Kur'an'da belirlenmiş on dört adet secde ayeti var. Ama nice başka ayetlerde de "secde" kelimesi geçiyor; neden bu ayetlerde secde etmiyoruz? On dört tane belirlenmiş bu secde ayetlerini kim neye göre belirlemiştir? Hz. Peygamber Efendimiz (asm) bu ayetlerde secde ettiği için mi yoksa başka bir sebepten mi secde ediyoruz?

Değerli kardeşimiz

Secde ayetleri Resulullah (asm)'ın kavli ve fiili sünnetleriyle sabit olmuştur. Secde ayetlerinde secde etmeyi emreden ifade kullanılmıştır.

Fıkıh kitaplarında "tilavet secdesi" hadis kitaplarında "sücudu’l-Kur'an" başlığıyla incelenen tilavet secdesi ilk defa Mekke'de yapılmaya başlanmıştır.

Tilavet secdesinin bizzat Hz. Peygamber (asm) ve ashabı tarafından yapıldığını sarahaten anlatan bir çok hadis vardır. Bunların içinde İbni Ömer'in rivayetini buraya alıyoruz:

İbni Ömer (ra) diyor ki:

"Resulullah (asm) Efendimiz Kur'an okur ve secde ayetine gelince onu da okur sonra secde eder biz de onunla birlikte secde ederdik. O kadar ki bazen başımızı secde edecek yer bulamazdık."1

Secde ayetlerinden birinde

"Onlara ne oluyor ki iman etmiyorlar. Kendilerine Kur'an okunduğunda secde etmiyorlar."2

buyrularak Secde - îman ilişkisi Allah Teala tarafından tescil edilmiştir.

KUR'AN-I KERİM'DE TİLAVET SECDESİ YERLERİ

Elimizde kullanmakta olduğumuz Mushaflarda on dört yerde secdeye işaret edilmiştir.3 Tilavet secdesinin adedi hakkında bir takım ihtilaflar mevcuttur. Bu ihtilafları şöyle özetleyebiliriz:

1. On beş adettir birincisi A'raf suresi sonuncusu Alak süresidir.4

2. Hanefilere göre on dört adettir. Hac 2.secdesi yoktur.

3. Şafiîlere göre on dört adettir. Hac 2. secdesi tespit edilmiş ancak Sad secdesi düşürülmüştür.

4. Ebü Sevr'in mezhebine göre on dört adettir. “ven-Necm” secdesi düşürülmüştür.

5. Ata-yı Horasan'a göre on üç adettir. Hacc'ın ikincisi ile İnşikak'in secdesi düşürülmüştür.

6. Mesrük'a göre on iki adettir. Hacc'ın ikinci secdesi ile Sad ve İnşikak secdeleri düşürülmüştür.

7. İbni Abbas ve îbn Ömer'den Haseni Basrî İbni Müseyyeb îbn Cebîr îkrime Mücahid ve Maliki mezhebine göre on bir adettir. Necm İnşikak Alak Hac 2. secdesi düşürülmüştür.

Bu konudaki ihtilafın ana sebebi hadis nakillerindeki ihtilaflara bağlı olarak "secde emrinden kasıt" tilavet secdesi mi yoksa namaz secdesi mi olmasıdır.5

Alak suresinin son kelimesi “Vekterib”dir. “Karube” kökünden emir olan bu kelime "yaklaş" manasını taşımaktadır. Emir bünyesinde zorluk ve talebi barındıran “İfteale” fîilinden alınmıştır. Mana "Allah 'a yaklaşmak için çalış" şeklindedir.6

Secde emrinin hemen arkasından "yaklaş" ifadesinin gelmesi gayet yerindedir. Kişi secde ettikçe ibadet ettikçe Allah’ına yaklaşacaktır. Nitekim hadiste şöyle buyrulmuştur. Ebü Hüreyre’den rivayet olunduğuna göre

"Kişinin Rabbine en yakın olduğu an secdedir. Bundan dolayı duayı çoğaltın."7

Bu ayetlerde konular her ne kadar Resul ile Ebü Cehîl arasında geçiyorsa da surenin delalet ettiği mana umumidir. Zira kavga "Abd" ile "Tağî" arasında geçmektedir.

Abd: Allah'a çağıran itaat ve ibadet eden bütün inanmışları içine alır.
Tağî:Namazdan alıkoyan Allah'a ibadet eden bir kimseyi tehdit eden ve gücüne aldanan her azgın ve zalimi kapsamaktadır.

Surenin son ayetinde Ebü Cehîl'le ve onun yolunda gidenlerle alay edilmiştir. Bazı yorumculara göre mana; “Vescud”  Yani "Ey Muhammedi Sen secdeni yap. Varsın Ebü Cehîl'in öfkesi daha beter kabarsın."“Vakterib” Yani "Ey Ebü Cehîl hadi ayağını Muhammed'in boynuna koy (da görelim) " şeklindedir. 8

Başka bir yorumda ise ayet “Ey Muhammed sen namaz kılarak secde et. Ey Ebü Cehil sen de ateşe yaklaş” şeklinde tefsir edilmiştir.9

Dipnotlar:

1 (Buhari Müslim)
2 İnşikak 84/21.
3 Burada kastımız Türkiye’de okuduğumuz Mushaflardır. Zira Türkiye dışında (özellikle Arap ülkelerinde basılmakta olan Mushaflarda) Hac süresinin 2. secdesi (ayet 77) de gösterilmiş ve tatbik edilmiştir.
4 Bu on beş secde Medenilerin İmam-ı Malik'e uyarak kullandıkları tercih edilen görüştür. Tecrid-i Sarih III/352.
5 Tecrid-i Sarih III/ 352 353; Hüseyn Ehl Ye'îş Ahkamu's-Sücüdi'l-Kur'an s. 37 Kahire 1995 Mektebetu't -Turasu'l- İslamî.
6 İbni Aşur XXX/453.
7 Ebü Abdirrahman Ahmed b. Şuaybb. Ali b. Sinan b. Bahri'1-Hurasanî Süneni'n-Nesaî e't-Tatbîk Bab.78; EbüDavüd e's-Salat Hadis no:875.
8 Razî XVI/ 26.
9 Kurtubî XX/ 128.

Selam ve dua ile...
İslami Destek Sitesi