Destek Sitesi platformunda Uzman olmak ister misiniz?
Uzman olmak için Şimdi başvurun.
✕
İmam-ı Gazali’nin “Eğer yapmak istediğin iyiliğe engel çıkıyor ve kötülüğü rahatça yapabiliyorsan cehennemliksin." anlamında bir sözü var mıdır?
Oluşturulma tarihi: 31.01.2025 23:17
Güncellendi: 31.01.2025 23:17
Soru Detayı
İmam Gazali'nin bir kitabında şöyle buyuruyor:
"Eğer yapmak istediğin her iyiliğin önüne engel dikiliveriyor bunu tersi olarak tasarladığın kötülüğü hiçbir zorlama olmadan rahatlıkla yapıyorsan hakkındaki hüküm cehennemliktir."
- Ayrıca bunu çok kesin bir dille anlatmış. Cennetlik mi cehennemlik mi olduğumuzu amellerimizden anlayabilir miyiz?
Nice insanlar var ki hayatları ibadetle geçip son nefeslerinde imanlarını kaybediyorlar niceleri de imansız yaşayıp imanla ölüyorlar. Kadere de Allah Teala'nın bir ilmidir diye inanıyoruz kulları için -haşa- bir zorlama bir cebr değil.
- Peki İmam Gazali Hazretlerinin bu sözünden murat nedir?
- Sonuçta hepimiz günah işliyoruz. İnsan psikolojik olarak ben cehennemlik miyim acaba diye düşünebilir. Sizin sitenizdeki kader konusuyla alakalı yazıları da okudum lakin buradaki durum farklı gibi. Burada adamın biri iyilik yapmayı murat ediyor iradesini kullanıyor o yöne ama izin verilmiyor. Engel çıkartıyor bu adamın suçu ne?
Değerli kardeşimiz
İmam Gazali’nin bu anlama gelen ifadeleri vardır. (bk. İhya -Beyrut ts.-4/535).
İmam Gazali bu sözleri insanları uyarmak ve dikkatli olmaya davet etmek sadedinde söylemiştir. Bu ifadelerin temel dayanağı “şüphesiz iyi insanlar cennette kötüler ise cehennemdedir” (İnfitar 82/13-14) mealindeki ayet ile şu hadis-i şeriftir:
Hz. Ali anlatıyor: Bir gün Resulullah ile beraberdik. Bir çubuk ile yeri/toprağı karıştırıyor eşiyor ve düşünüyordu. Sonra başını kaldırdı ve şöyle dedi:
“Sizden hiç bir kimse yoktur ki cennet veya cehennemdeki yeri -Allah’a- malum olmasın!” Sahabeler “O halde amel etmeyip ezeli kararın sonucunu bekleyelim?” dediler. Bunun üzerine Resulullah (a.s.m) “Hayır amelinizi yapın çünkü herkes akıbetine göre iyi veya kötü amellere muvaffak olur.” diye buyurdu ve;
“Sizin işleriniz çeşit çeşittir. Malını Allah yolunda harcayıp O’na saygı duyarak haramdan sakınan o en güzel kelimeyi (kelime-i tevhidi) tasdik eden kimseyi en kolay yola muvaffak ederiz. Cimri davranan bir de kendini güçlü sanıp Allah’tan müstağni gören o en güzel kelimeyi (kelime-i tevhidi) yalan sayanı ise en güç yola sardırırız.” (Leyl 92/4-10)
mealindeki ayetleri okudu. (bk. Taberî ilgili ayetlerin tefsiri)
- İmam Gazalî’nin bu ifadelerini şöyle anlamak mümkündür:
“Şüphesiz iyi insanlar cennette kötüler ise cehennemdedir.” (İnfitar 82/13-14)
mealindeki ayetten de anlaşılacağı üzere iyi işler cennet yolunun; kötü işler ise cehennem yolunun trafik lambalarıdır. Her günah cehenneme doğru; her iyilik de cennete doğru atılmış bir adımdır.
Bediüzzaman Hazretleri de “Her günah içerisinde küfre götürecek bir yol vardır.” demekle günahların cehennem yoluna döşenmiş taşlar hükmünde olduğuna işaret etmiştir.
- Buna göre bir kimse iyi işlere muvaffak oluyorsa cennet yolunda ilerlediğini düşünmeli rabbine şükretmeli ve bu yoldan sapmamak için Allah’a yalvarmalı ve bütün kuvvetiyle bu yolda yürümeye devam etmelidir.
Şayet bir kimse günah işlemeye koyulmuş kötü bir çizgiyi takip ediyorsa bu yolun cehennem yolu olduğunu bilmeli bir an önce bu yoldan dönmeye gayret etmelidir.
- Bu konuyla ilgili bütün ayet hadis ve sağlam yorumları bu perspektifte değerlendirmek gerekir.
Bunu şöyle özetlemek mümkündür: Allah mutlak adildir asla zulmetmez. İnsanları cehenneme götürecek işlere zorlamak ise haksızlıktır. Öyleyse Allah hiç kimseyi cehenneme götürecek işler yapmaya zorlamaz.
O halde yapılan bütün işler insanın özgür iradesiyle gerçekleşmektedir. Allah’ın hangi insanın -özgür iradesini kullanarak- cennete veya cehenneme götürecek işler yapacağını önceden ezeli ilmiyle bilmesi sonsuz ilminin bir gereğidir. Çünkü bilmeyen cahil olur. Allah cehaletten münezzehtir. Ancak Allah’ın kimin cennete kimin cehenneme gideceğini önceden bilmesi onları zorlamaz. Çünkü ilim özelliği itibariyle yaptırım gücü olmayan bir sıfattır.
İlgili ayet ve hadisler ve İmam Gazali’nin yorumunu hep -bir uyarı mesajı olarak- şu manada anlamak lazımdır:
Yanlış yoldaysanız oradan ayrılıp doğru yola girin. Doğru yoldaysanız onda sebat gösterin. Bu sizin elinizdedir. Özgür iradeniz bunun için vardır. Yanlış yolda yürüyorsanız cehennem yoluna girmişsiniz demektir. O yola girmek gibi çıkmak da sizin elinizdedir.
Selam ve dua ile...
İslami Destek Sitesi