Değerli kardeşimiz

Yüz yirmi binden fazla peygamber gönderilmiştir. Bunların sadece yirmi beş tanesinin ismi Kur'an-ı Kerim'de geçmektedir.

Danyal b.Hızkıl'ül 'asgar(1) Peygamber oğullarından(2) Süleyrnan b.Dâvud Aleyhisselamların soyundandı.(3)

Danyal Aleyhisselamın Resul Olmayan Bir Nebi (Peygamber) Oluşu

Hz. Ali (ra) Danyal Aleyhisselâm hakkında: "O Resul olmayan bir Nebî idi." demiştir.(4)

Danyal Aleyhisselâmın Esir Edilerek Babile Götürülüşü:  

Bâbil hükümdarı Buhtunnassar'ın Beytülmakdis'i yıkarak İsrailoğullarının ço­cukları arasından seçip kumandanlarına paylaştırdığı(5) esir çocuklar arasında Danyal Aleyhisselâm da bulunuyordu.(6)

Danyal Aleyhisselâmla Üç Arkadaşının Zindana Atılışı  

Bâbil halkı Buhtunnassar'a başvurarak;

"İsrailoğullarından esir edilen şu çocukları bize vermeni senden istemiştik. Sen de onları bize vermiştin. Vallahi onlar bizim yanımızda olalıdanberi kadınlarımızın bizi tanımadıkları­nı onlarla ilgilendiklerini ve yüzlerini onlara çevirdiklerini görüyoruz. O çocukları ya bizim aramızdan çıkar al ya da onları öldür!"

dediler. Buhtunnassar:

"İçinizden her kim elindekini öldürmek isterse öldürsün!" dedi.

Öldürülmek üzere çıkarılıp sağ bırakılmaları için Allaha yalvarmaları üzerine Buhtunnassar tarafından sağ bırakılan Danyal Aleyhisselâmla Hananya Azarya ve Mişaye(7) Bâbil Zindanına atılmışlardı.(8)

O sırada Buhtunnassar; bir rüya görmüş(9) fakat gördüğü rü'yada görüp de kendisini şaşırtan şeyi unutmuştu.(10) Buhtunnassar gördüğü rü'yadan korkmuştu. Sihirbazlarla kâhinlerden bunun yorumunu sormuşsa da onlar yoramamışlardı.

Danyal Aleyhisselâm arkadaşlarıyla birlikte zindanda bulundukları sırada bu­nu işitti.

Zindancı; Danyal Aleyhisselâmın hal ve gidişatındaki güzelliği ve doğruluğunu görüp hoşuna gitmekte ve kendisine sevgi göstermekte idi.

Danyal Aleyhisselâm ona:

"Sen bana bir iyilik yap: Sahibinizin katında aracı ol da görmüş olduğu rüyayı ona yorayım." dedi.

Zindancı gidip Danyal Aleyhisselâmın dileğini Buhtunnassar'a haber verdi.(11) Bunun üzerine Buhtunnassar Peygamber oğullarından(12) Danyal Aleyhisse­lâmla üç arkadaşını huzuruna çağırdı.(13)

Buhtunnassar'ın önünde ona secde etmedikçe hiç kimse duramazdı. Fakat Danyal Aleyhisselâm onun önünde secde etmeksizin ayakta durdu.

Buhtunnassar ona:

"Seni bana secdeden alıkoyan nedir?"diye sordu.

Danyal Aleyhisselâm:

"Benim bir Rabb'im var ki bana ilim ve hikmet verdi. Kendisinden başkasına secde etmememi de bana emretti. Ben kendisinden başkasına secde edersem onun bana verdiği ilmi benden çekip almasından ve beni helak etmesinden korkarım!" dedi.

Buhtunnassar; Danyal Aleyhisselâmın verdiği cevaba hayret etti ve:

"Evet! Secde yapma! Sen ahdine vefa etmekle çok iyi etmiş ve sana verilen ilmin şerefini yükseltmiş gözetmiş oluyorsun." dedikten sonra: "Sende şu gördüğüm rüyanın ilmi ve yorumu var mıdır?" diye sordu.

Danyal Aleyhisselâm: "Evet!" dedi.(14) Buhtunnassar:

"Görmüş olduğum rüyayı sonra bana isabet eden bir şeyden dolayı unuttu­ğum beni hayrette bırakan o şeyin ne olduğunu bana haber verinizi." dedi.

Danyal Aleyhisselâmla arkadaşları:

"Sen o rüyayı bize haber ver de biz sana onun yorumunu haber verelim." dediler.

Buhtunnassar:

"Ben  onu yorumlayamıyorum.(15) Eğer siz bana onu onun yorumunu haber vermezseniz omuz kemiklerini­zi sökeceğim!" dedi.

Danyal Aleyhisselâmla üç arkadaşı Buhtunnassar'ın huzurundan çıktılar. Allah'a dua ettiler. Tazarru ve niyazda bulundular.(16) Kendilerine yardım etmesini(17) sorulan şeyin öğretilmesini dilediler. Yüce Allah da onlara sorulan şeyi öğretti. Onlar hemen Buhtunnassar'ın huzuruna vardılar. Ona:

"Sen bir heykel görmüşsün!" dediler.

Buhtunnassar:

"Doğru söylediniz!" dedi.

Danyal Aleyhisselâm ve arkadaşları:

"O heykelin iki ayağı ve iki bacağı seramikten; iki dizi ve iki baldırı bakırdan; karnı gümüşten; göğsü altından; başı ve boynu demirdendi!" dediler.(18)

Buhtunnassar:

"Doğru söylediniz!" dedi. (19)

Danyal Aleyhisselâmla arkadaşları:

"Sen onu hayretle seyredip durduğun sırada Allah onun üzerine gökten bir kaya saldı da onu ufatıverdi! İşte sana rüyanı unutturan da bu idi." dediler.

Buhtunnassar:

"Doğru söylediniz!"dedi ve: "Peki bu rüyanın yorumu nedir?"diye sordu.

Danyal Aleyhisselâmla arkadaşları:

"Bu rüyanın yorumu şöyledir: Sana kralların kudret ve tasarruf durumları gösterilmiştir ki onlardan bazısı­nın kudret ve tasarrufu bazısından daha gevşek ve yumuşaktı. Bazısının kudret ve tasarrufu bazısından daha güzeldi. Bazısının kudret ve tasarrufu da bazısından daha sert ve katı idi. İlk kudret ve tasarruf: Seramik olup o kudret ve tasarrufun en zaifi ve gev­şeğidir."

"Sonra onun üstünde bakır olup o öncekinden daha üstün ve daha serttir. Sonra bakırın üstünde gümüş olup o bakırdan daha üstün ve daha güzeldir. Sonra gümüşün üstünde altun olup o gümüşten daha güzel ve daha üstündür."

"En üstünde bulunan demir senin kudret ve tasarrufundur ki o hükümdarla­rın en katısı ve kendisinden önce olanların en kudretlisidir."(20)

"Senin görmüş olduğun ve üzerine gökten Allah'ın salıp heykeli yere seren kaya ise Allah'ın (semâdan indireceği Kitapla) ahir zamanda(21) göndereceği bir Pey­gamberdir ki o hepsini ufatacak emir onun olacak ona varıp dayanacaktır!" dediler.(22)

Danyal Aleyhisselâmın Buhtunnassar Katında Yüksek Bir İtibar Kazanışı:

Danyal Aleyhisselâm; Buhtunnassar'ın rüyasını(23) haber verdiği(24) ve yordu­ğu zaman(25) Buhtunnassar ona ve onun arkadaşlarına çok ikram etti. Danyal Aleyhiselâmı sık sık huzuruna kabul eder(26) yapacağı işleri ona(27) ve onun arkadaşlarına(28) danışırdı.(29) Danyal Aleyhisselâmı üstün mevkilere getirdi.(30)

Danyal Aleyhisselâm Buhtunnassar'ın yanında insanların en şereflisi ve en sevgilisi olmuştu.(31)

Danyal Aleyhisselâm'ın Buhtunnassar'dan Sonraki Durumu  

Rivayete göre: Buhtunnassar'la onun daha üstü olan Büyük kıral Lührasp öl­dükten sonra yerine Beştasp b.Lührasp geçmişti.

Beştasp; Şam ülkesinin harap bir halde bulunduğunu(32) Filistin toprağında vahşî yırtıcı hayvanların çoğaldığını (33) ve orada insanlardan hiç kimse kalma­dığını işitince:

"Babil toprağında bulunan İsrailoğullarından Şam'a dönmek isteyen kimse­ler dönsün!" diye nida ettirmiş Dâvud oğulları Hanedanından bir zatı da onla­rın üzerine kıral yaparak kendisine Beytülmakdis'i imâr etmesini (34) ve Beytül-makdis Mescid'ini yapmasını emretmişti.(35)

Diğer rivayete göre;

İran hükümdarı Behmen Babil Valisi Ahşu Yereş'e yazı yazarak İsrailoğulla­rına yumuşak davranmasını kendilerinin istedikleri yerlere gönderilmelerine memleketlerine dönmelerine müsâade edilmesini ve kendilerinin seçecekleri kim­seyi başlarına koymasını emretmişti.(36)

Danyal Aleyhisselâm'la Hananya Azarya ve Mişayel Beytülmakdis'e gitmek için Ahşu Yereş'ten izin istemiş idiyseler de izin vermeğe yanaşmamış(37) ve:

"Benim yanımda sizin gibi bin peygamber bulunsa ben sağ oldukça onlar­dan bir tanesini bile yanımdan ayırmam." demiş(38) Danyal Aleyhisselâmı dev­letin kadılık işlerile birlikte kendisinin her işini yürütmeğe memur etmişti.

Hattâ Buhtunnassar'ın Beytülmakdis'ten aldığı hazinelerde saklanan her şeyin çıkarılıp Beytülmakdis'i iade edilmesini ve Büytalmakdisin onunla yeniden ya­pılmasını da ona emretmiş ve yapılmıştı. (39)

Danyal Aleyhisselâmın Vefatı Cesedi ve Kabri 

Danyal Aleyhiselâm bir müddet Bâbil'de oturdu.(40) Bâbil'den ayrıldıktan sonra Huzistan'ın(41) Sus(42) nahiyesinde kaldı.(43) Ora­da vefat etti.(44) Ona ve gönderilen bütün peygamberlere selâm olsun!

Kendisinin cesedi(45) kabri(46) Sus'tadır.(47)

Yüce Allah; Hz. Ömer'in Halifeliği zamanında Sus şehrini Ebû Mûsâ El Eş'a-rî'nin eliyle feth etti. Ebû Mûsâ Sus kralı Sabur'u öldürdü. Sus şehrini kuşattı. Şehirde bulunan şeyleri Sabur'un mal ve mülklerini ganimet olarak aldı.

Mal depolarını dolaşıp onların içinde bulunanları alırken bir meydanda kilitli bir depoya rastladı ki deponun kilidi kalayla mühürlenmişti.

Ebû Mûsâ Sus halkına:

"Bu depoda ne vardır? Ben onun kilidinin de kalayla mühürlenmiş olduğunu görüyorum." dedi.

Sus halkı:

"Ey Emîr! Onun içinde sana yarayacak bir şey yoktur!" dediler.

Ebû Mûsâ:

"Onun içinde ne olduğunu muhakkak benim bilmem lâzım! Deponun kapısını açınız da içinde ne vardır bir bakayım?" dedi.

Kilidi kırdılar ve kapıyı açtılar. Ebû Mûsâ depoya girip bakınca: Uzun havuz gibi oyulmuş bir taş ve içinde de altun sırma ile dokunmuş bir kefenle kefenlenmiş başı açık ölü bir adam gördü!

Ebû Musa da yanında bulunanlar da ölü zatın boyunun uzunluğuna hayrette kaldılar. Sonra onlar onun burnunu karışladılar. Bir karıştan fazla olduğunu gördüler.

Ebû Mûsâ Sus halkına:

"Yazıklar olsun size! Kim bu adam?" diye sordu.

Sus halkı:

"Bu adam Iraklıdır. Irak halkı yağmurları kesildiği zaman bununla tevessül eder yağmurla su­lanmak isterler yağmurla sulanırlarmış! Iraklıların kuraklığa uğramadıkları sırada biz yağmursuzluktan kuraklığa uğ­ramışız. Iraklılara adam salıp onu vesile kılarak yağmur dileyelim diye bize onu yolla­malarını istemişiz. Iraklılar göndermeğe yanaşmayınca yanlarında elli adam rehin bırakıp bunu beldemize getirmiş kendisile tevessül ederek yağmur dilemiş yağmurla su­lanmışız."

"Kendisini Iraklılara iade etmemek görüşüne varmışız. Kendisi de ölüm döşeğine düşünceye kadar yanımızda oturmuş ve vefat etmiş. İşte onun kıssası ve hâli böyle imiş." dediler.

Bunun üzerine Ebû Mûsâ Sus'ta bir müddet oturdu. Hz. Ömer'e bir yazı yazıp Sus şehrinden Allah'ın kendilerine nasib ettiği şey­leri haber verdi ve ölü zâtın işini de yazısında yazdı.

Yazı varıp Hz. Ömer onu okuyunca Eshabın Ulularını yanına çağırdı. Onlara ölü zat hakkında bir bilgileri olup olmadığını sordu. Onlardan hiç birinde onun hakkında bir bilgi bulamadı. Ancak Hz.Ali:

"Bu Zat Danyal Hakîmdir. Kendisi Resul olmayan bir Nebîdir. Eski zamanda Buhtunnassar'ın ve ondan sonraki krallardan bazısının yanın­da bulunmuştu." dedi ve onun başından sonuna ve vefatına kadar kıssasını an­lattıktan sonra:

"Sahibine (Ebû Musa'ya) yaz! Onun üzerine cenaze namazını kılmasını ve onu Sus'luların erişemeyecekleri bir yere gömmesini kendisine emret!" dedi.

Hz. Ömer bunu Ebû Musa'ya yazdı.(48) Yazısında: "Onu beyaz Kabatî bezinden kefene sar ve kefene koku sür. Üzerine cenaze namazı kıl. Sonra onu peygamberlerin gömüldüğü gibi göm! Malına bak. Onu Müslümanların Beytülmal'ına koy!" dedi.(49)

Bunun üzerine Ebû Mûsâ Sus ırmağının yolunu başka bir yola çevirip akıt­malarını Sus halkına emretti. Sonra Danyal Aleyhisselâmın üzerinde bulunan kefenden başka bir kefene sarılmasını emretti.

Sonra yanında bulunan Müslümanlarla birlikte onun cenaze namazını kıldı. Suyu çekilen ırmak yatağının ortasına kabrini kazdırıp kendisini gömdürdükten sonra ırmağı eski yoluna çevirterek onun üzerinden akıttı.(50)

Dipnotlar:

1- Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2 s.38 40 İBn.Haldun-Tarih c.2 ks.1 s.107 117
2- Taberî-Tarih c.1 s.289 c.2 s.15.
3-  ibn Habîb - Kitabülmuhabber s. 390.
4- Sâlebî - Arais s. 341.
5- Taberi - tarih c. 1 s. 289.
6- ibn Kuteybe Maarif s. 22 - 23 Dineveri el Ahbar S. 23 Taberî Tarih c. 1 s. 289 Salebi Arais s. 335 İbn Esir Kamil c.1 s. 265 Muhyiddin b. Arabî Muhadaratülbrar c. 1 s. 136.
7- Taberi Tarih c.1 s.290.
8- Sâlebî-Arais s.338.
9- Taberi Tarih c.1 s.289 Sâlebî Araisb s. 338 ibn Esir Kamil c.1 s.266.
10- Taberî Tarih c.1 s.289 Esir Kâmil c.1 s.266.
11- Sâlebî Arais s. 338.
12- Taberi Tarih c.1 s.289.
13- Taberî tarih c.1 s.289 ibn Esir c.1 s.266.
14- Sâleî Arais s.338.
15- Taberî Tarih c.1 s.289.
16- Taberî Tarih c.1 s.289-290 ibn Esir Kâmil c.1 s.266.
17- Taberî Tarih c.1 s.289.
18- Taberî Tarih c.1 s.290 İbn Esîr c.1 s.266.
19- Taberî Tarih c.1 s.290.
20- Taberî Tarih c.1 s.290 Esir Kâmil c.1 s.266.
21- Sâlebî Arais s.339.
22- Taberî Tarih c.1 s.290 ibn Esîr Kâmil c.1 s.266.
23- ibn Kuteybe Maarif s. 22 Sâlebî Arais s.339.
24- Sâlebî Arais s.339.
25- İbn Kuteybe Maarif s.22 Sâlebî Arais s.339.
26- Sâlebî Arais s.339.
27- Sâlebî Arais s.339 ibn. Esîr-Kâmil c.1 s.266-267.
28- İbn. Esîr-Kâmil c.1 s.266-267.
29- Sâlebî Arais s.339 İbn. Esîr-Kâmil c.1 s.266.
30- ibn. Kuteybe-Maarif s.23.
31- Sâlebî Arais s.339.
32- Taberî Tarih c. 1 s.281 Ibn Esîr Kâmil c.1 s.269 Ebülfida Elbidaye vennihaye c.2 s.42.
33- Taberî Tarih c.1 s.281 Ebülfida Elbidaye vennihaye c.2 s.42.
34- Taberî Tarih c.1 s.281 ibn Esîr Kâmil c.1 s.269 Ebülfida Elbidaye vennihaye c.2 s.42.
35- Taberî Tarih c.1 s.281.
36- Taberî Tarih c.1 s.283 Ibn Haldun Tarih c.2 ks.1 s. 109.
37- Taberî Tarih c.1 s.284 Ibn Esîr Kâmil c.1 s.268 Ibn Haldun Tarih c.2 ks.1 s.108.
38- Taberî Tarih c.1 s.284 Ibn Esîr Kâmil c.1 s.268.
39- Taberî Tarih c.1 s.284 Ibn Esîr Kâmil c.1 s.269 Ibn Haldun Tarih c.2 ks.1 s.108 109.
40- Şâlebî Arais s.340.
41- İbn Esir kâmil c.1 s.268
42- İbn Kuteybe Maarif s.23. Salebi Arais s.340 İbn Esîr Kâmil c.1 s.268
43- İbn Kuteybe Maarif s.23.
44- Dineverî El'ahbar s.23 Salebi Arais sb.340 İbn Esîr Kâmil c.1 s.268.
45- Dinever! El'ahbar s.48.
46- İbn Kuteybe Maarif s.23 BeyhakiDelâilünübüvvec.1 s.292 Muhyiddinb. ArabîMuhâdaratülebrarc.1 s.136.
47- İbn Kuteybe Maarif s.23 Dineveri El'ahbar s.49 Beyhaki Delâil c.1 s.292 Muhyiddin b. Arabi Muhadaratüleb-rar c.1
s.136.
48- Sâlebî Arais s.340-341.
49- A. Aliyyülmüttakî Kenzül'ummal c.12 s.482.
50- Sâlebi Arais s.341.

(M. Asım Köksal Peygamberler Tarihi Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/274-276.)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet