Değerli kardeşimiz

Risale ilâ Abdilmelik b. Mervân fi'l-kader: Hasan-ı Basri'nin en meşhur risâlesidir. Şehristânî muhtevasından dolayı ri­salenin Hasan-ı Basrîye aidiyetinden şüp­he eder ve onun Vâsıl b. Atâ'ya ait olabi­leceğini düşünürse de (el-Milel 1 47) bu tarih bakımından mümkün değildir.

İsnadının bulunmaması ve icazet kaydının yer almaması sebebiyle de ese­ri şüpheli görenler olmuştur (M. Musta­fa el-A'zamî s. 156). Risalede insanın ira­de ve sorumluluğunu tamamen kaldıran kader anlayışı tenkit edilmektedir. Bu gö­rüşünden dolayı Hasan-ı Basri'nin Mu'tezilî olduğu iddia edilmişse de (İbnü'l-Murtazâ s. 18-24) eserin Ehl-i sünnette bulunmayan katı cebir anlayışına karşı yazıldığını söylemek daha doğru olur.

Risâle Mu'tezilî âlim Kâdî Abdülcebbâr'ın "Fazlü'l-i'tizâl" adlı eseri içinde iktibas edilmiştir (nşr. Fuâd Seyyid Tunus 1393/ 1974 s. 215-223). Önce H. Ritter (Der İslam XXI 1933 s. 67-83) ardından "Ri­sale fı'l-kader" adıyla Muhammed Amâre (Resâ'ilû'l-adl ve't-tevhîd içinde Ka­hire 1971 s. 81-93) ve Mâcid Fahrî (el-Fikrü'l-ahlâki el-Arabi içinde Beyrut 1978 1 17-28) tarafından yayımlanan risaleyi Lütfı Doğan ve Yaşar Kutluay Türkçe'ye çevirmişlerdir (AÜİFD lll/3-4 1954 s. 75-84). 

(bk. T.D.V. İslam Ansiklopedisi HASAN-I BASRİ mad. İstanbul 1997 c. 16 s. 292)

Selam ve dua ile...
İslami Destek Sitesi