- Sahih bir hadis-i şerifte "Hiç bir şey yokken Allah vardı arşını suyun üzerine yarattı." buyurmuş diğer bir hadiste "Allah ilk olarak kalemi yarattı." demişken "Allah'ın ilk olarak yarattığı benim ruhumdur." rivayetinin sıhhat ve manasını nasıl anlamamız gerekmektedir?

Değerli kardeşimiz

a) “Allah’ın ilk yarattığı şey benim nurumdur.” hadis rivayeti   birçok hadis kaynaklarında yer almıştır:

Hz. Cabir anlatıyor:

“Ey Allah’ın Resulü! Anam-babam sana feda olsun Allah’ın her şeyden önce ilk yarattığı şeyi bana söyler misiniz?” diye sordum. Şöyle buyurdu:

“Ey Cabir! Her şeyden önce Allah’ın ilk yarattığı şey senin peygamberinin nurudur. O nur Allah’ın kudretiyle onun dilediği yerlerde dolaşıp duruyordu. O vakit daha hiçbir şey yoktu. Ne Levh ne kalem ne cennet ne ateş / cehennem vardı. Ne melek ne gök ne yer ne güneş ne ay ne cin ve ne de insan vardı."(bk. Aclunî  Keşfu'l-Hafa 1/265-266)

- Cenâb-ı Hak insanlığın babası Hz. Âdem'i yaratmıştı. Allah kendisine “Ebu Muhammed” künyesini ilham etmişti. Âdem bunun hikmetini sorunca da Allah: “Başını kaldır Arşa bak.” dedi. O da başını kaldırıp bakınca Arşın sütunlarında “Muhammed”in nurunu gördü. "Ya Rabbi bu nur nedir?" diye sordu. Allah cevap olarak şöyle buyurdu: "Bu senin zürriyetinden bir peygamberin nûrudur ki onun ismi göklerde Ahmed ve yerlerde Muhammed'dir. Eğer o olmasaydı seni yaratmazdım!"(Kastalanî el-Mevahibü'l-Ledünniye Kahire ts.1/47)

- Benzer bir rivayeti nakleden Hâkim bunun sahih olduğunu belirtmiştir. (Hâkim 2/672). Ancak Zehebi bu rivayetin mavzu olduğunu belirtmiştir. (Telhis-Hâkim ile birlikte- a.y)

b) “Allah’ın ilk yarattığı şey kalemdir.” hadisi de sahih kabul edilmiştir. (bk. Tirmizi tefsiru sureti 68; Hâkim 2/492)

Hâkim’in sahih olarak yaptığı değerlendirmeye Zehebi de katılmıştır. (Telhis-Hâkim ile birlikte- a.y)

c) Allah’ın ilk yarattığı şey sudur.

“Hem O’dur ki gökleri ve yeri altı günde yarattı. Bundan önce ise Arş’ı su üstünde idi.” (Hud 11/7) mealindeki ayeti ile

 “Allah vardı ve onunla birlikte başka hiçbir şey yoktu. Arşı da su üzerindeydi” (Buharî Bedul-ahlak 1)

hadisinden anlaşıldığına göre önce su yaratılmış sonra da arş yaratılmıştır. Ahmed b. Hanbel 4/11 12 ve Tirmîzî Tefsiru Sureti Hud 12'de “Allah yer ve gökleri yaratmadan önce arşı su üzerindeydi.” şeklinde rivayet edilen hadiste bu husus açıkça belirtilmiştir. Tirmizi bu hadis rivayetinin “HASEN” olduğunu belirtmiştir. (bk. a.g.y)

Pek iyi  bu hadisler arasını nasıl telif edebiliriz?

İslam alimleri bu hususu şöyle değerlendirmişler:

- İlk yaratılan varlığın Kalem Arş veya Su olduğuna dair farklı görüşler beyan etmişlerdir. Ancak alimlerin büyük çoğunluğuna göre ilk yaratılan varlık su sonra arş sonra da kalemdir. Çünkü

“Hem O’dur ki gökleri ve yeri altı günde yarattı. Bundan önce ise Arş’ı su üstünde idi.”(Hud 11/7)

mealindeki  ayetin ifadesi Suyun Arş’tan önce yaratıldığını göstermektedir. (bk. İbn Hacer 6/289)

- "Allah göklerle yeri yaratmadan elli bin sene önce mahlûkatın kaderini (kalemle) yazdı. Arşı da su üzerindeydi.” (Müslim Kader 2/16)

hadis-i şerifinde de bu sıralamayı görmek mümkündür. (bk. İbn Hacere a.g.y)

Bu hadis rivayetinde “Arşı da su üzerindeydi.” manasındaki ifadeden Suyun Arş’tan önce yaratıldığını anlamak mümkün olduğu gibi “Allah göklerle yeri yaratmadan elli bin sene önce mahlûkatın kaderini (kalemle) yazdı.” ifadesinden de kalemin Arş ve sudan sonra yaratıldığını anlamak mümkündür. Çünkü kaderin yazılması gök ve yerlerin yaratılmasından önceyle kıyaslanırken Arşın su üzerinde olduğu gerçeği mutlak bir şekilde seslendirilmiştir.

- Bununla beraber farklı hadis rivayetlerinde farklı sırlamalarla ilgili bilgilerden hareketle şöyle bir değerlendirme yapmak da mümkündür:

Bu rivayetlerde yer alan ilk yaratılış kavramı nispidir / görecelidir. Alimlerin büyük çoğunluğu bu göreceliliği nazara alarak konuyu değerlendirmiş ve Su ve onun üstündeki Arş’tan sonra diğer yaratıklara nispeten ilk yaratılan nesnenin kalem olduğunu söylemişledir. (İbn Hacer a.g.e)

- Bir kısım alimler ilk yaratılan varlığın Hz. Muhammed (a.s.m)'in nuru olduğu hususunu aynı göreceliliği esas alarak  değerlendirmiş ve önce Hz. Muhammed (a.s.m)'in nuru sonra su sonra arş sonra da kalemin yaratıldığını söylemişlerdir. (bk. Aclunî Keşfu’l-Hafa 1/265-266)

İlave bilgi için tıklayınız:

- "Nur-u Muhammedî" ne demektir?
- Levlake hadisi olarak bilinen "Sen olmasaydın ey Habîbim felekleri yaratmazdım."

Selam ve dua ile...
İslami Destek Sitesi