En´am Suresi 2. ayette "... size bir ecel bir ömür süresi tayin edendir. Bir de O'nun nezdinde muayyen bir ecel vardır. Sonra bir de kalkmış şüphe ediyorsunuz!" deniyor. - Ecel hakkında şüphe edenler var mıdır?

Değerli kardeşimiz

İlgili ayetin meali şöyledir:

"O sizi bir çamurdan yaratan sonra size bir ecel bir ömür süresi tayin edendir. Bir de O'nun nezdinde muayyen bir ecel vardır. Sonra bir de kalkmış şüphe ediyorsunuz!"(En'am 6/2)

Ayeti tefsir eden merhum Elmalılı Hazretleri şu önemli hususlara dikkat çekmiştir:

Bazıları demiş ki her insanın iki eceli vardır. Birisi tabiî eceller ikincisi ihtirâmî (yok etmekle ilgili) eceller. Tabiî ecel şudur: Mizac dış arızalardan korunmuş olsaydı ömrünün kalan müddeti felan zamana kadar varacaktı. Yok etmekle ilgili ecelde boğulma yanma zehirli böcek sokma vesâire gibi dış etkenlerden güç bir sebep ile meydana gelendir. Fahreddin Râzî bunu İslâm filozoflarının görüşü diye nakletmiştir ki maksat tabiblerdir.

Tabibler arasında bir tabiî ömür teorisi vardır. Ve nitekim tabiblerimizin dilinde tabiî ecele ecel-i müsemmâ (takdir edilmiş ecel); yok etmekle ilgili ecele de ecel-i kazâ (kaza eceli) demek âdet olmuştur. Böyle bir telakki ölüm öncesi hayatta sebeplere sağlık bilgisine tedaviye dışa ait korunmalara riayetin faydalarını göstermek açısından faydalıdır. Fakat bunu iki ecel diye anlamak doğru değildir. Yani bir insanın biri tabiî (doğal) biri yok etmekle ilgili olmak üzere iki eceli yoktur. Ya doğal veya yok etmekle ilgili bir eceli vardır. Zira fiilen vâki olacak olan ecel bunların ancak biridir. Diğeri bir imkandan ibarettir.

İmkân şekilleri çeşitli ve hatta sonsuz olabilir. Fakat vâki olan birdir. Hakikaten ömür ecel de o vâki olandan ibarettir. Allah'ın takdir ve kaza ettiği de odur. Allah'ın bildiği şaşmaz; O mümkünü mümkün vâkî olanı vâkî olan olarak bilir. Şu halde tabiî ve helakle ilgili ecel ayırımı; mümkün ecel vuku bulan ecel diye bir ayırım yapmak gibidir. Dış sebeplerin helakiyle ölenin tabiî olarak ölmesi mümkün olduğu gibi tabiî olarak ölenin de haricî sebeplerle ölmesi düşünülebilir. Fakat o her halde bunların yalnız biriyle ölecektir. Halbuki ecel denildiği zaman mümkünü değil vuku bulanı anlamak gerekir. Vuku bulan vâki olmadan önce henüz imkan sahasındadır. Şu halde henüz ölmeyen bir kimsenin korunma sebeplerine uyması meşru ve hatta görevdir. Fakat vuku bulanın vâki olmasıyla imkan sahası kapanmış ecel tahakkuk etmiştir. Bundan dolayı o zaman da görev vuku bulana teslim olmaktır.

Sonra "tabiî ömür" sözü de soyut bir teoridir. Ölüm her ne olsa bir yok etme ve tahrip etme olmaktan çıkmaz. İhtiyarlama esasen bir helak etme eseridir yoksa tabiatın tabiat olmak üzere gereği devamlılıktan başka bir şey değildir. Dışa ait tesir ile yok etme bahis konusu olmayınca tabiî ömrün sonsuz olması gerekirdi. Demek ki hüküm tabiatte değil tabiatı yaratandadır. O halde tabiat sözü bir yanıltma ve şüpheye düşürmedir. Bu gibi sözlerle insanlar kesin bir olgu olan ölümde bile şüphelere düşer dururlar.

Bunun için ayette buyuruluyor ki: "Sonra ey kâfirler siz tutar şek ve tereddüt edersiniz ha!.."

"Siz hâlâ şüphe ediyorsunuz" ifadesiyle müşriklere hitap edilmiştir. Çünkü bu ifadede bir tenkit ve tehdit vardır; müminler âyetlerde bildi­rilen gerçeklere inandıklarından böyle bir itham ve tehdide mâruz kalmaları düşü­nülemez.

Günümüzde de inançsızlığı inanç edinmiş kimseler bilimin ileride ölümsüzlüğü bulacağını iddia etmektedirler. Ancak bu sözleri boş bir temenniden ibaret olduğu bu ayet bildirmektedir.

"Her nefis ölümü tadacaktır."(Âl-i İmran 3/185)

 gerçeğinden kimse kurtulmamıştır ve kurtulamayacaktır. 

(M. Hamdı Yazır III 1874-1877; ayrıca bk. Şevkânî II 114; İbn Âşûr IV 130-131)

Selam ve dua ile...
İslami Destek Sitesi