- "Biz" ifadesi Allah’ı ifade ediyorsa Allah gölgeyi kendisine mi çekmektedir?

Değerli kardeşimiz

İlgili ayetlerin meali şöyledir:

“Bakmaz mısın Rabbin gölgeyi nasıl uzatıyor? Dileseydi onu hareketsiz kılardı. Sonra nasıl Güneş’i ona delil kılıyoruz? Sonra da nasıl tutup onu azar azar bize/kendimize doğru dilediğimiz yere alıyoruz.”(Furkan 45-46)

Bu ayette meal olarak yer alan “bize/kendimize” sözcüğü hakiki değil mecaz bir ifade olup birbirine yakın olan şu manalara gelmektedir:

a. Gölgenin doğuşu gibi batışının da varlığı gibi yokluğunun da Allah’ın elinde olduğunu ifade eder. Gölgeyi yaratan onu ortaya çıkaran Allah olduğu gibi onu izale eden ortadan kaldıran da Allah’tır. (krş. Ebu’s-Suud Şevkanî ilgili ayetlerin tefsiri)

b.“Onu bize/kendimize doğru çekeriz” manasındaki ifade Allah’ın kudret eline işaret etmek içindir. Yani gölgenin ortadan kalkması bir tesadüf eseri değil Allah’ın eliyle onun kudret ve iradesiyledir. (krş. Beyzavî ilgili ayetin tefsiri)

c. Ayette -meal olarak- yer alan “bize/kendimize doğru”dan maksat bizim irade ettiğimiz yere doğru demektir. (bk. Nesefî ilgili ayetin tefsiri)

d. Ayette belagatın önemli bir bedii sanatı olan istiare-i mekniye vardır. Yani benzetme yoluyla temsilî bir ifade söz konusudur. Şöyle ki;

Bir ipin uzatılıp kısaltılması öne doğru serilip geri sarılması olayı bu iki farklı eylemi gerçekleştiren bir elin varlığını gösterdiği gibi gölge ipinin de uzatılması ve sonra kısaltılması da perde arkasında Allah’ın kudret elinin varlığına işaret etmek üzere hayaline gözüne böyle bir tasvir yapılmıştır. (krş. İbn Aşur ilgili ayetin tefsiri)

e. Bu ifadeden maksat her şey gibi gölgenin de dönüşü Allah’a it olduğunu vurgulamaktır. Nitekim

“Bütün işlerin sonu Allah’a raci olur. Kararlar onun divanından çıkar.”(Lokman 31/22)

mealindeki ayette de “İlellah=Allah’a” tabiri kullanılmıştır ve bununla ona -haşa- mekân tayin etmek değil bilakis her şeyin yaratıcısı idarecisi ve rabbi O olduğuna işaret edilmiştir. Yine

“Sabırlılar o kimselerdir ki başlarına musîbet geldiğinde 'Biz Allah’a âidiz ve vakti geldiğinde elbette O’na döneceğiz.' derler.”(Bakara 2/156)

mealindeki ayette de “ileyhi râciûn = O’na döneceğiz” ifadesi kullanılmış ve bununla -keyfiyeti bizce meçhul bir şekilde- zaman ve mekândan münezzeh olan Allah’ın manevî huzuruna  varılacağına işaret edilmiştir. Zira her şey gibi insanın akıbeti sonu Allah’a racidir ve isim ve sıfatlarının makarr-ı saltanatına döner.

Selam ve dua ile...
İslami Destek Sitesi