- Savî tefsirinde kalemle ilk yazı yazan kişinin Hz. İdris olduğu yazıyor; buna göre ondan öncekilerin ümmî olduğu söylenebilir mi?

Değerli kardeşimiz

Savi tefsirinin ilgili yerinde“kalemle ilk yazı yazanın Hz. İdris olduğu”belirtildikten sonra “kalemle ilk yazı yazanın Hz. Âdem olduğu” bilgisine de yer verilmiştir. (bk. Alak Suresi tefsiri)

Diğer bazı tefsirciler de “İdris peygamberin ilk defa kalemle yazı yazan kimse olduğunu” belirtmişlerdir (bk. Zemahşerî Beğavî Beydavî  Razî Ebu Suud Kurtubî Alusî Meryem 19/53-57. ayetlerin tefsiri).

Ancak bu müfessirlerin kullandığı “İdris ilk kalemle yazı yazan yıldız/astronomi ve hesap/matematik ilimlerine vakıf olan terzilik yapan...” gibi ifadenin -yaklaşık- aynı olması ve  hiçbirinin bir hadis ve benzeri bir kaynak vermemesi bu bilginin kesin doğruluğuna gölge düşürmektedir. Kuvvetli ihtimalle bu bilginin kaynağı İsrailiyattır ve doğruluk ihtimali yanında yanlış ihtimali de mevcuttur. 

Bu bilgiler doğru ise Hz. İdris’ten önce gelen bazı peygamberlerin ümmi olduğu söylenebilir. 

Büyük kitap sahiplerinden Hz. Musa’nın ümmi olmadığına kesin gözüyle bakabiliriz. Çünkü yazılı levhaların eline verilmesi onun bunları okuyabilecek durumda olduğunun göstergesidir. Keza Hz. Davud’a verilen Zebur ve Hz. İsa’ya verilen İncil’in bir defada toptan indirilmesi bu kitapları alan peygamberlerin okuma-yazma bildiklerini göstermektedir. Kaldı ki bu iki peygamberin de ahkâmda Tevrat’a bağlı kalmaları onların Tevrat’ı da okuyabilmelerini gerekli kılmaktadır. 

Özetle diyebiliriz ki peygamberlerin büyük çoğunluğunun ümmi olma ihtimali çok yüksektir.

Kur’an’da Hz. Muhammed (asm)’in ümmi olduğuna vurgu yapılması başka peygamberlerin ümmi olmadığı anlamına gelmez. Keza başka peygamberlerin ümmi olması Hz. Muhammed’in peygamberlik delillerinden biri olan ümmiliğine bir zarar vermez. Çünkü onların hiçbirinde Kur’an gibi bir kitap yoktu.

İlave bilgi için tıklayınız:  

- ÜMMÎ.

- Peygamberimiz ümmi miydi? Ümmi Peygamber ne demektir? Okuma yazma bilmiyorsa nasıl okuyordu?

Selam ve dua ile...
İslami Destek Sitesi