeyi işlemekten çekiniyorlar? Allah’a yemin ederim ki ben Allah’ı onlardan daha iyi biliyor ve Allah’a karşı onlardan çok daha fazla haşyet duyuyorum"[31].

Senin günahların affedilmiş; bizim daha fazla şeyler yapmamız lazım diyerek[32] amellerini azımsayan sürekli oruç tutmak geceleri uyumadan ibadet etmek hanımlarıyla beraber olmamak gibi aşırılıklara niyetlenen sahabîye hitabı da manidardır:

“Kim benim sünnetimden yüz çevirirse o benim yolumu terk etmiş olur.”[33].

Ayrıca namazı cemaati bıktıracak tarzda uzatan sahabîye

“Sizden nefret ettiriciler var. Kim insanlara namaz kıldırıyorsa hafif tutsun. Çünkü içlerinde hasta zayıf ve işi olanlar vardır.”[34]

Uyarısı da Peygamber’in yerleştirmek istediği ifrat ve tefritten uzak mutedil anlayışın bir yansımasıdır.

Katılık

İslâm dinini kişisel kanaatlere sığdırmaya kalkışan ve bu yüzden Peygamber’i öfkelendiren olaylardan birini konunun muhataplarından Üsâme b. Zeyd anlatıyor: Bir savaşta Medineli bir Müslüman’la birlikte müşrik birinin peşine düştük. Müşrik yakalanacağını anlayınca hemen Kelime-i Tevhid’i okudu. Bunun üzerine Müslüman arkadaşım onu öldürmekten vazgeçti. Ben ise “o canını kurtarmak için Müslüman oldu” diye düşünüp onu öldürdüm.

Dönüşte Rasulullah (sav)’a durumu bildirdik. Bunun üzerine Hz. Peygamber (sav) öfkeli bir halde:

“'Ey Üsâme! Demek sen onu Lâ ilâhe illâllah dedikten sonra öldürdün?' diyerek; bu sözü sürekli tekrarladı. O kadar çok tekrarladı ki ben o günden önce Müslüman olmamış olmayı temenni etmeye başladım.”[35].

Hz. Peygamberin Kızdığı Konular

Hadis külliyatında Peygamberimizin öfkelendiği hususları sebepleri ile de bağlantılı olarak iman ibadet ve sosyal ilişkiler şeklinde üç ana bölümde toplamak mümkündür.

İman

Allah Rasûlü inanç hususunda adeta pazarlık eden ve imanını dünyevî menfaatlere göre belirleyen kişilere kızıyor. Mesela Temim oğullarından bir heyete “Ey Temim oğulları! Müjdeyi alın.” hitabına karşılık “Bizi müjdelediysen bize mal-mülk ver.” diyerek dünyevî boyuta indirgemesine kızmıştır[36].

Benzer bir hadiseyi Bedevî’nin tutumunda da görüyoruz. O da Allah Rasûlü’nün bu müjdesini dünyevî çıkarlarla değiştirmeye kalkışınca Hz. Peygamber (sav) kızdırmıştır[37].

Peygamberimizi kızdıran itikâdî hususlardan biri de kendisi veya diğer Peygamberlerle ilgilidir. Mesela bir Yahudi’nin ticarî problemlerden dolayı “Musa’yı insanlığa üstün kılana yemin olsun.” diyerek yemin etmesi üzerine Ensar’dan biri “Hz. Peygamber (sav) aramızda iken sen bunu mu söylüyorsun?” diyerek vurmuş ve durum Hz. Peygamber (sav)’e intikal edince onlara kızarak “Allah (cc)’ın Peygamberlerini birbirine karşı üstünlük yarısına mı tutuyorsunuz?” buyurarak bu ve benzeri konulardaki tartışmanın önünü kesmiştir[38].

Allah Rasûlü peygamberlik iddiasında bulunan Müseyleme’nin gönderdiği mektubu okuduktan sonra onun elçiliğini yapan iki adama hitaben “Siz Müseyleme’nin peygamberliği konusunda ne diyorsunuz?” diye sorduğunda onların “Dediklerine aynen katılıyoruz.” cevabını vermeleri O’nu kızdırmış ve şöyle demiştir:

“Allah’a yemin ederim ki eğer elçilerin öldürülmemesi gibi bir teamül olmasaydı sizlerin boynunu vururdum.”[39]

Kısmete Razı Olunmaması

Peygamberimiz verdiği hükme razı olmayan ve itaat konusunda gevşeklik gösterenlere de kızmaktadır. Bunun sebebi nefsi değil Peygamberlik makamı gereği Allah içindir. Mesela bir ganimet taksimi sırasında bir adamın gelerek “Bu Allah rızası gözetilerek yapılmış bir taksimat değil.” demesine üzülmüş ve kızmıştır[40]. Çünkü böyle bir konuda Peygamberimizin âdil davranmadığını düşünebilmek itikâdî sorunları olan bir kişinin yapabileceği bir şeydir.

Kur’an'a Sarılmada Gevşeklik

Peygamberimiz Veda Haccında insanlara hitaben  “Ey İnsanlar! İlim kaldırılmadan evvel onu almaya bakın.” buyuruyor. Bunun ne manaya geldiğini tam olarak anlamayan bir sahabî “Ya Rasulallah Kur'ân aramızdayken ve biz onu eşimize çoluk çocuğumuza öğretmişken ilim nasıl oluyor da kaldırılıyor?”diye sorunca Peygamberimiz

“Anan yitirsin seni! Görmüyor musun ki Yahudi ve Hristiyanların kitapları ellerinde olduğu halde tek bir harfine bile uymuyorlar. Dikkat edin! İlmin kaldırılma şekillerinden birisi de âlimlerin ölmesidir.”[41] demiştir.

Hz. Ömer Medine’deki Yahudi kabilesinden Kurayzaoğullarına mensup bir Yahudi’den Tevrat bölümleri almış ve Rasûlullah (sav)’a gelip arz etmek istemiştir. Bunu duyan Hz. Peygamber (sav)’in yüzünün rengi değişti. Hz. Ömer O’nun kızdığını anlayınca “Allah’ı Rab; İslâm’ı din ve Muhammed’i Rasûl olarak benimsedik.” diyerek O’nu tasdik etmeye çalıştı. Ardından Efendimiz şöyle buyurdu:

“Nefsimi elinde tutana yemin olsun ki eğer Musa aramızda olsaydı ve beni bırakıp ona uysaydınız mutlaka dalalete düşerdiniz. Siz ümmetler içerisinde benim nasibimsiniz. Ben de peygamberler arasından sizin nasibinizim.”[42]

İbadetlerdeki Eksiklik

Peygamberimizin özellikle namaz ve sadaka (zekât) konusuyla ilgili kızgınlıklarını bahseden rivayetler bulunmaktadır.

Kur'ân’da mescitler Allah’a ait mekânlar olarak tanımlanır[43]. Bu durum mescitlere gösterilmesi gereken saygının bir delili sayılır. Peygamberimiz de mescidin temizlik ve bakımına önem vermiş; kirletenlere kızmıştır. Nitekim bir gün mescide girdiğinde kıble duvarında bir sümük görmüş ve cemaate kızarak şöyle demiştir:

“Allah karşınızdadır. Biriniz namaz kıldığı zaman tükürmesin veya sümkürmesin.”[44]

Bilindiği gibi Hz. Peygamber (sav) namaza çok büyük önem vermiş ve bu konuda gevşek davrananlara kızmıştır. Bir yatsı vakti namaz kıldırmak için mescide gelip de az sayıdaki cemaatin dağınık şekilde oturduklarını görünce dana önce hiç olmadığı kadar öfkelenmiş ve şöyle demiştir:

“Allah’a yemin olsun ki içimden şimdi bir adamı imam tayin ettikten sonra şu namaza gelmeyenlerin evlerine tek tek gidip yakmak geliyor.”[45]

Hz. Peygamber her konuda işleri kolaylaştırmayı prensip olarak ortaya koymuş ve namaz gibi ibadetlerde bile bıktırıcı olunmaması gerektiğini ifade etmiştir. Nitekim cemaate çok uzun namaz kıldıran sahabî Muaz b. Cebel’e üç defa “Sen bıktırıcı mısın? Ya Muaz!” diyerek kızmış ve işi olanların zayıf ve hastaların dikkate alınarak namazın kıldırılması gerektiğini öğütlemiştir[46].

Zekât-Sadakada Gevşeklik

Fakir Bedevîlere yardım konusunda sahabenin gevşek davrandığını gören Hz. Peygamber’in kızması sonucu birinin öncülük ederek bir kese gümüşü tasadduk etmesine sevinmiş ve

“Kim İslâm da güzel bir çığır acar ve kendisinden sonra amel edilirse onunla amel edenlerin sevabı gibi sevap ona da yazılır. Kim İslâm’da kötü bir çığır açar ve kendisinden sonra amel ederim onunla amel edenlerin İslâm’da kötü bir çığır açar ve kendisinden sonra onunla amel edenlerin günahı gibi bir günah ona da yazılır.” buyurmuştur[47].

Peygamberimizin kızdığı diğer bir konu ise görevin kötüye kullanılması şekliyle elde edilen kazançtır. Nitekim zekât toplamak için gönderdiği bir memurun elindeki malı O’na arz ederken  “Ya Rasulallah! Şunlar sizindir; bunlar da bana hediye edildi.” demesine çok kızmış ve sen “Ananın babanın evinde otur da gör bakalım sana hediye gelecek mi? Gelmeyecek mi?” diyerek tepkisini dile getirmiştir[48].

Öte yandan Ebu Huzeym adlı sahabînin vasiyette bulunurken üç çocuğunu ihmal ederek sadece himayesine aldığı bir yetim kıza en güzel 100 devesini vasiyet etmesi; çocuklarını endişelendirmişti. Meseleyi duyan Hz. Peygamber öfkesi yüzünden okunacak bir şekilde kızmış ve oturduğu yerden doğrularak “Hayır! Hayır! Hayır!” demiş; ardından da sadakanın şer’i ölçülerini belirtmiştir[49].

Haramlar Helaller ve Ahlak (sosyal ilişkiler) da Dikkatsizlik

Peygamber Efendimiz daima dinin belirlediği helal haram çerçevesine dikkat edilmesini istemiş ve haramlara mekruhlara riayet etmeyenler kızmış tepki göstermiştir.

Yahudilerin hayızlı kadınlarla cinsel ilişkiye girmemelerine karşılık sırf onlara muhalefet olsun diye Üseyd b. Hudayr ve Abbad b. Bişr adlı iki sahabî “Ya Rasulallah Öyleyse biz bu durumdaki eşlerimizle cinsel ilişkiye girelim mi?” şeklindeki teklife kızmıştır[50].

Kaybolan develerle ilgili ne yapılması gerektiği konusunda adeta boş boğazlık yaparak ısrarlı bir şekilde soru sorulmasına çok kızmış ve “Sana ne ondan! Hayvanı sahibi onu buluncaya kadar rahat bırak. O kendi kendine su içip otunu yiyebilir.” diyerek uyarmıştır[51].

Peygamberlik makamına hürmet gereği soru sorma adabını ihlal ederek gereksiz ve çok soru soranlara kızmış; “Ne sorarsanız sorun.” demesi karşılığı akla hayale gelmeyecek sorular sorulması sonucu Hz. Ömer durumu anlayarak; Ya Rasulallah! Biz Allah’a sığınırız demiştir[52].

Eşini hayızlı iken boşamaya kalkışan Abdullah b. Ömer’e kızmış temizleninceye kadar eşini boşamamasını emretmiştir[53]. Yine bir adamın aynı mecliste eşini üç talak ile boşadığını duyunca öfke ile ayağa kalkarak; “Ben aranızda olduğum halde Allah’ın kitabıyla mı oynanıyor?” demiştir[54].

Sonuç

Hz. Peygamber her şeyden önce bir beşerdir. Bunun tabiî bir sonucu olarak; O da diğer insanlar gibi kızıp öfkelenebilir. Yaratılış ve risâletin hikmeti de bunu gerektirmektedir.

Ancak Hz. Peygamber’in öfkesi şekil bakımından normal insanlar gibi olmakla beraber muhteva bakımından farklılık arz eder. Çünkü O kendi nefsi ve çıkarları için değil; Allah haklarından biri veya Peygamberlik makamı gereği yahut da bir insanın/Müslümanın maslahatının ihlâli durumunda kızmaktadır. Zaten Peygamberlik İsmetine yakışan da budur.

Hz. Peygamber   Engin rahmet ve tevazu’unun bir nişanesi olarak bir Müslümana kızması halinde bile bunun o kişi hakkında rahmete dönüşmesi için dua etmesi O’nun âlemlere rahmet olarak gönderilmesinin anlamını daha da netleştirmektedir.

Hz. Peygamber’in öfkesinin bu vasıflara haiz oluşu; bizim için en güzel örnek olarak takdim edilmesinin anlamını da ortaya koyar. Her alanda olduğu gibi burada da sünnete uyma mecburiyeti bize haksız ve yersiz öfkeyi yenmemizi ve öfkemizi kullanma sahamızı göstermektedir.

Günümüzde bilinçli ya da bilinçsiz sünneti ihmal etme çabalarının temel yanlışlığı da bu konulardaki cehaletten kaynaklanmaktadır. Zira Allah Rasûlü (sav)’nü bütün yönleriyle tanımayan bir bakış açısının bilmediğinin düşmanı haline gelmenin ötesinde; sığ ve ön yargılı olması kaçınılmazdır. 

Bu yüzden Hz. Peygamber’i bugün için her yönüyle daha fazla tanımak ve tanıtmak zorundayız.

Dipnotlar:

[1] İsrâ Sûresi 17/84.
[2] Tirmizî Ebû İsa Muhammed b. İsa Sünen İstanbul 1992 Fiten 24.
[3] Gazâlî Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed b. Ahmed İhyâ-u ‘Ulûmi’d-Dîn İstanbul 1985 c. III s. 96.
[4] Buhârî Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail b. İbrahim Sahîhu’l-Buhârî Edeb 76; Tirmizî Birr 73; Ahmed b. Hanbel Müsned İstanbul 1992 Çağrı Yay. c. II s. 175; c. V s. 34 370.
[5] Gazalî İhya c. III s. 88.
[6] Ebû Dâvûd Süleyman b. Eş‘as es-Sicistânî Sünen İstanbul 1413/1992 Çağrı Yay. Edeb 3; Ahmed b. Hanbel Müsned c. IV s. 226.
[7] Şûra Sûresi 42/37.
[8] Âl-i İmran Sûresi 3/134.
[9] A‘râf Sûresi 7/199.
[10] Tirmizî Birr 74; Kıyamet 48; Ebû Dâvûd Edeb 3; İbn Mace Zühd 18; Ahmed b. Hanbel Müsned c. III s. 438–440.
[11] Buhârî Edeb 44; Ebû Dâvûd Edeb 4; Tirmizî Daavât 51; Ahmed b. Hanbel Müsned c. V s. 240–244.
[12] Ebû Dâvûd Edeb 4; Ahmed b. Hanbel Müsned c. IV s. 226.
[13] Tirmizî Fiten 26.
[14] Gazali İhya c. III s. 105.
[15] Ahmed b. Hanbel. Müsned c. I s. 239 283 365.
[16] Ebû Dâvûd Edeb 4; Ahmed b. Hanbel Müsned c. V s. 152.
[17] Buhârî Ehâdîsü’l-Enbiyâ 26; Humus 19; Megâzî 56; Edeb 53 71; Müslim Zekât 140 141; Tirmizî Menâkıb 63; Ahmed b. Hanbel Müsned c. I s. 380 396 411 436 441 453.
[18] ÇAKAN İsmail Lütfi “Hüznü’n-Nebî” Ebedî Risalet Sempozyumu Tebliği Işık Yay. ys. 1993 s. 240.
[19] Buhârî. Menâkıb 23; Edeb 80; Müslim Fezâil 77; Ebû Dâvûd Edeb 4; Muvatta Hüsnü’l-Huluk 2; Ahmed b. Hanbel Müsned c. V s. 130 223 232.
[20] Buhârî Ehâdîsu’l-Enbiya 27; Nesâî Tahrîmu’d-Dem 26.
[21] Buhârî Daavât 33; Müslim Birr 95; Ebû Dâvûd Sünnet 10; A. B. Hanbel Müsned c. II s. 317 390; c III s. 33 391 400; c. V s. 437 439; c. VI s. 45.
[22] Nesâî Sehv 62; Ahmed b. Hanbel Müsned c. IV s. 264
[23] Ebû Dâvûd İlim 3; Ahmed b. Hanbel Müsned c. II s. 162 192; Dârimî Mukaddime 43.
[24] Buhârî Ahkâm 13; Müslime Akdiye 16; Ebû Dâvûd Akdiye 9; Tirmizî Ahkâm 7; Nesâî Kudat 32; İbn Mâce Ahkâm 4; Ahmet b. Hanbel Müsned c. V s. 36–38 46–52.
[25] İbn Hacer Fethu’l-Bârî Şerhu’s-Sahîhi’l-Buhârî thk. Abdülaziz b. Bâz M. Fuad Abdülbâki Dâru’l-Fikr 1046/1986 c. I s. 187; YILDIRIM Celal Kaynaklarıyla Ahkâm Hadisleri Konya 1986 c. VI s. 617–618; Kastallânî Şihâbuddin Ahmed İrşâdu’s-Sârî li Şerh-i Sahîhi’l-Buhârî c. XV s. 107–108; İbnü’l-Arabî Ârızatu’l-Ahvezî Şerhu’s-Sahihi’t-Tirmizî Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye Beyrut ts. c. VI s. 63; Nevevî Şerh-i Sahîhi’l-Müslim Beyrut 1972 c. XII s. 379; Aynî Bedreddin Umdetü’l-Kârî Şerh-u Sahîhi’l-Buhârî Beyrut 1972 c. XVI s. 404.
[26] Ebû Dâvûd Tahare 125 İbn Mâce Tahare 93; Dârimî Vudu’ 70 Ahmed b. Hanbel Müsned c. I s. 230; c. VI s. 298.
[27] ÇAKAN İsmail Lütfi age. s.s 252-253.
[28] İbn Mâce Menâsik 41; Ahmed b. Hanbel Müsned c. IV s. 286.
[29] Buhârî Ezan 39; Müslim Salat 94 95 101 Tirmizî Menakib 16; Nesâî İmamet 40; İbn Mâce İkametü’s-Salat 142; Ahmed b. Hanbel Müsned 61 96 109; Darimî Mukaddime 14.
[30] Müslim İlim 15; Ahmed b. Hanbel Müsned c. IV s. 359 360 361 362; Dârimî Mukaddime 44; Müslim Zekât 69; Nesâî Zekât 164;
[31] Müslim Fezâil 128; Ahmed b. Hanbel Müsned c. VI s. 45.
[32] Buhârî İman 13; Ebû Dâvûd Savm 37; Ahmed b. Hanbel Müsned c. VI s. 56 61 67; Muvatta Sıyam 13.
[33] Buhârî Nikâh 1; Müslim Nikâh 3; Ahmed b. Hanbel Müsned c. II s. 158; c. III s. 241 259 c. V s. 409.
[34] Buhârî İlim 28; Müslim Salât 182; İbn Mâce İkametü’s-Salât ve Sünnetuhu fîhâ 48; Ahmed b. Hanbel Müsned c. IV s. 118 Darimî Salât 46.
[35] Buhârî Megâzî 45; Diyât 2; Müslim İman 159; Ahmed b. Hanbel Müsned c. V s. 200.
[36] Buhârî Bed’u’l-Halk 1; Megâzî 67 71; Tirmizî Menâkıb 73; Ahmed b. Hanbel Müsned c. IV s. 426 433.
[37] Buhârî Megâzî 52; Müslim Fezâilü’s-Sahabe 164.
[38] Buhârî Ehâdîsü’l-Enbiyâ 35; Müslim Fezâil 159; Tirmizî Tefsir-i Sureti’z-Zümer 9; Ebû Dâvûd Sünnet 13 Ahmed b. Hanbel Müsned c. II s. 264.
[39] Ebû Dâvûd Cihad 154; Ahmed b. Hanbel Müsned c. I s. 391.
[40] Buhârî Ehâdîsü'l-Enbiya 27; Müslim Zekât 48; Ebû Dâvûd Sünnet 31; İbn Mâce Mukaddime 33; Muvatta Nidâu’s-Salah 128.
[41] Ahmed b. Hanbel Müsned c. V s. 266; İbn Mâce Mukaddime 17.
[42] Ahmed b. Hanbel Müsned c. III 471; Dârimî Mukaddime 39.
[43] Bakara 2/114; Tevbe 9/ 17 18; el-Cinn 71/18.
[44] Buhârî Salât 33 39; Nesâî Mesâcid 35; Ahmed b. Hanbel Müsned c. III s. 212.
[45] Buhârî Ezan 34; Husumât 5; Müslim Mesacid 251–254; Tirmizî Salat 48; Nesâî İmamet 49; Ebû Dâvûd Salat 46; İbn Mâce Mesacid ve’l-Cemaat 17; Ahmed b. Hanbel Müsned c. I s. 394; c. II s. 244; İbn Mâce Mesacid ve ‘l-Cemaat 17; Ahmed b. Hanbel Müsned c. I s. 394; c. II s. 244.
[46] Buhârî Ezan 60; Müslim Salât 128 129; Nesâî İmamet 41; Ebû Dâvûd Salât 123.
[47] Müslim İlim 15; Ahmed b. Hanbel Müsned c. IV s. 361; Nesâî Zekât 64 Müslim Zekât 17; Müslim Zekât 69.
[48] Buhârî Eyman ve’n-Nuzûr 3; Ebû Dâvûd Harac 11 Ahmed b. Hanbel Müsned c. V s.423; Darimî Zekât 31; Siyer 51.
[49] Ahmed b. Hanbel Müsned c. V s. 68.
[50] Müslim Hayız 16; Tirmizî Sure-i Âl-i İmran 24; Nesâî Hayız-İstihale 8; Taharet 102; Ebû Dâvûd Taharet 2; Nikah 46; Ahmed b. Hanbel Müsned c. III s. 132.
[51] Buhârî İlim 28; Lukata 2–9; Müslim Lukata 2 4 6; Tirmizî Ahkâm 35; Ebû Dâvûd Lukata 1; Ahmed b. Hanbel Müsned c. IV s. 116–117; c. V s. 193.
[52] Buhârî İlim 28; Müslim Fezâil 137; Ahmed b. Hanbel Müsned c. III s. 107.
[53] Ebû Dâvûd Talak 4; Ahmed b. Hanbel Müsned c. II s. 130.
[54] Nesâî Talak 6;

Not: Hadisler ve değerlendirmeler için bk. "Hz. Peygamberi Kızdıran Olayları Anlatan Hadislerin Sıhhat Değeri" Feyzullah Yılmaz Trabzon Eğitim Merkezi (Mezuniyet Tezi) Trabzon 2007.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet