Değerli kardeşimiz

Hz. Peygamber (asm)’in Medine’deki resmî görevli müezzinlerinin sadece Hz. Bilâl ile İbn Ümmi Mektûm’dan ibaret olduğu  Medine’deki diğer mescitlerde resmî bir müezzinin olmadığı bu mescitlerde Mescid-i Nebevî'den okunan Ezân’a göre namaz kılındığı o dönemde "Merkezî Ezân" uygulamasının var olduğu anlaşılmaktadır. Fakat Mescid-i Nebevî’den okunan Ezân’ın ulaşması mümkün olmayan Kuba Mescidi’inde Sa’d el-Karaz’ın resmî bir müezzin olarak Ezân okuduğu da bilinmektedir.(1)

Sa’d el-Kuraz / Karaz (2) Hz. Peygamber (asm)’in müezzinlerindendir. Hz. Peygamber Kuba’ya geldiğinde yanında daima Hz. Bilâl’i de getirir ona orada Ezân okutur orada bulunan Müslümanlar da Ezân’ı duyunca mescide toplanırlardı. Bir defasında Kuba’ya yanında Bilâl olmaksızın gelmişti. Orada bulunan Sa’d el-Kurâz hemen hurma ağacına çıkarak Ezân okumaya başladı. Hz. Peygamber (asm) ona bunu neden yaptığını sorduğunda Sa’d; “Ey Allah’ın elçisi sen gelince zencilerin sana baktığını ve sana bir şeyler yapacaklarından korktum. Halkın hemen buraya toplanmasını sağlamak amacıyla Ezân okudum.” dedi. Hz. Peygamber de buna karşılık ona; “İyi yaptın. Bilâl’i yanımda görmediğin zaman sen Ezân oku!” buyurarak ona tenbihte bulunmuştur. Hz. Peygamber ona özellikle Kubâ mescidinde Ezân okuması için müsaade etmiştir.(3)

O Hz. Peygamber (asm) hayatta iken üç kez Ezân okumuştur.(4) Hz. Bilâl Şam’a gidince Kuba’da Ezân okumakta olan Sa’d daha sonra Mescid-i Nebevî’de de Ezân okumuştur.(5)

Hz. Ebû Bekir halife olunca Sa’d onun kapısı önünde durur; “Allah’ın selam rahmet ve bereketi üzerine olsun ey Allah’ın Resûlü’nün halifesi haydi namaza haydi felâha.”derdi.(6)

Sa’du’l-Karaz Medine okuyuşunun kurucusu kabul edilmektedir.(7) 

Sa’du’l Karaz’ın Haccâc’ın (ö.94/714) (8) zamanına kadar yaşadığı belirtilmektedir. 

Sa’du’l-Karaz’ın vefatından sonra Mescid-i Nebevî’de Ezân okuma görevi oğulları tarafından da sürdürülmüştür.(9)

Dipnotlar:

1. Muhammed  Abdülhay el-Kettânî et-Terâtibu’l-İdâriyye thk. Ahmet Özel  İz Yayıncılık  İstanbul 1990-1993. I 162; Kettâni I 156-157.
2. Sa’d el-Kuraz'ın adı Sa’d b. Âid veya Sa’d b. Aiz olarak da verilmiştir. Bkz: Zeynuddîn Ahmed b. Ahmed b. Abdillatif ez-Zebîdi Sahih-i Buhari Muhtasarı Tecrid-i Sarîh Tercemesi ve Şerhi çev. ve şerh: Ahmed Naim Diyanet işleri Başkanlığı Yayınları Ankara 1988 II 560.
3. Şihâbuddîn Ahmed b. Alî  ibn  Hacer el-Askalânî  el-İsâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe Dâru’l-Cîl Beyrût 1412/1991 III 65.
4. Muhammed Yusuf Kandehlevî Hayatü’s-Sahabe terc. Sıtkı Gülle istanbul 1990 III 384.
5. ibn hacer el-İsâbe III 65; Kettânî I 157.
6. Kettânî I 158.
7. Küçükaşçı Mustafa Sabri “Müezzin” DİA XXXI 491-495.
8. Ahmet Lütfi Kazancı “Haccâc b. Yusuf es-Sakafî” UÜİFD IV/IV Bursa 1992.
9. İbn hacer el-İsâbe III 65.
(bk. Fatih Koca Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 52:2 (2011) ss. 291-310)

Selam ve dua ile...
İslami Destek Sitesi