Değerli kardeşimiz

Vasiyette evladına ahbabına son nasihatini yapmalıdır. Kendinde hakkı bulunanlarla helalleşmelerini alacaklarını vereceklerini borçlarının ödenmesini iskat yapılmasını hac borcu varsa vekil gönderilmesini istemeli; cenaze hizmetindeki ve definden sonraki isteklerini bildirmelidir. Hanımına olan Mehr-i müeccel borcunun ödenmesi için vasiyet etmelidir. Bu isteklerinin yapılması için adil iki şahit yanında bir vasi seçmelidir.

Vasiyetler dînî açıdan beş grupta toplanırlar:

a. Vacip vasiyetler: Bir Müslümanın hayatında iken ödemesi gereken ama ödeyemediği borçlarını veya başkasına ait hakları -bu borçlar Allah hakkına taalluk edebileceği gibi kul hakkı da olabilir- ödenmesi veya sahiplerine verilmesi için vasiyet etmesi vaciptir. Dolayısıyla elinde birisine ait emanet mal bulunan birisine borcu olup borcun varlığına dair şiir vesîka bulunmayan kişinin bu emanetlerin sahiplerine verilmesini borçların ödenmesini vasiyet etmesi gerekir. Aynı şekilde hac zekat oruç gibi ibadetler kendisine farz olduğu halde eda edemeyenler üzerinde keffaret borcu olanlar hac ve zekâtın edasını orucun fidyesinin verilmesini kefaretlerin ödenmesini vasiyet etmek zorundadırlar.(1)

b. Müstehap vasiyetler: Hali vakti yerinde olan kişinin varis olmayan akrabalarına yoksullara ve hayır kurumlarına vasiyette bulunması müstehaptır.

c. Mübah vasiyetler: Akrabalardan veya yabancılardan zengin olanlar için vasiyette bulunmak mübahtır.

d. Mekruh vasiyetler: Fakir varisi olanların mallarını başkalarına vasiyet etmeleri ittifakla mekruhtur. Ayrıca Hanefilere göre kim olursa olsun fisku fücur ehline vasiyette bulunmak da tahrimen mekruhtur.

e. Haram olan vasiyetler: Haram bir işin yapılması için vasiyette bulunulması ittifakla haramdır. Mesela bir Müslümanın kilise yapılması şarap fabrikası inşası gibi haram olan bir şeyi vasiyet etmesi haramdır. Bu tür vasiyetlere uyulmaz.

Ayrıca meşru cihetlere bile olsa malın üçte birinden fazlasının vasiyet edilmesi de caiz değildir. Şayet vasiyet edilmişse varislerin malın üçte birisinden fazla olan kısmında bu vasiyete uymaları mecbur değildir. Ancak isterlerse uyabilirler. Hambelilerdeki sahih görüşe göre bu tür bir vasiyet mekruhtur.(2)

Kaynaklar:

1) bk. İbn Kudâme el-Muğnî VI 444; İbn Abidîn Reddu'l-Muhtar VI 648 Vehbe ez-Zühaylî el-Fıkhu'l-İslâmî ve Edilletuhu VIII 12.

2) bk. İbn Kudâme a.g.e. VI/445; Zuhaylî a.g.e. VIII 12 13.

Selam ve dua ile...
İslami Destek Sitesi