Değerli kardeşimiz

Mervan Hz. Osman’ın şehadetine giden olaylarda sorumlulardan birisinin de Hz. Talha olduğunu düşünüyordu. Bu yüzden de ona kin duyuyordu.(1)

Cemel savaşında hezimete uğradıklarını fark ettiği sırada Hz. Osman’ın düşmanlarından saydığı ve onun öldürülmesinden sorumlu tuttuğu Talha b. Ubeydullah’ı bir okla ölümüne neden oldu.(2)

Halbuki isyancıların Hz. Osman’a yaptıkları kuşatmanın son günlerinde de Hz. Ali Zübeyr ve Talha; oğullarını Hz. Osman’ı korumak amacı ile yanına yollamış ama onlar Hz. Osman’ın öldürülmesine mâni olamamışlardı. Hatta bu esnada Talha’nın oğlu Muhammed kana boyanmıştı.(3)

Hz. Osman’ı öldüren isyancılar bu haberi Medine’ye yayarken “Ey Talha b. Ubeydullah! Osman b. Affan’ı öldürdük!” diye bağırıyorlardı. Gayeleri cinayette Talha’nın da parmağı varmış intibaı uyandırmaktı.(4)

Dmek ki bu tür şayialar ve başka olaylar nedeniyle Hz. Talha Hz. Osman’ın muhasarasında pasif ve tarafsız kalmakla suçlanmış ve bu sebeple Cemel Vakası’nda aynı safta yer aldığı aynı gaye için bir araya geldiği Mervan b. Hakem tarafından öldürülmüştür.

Hz. Talha Hz. Ali’ye ilk beyat eden kişi olmasına rağmen Hz. Osman’ın katillerinin hemen cezalandırılmasını istediği için Hz. Aişe ve Zübeyr’in de içinde bulunduğu grupta yer almıştır.

Hz. Ali ve taraftarları ise katillerin kitle halinde olması ve bu sebeple cezalandırma işinin hemen mümkün olamayacağı görüşünde idiler.

Bu iki grup münafıkların işin içine girmesiyle ne olduklarını bile anlamadan binlerce Müslümanın hayatını kaybettiği bir savaşın içerisine sürüklenmişlerdir. Hz. Talha da bu olayda vefat etmiştir.

Hz. Talha özellikle Cemel Vakası’nı hazırlayan olaylar başta olmak üzere Hz. Ali ve Hz. Osman dönemindeki bazı içtihatlarından dolayı pişmanlığını dile getirmiştir.(5)

Hz. Ali’ye Cemel ve Sıffın Vakası’nda ölenlerin durumu hakkında sorulunca; Hz. Ali iki grubun da cennete gireceğini söyledi(6) ve “Onlar kardeşlerimizdir bize karşı gelmişlerdir.” dedi.(7)

Bazı alimler de onlar hakkındaki sorulara şu mealdeki ayet ile cevap vermişlerdir.:

“Onlar bir ümmetti gelip geçti. Onların kazandıkları kendilerinin sizin kazandıklarınız sizindir. Siz onların yaptıklarından sorguya çekilmezsiniz.”(Bakara 2/134)

Diğer taraftan Hz. Ali Talha ve Zübeyr savaş yapmaya değil sukûneti sağlamaya gittikleri için günahkar değillerdir (8) şeklinde bir görüş de vardır.

Bu olayda tarafları suçlu-suçsuz veya haklı-haksız şeklinde kategorilere ayırmadan Ehl-i Sünnet boyutuyla değerlendirmek en makulü olacaktır. Hz. Peygamber (asm)’in hanımı ve cennetle müjdelenmiş iki sahabi hakkında safiyane düşüncelerin dışında farklı görüşlere sahip olmak bir Müslüman için mümkün görünmemektedir. Taraflardan birini aşırı övüp diğerini aşırı yermek gibi abartılardan kaçınarak konu itidal çerçevesinde ele alınmalıdır.

Sahabe hakkında olumsuz düşünceler içerisinde olmak bütün bunların da ötesinde Hz. Peygamberin (asm) hadisi ile bağdaşmamaktadır.

Buharî ve Müslim’de yer alan bir hadiste Hz. Peygamber şöyle buyurmaktadır:

“Ashabıma ağır söz söylemeyin. Şayet sizden biriniz Uhud Dağı kadar altın sadaka etse ashabımın birinin bir müdd (iki avuç dolusu) miktarı sadakasına ulaşamaz hatta bunun yarısına bile erişemez.”(9)

Kaynaklar:

1) bk. İbn Abdilber İstîâb II 766; Hasan İbrahim Hasan Târîhu’l-İslâm 1/366; İbn Kuteybe Maarif s. 101.
2) Dineverî el-Ahbâru’t-Tıvâl s. 140; İbn Abdilber İstîab 2/766; Hasan İbrahim Hasan 366.
3) Bustî Sikat 3/263-264; Zehebî Tarîh 3/459.
4) Doğuştan Günümüze Büyük İslâm Tarihi 2/217.
5) Bustî Sikat 2/261; Malakî et-Temhîd s. 167 193; İbnü’l-Esîr Üsdü’l-Ğabe 3/60.
6) İbn Haldûn el-Mukaddime 5. bsk Beyrut 1984 s. 214.
7) Kândehlevî Hayâtü’s-Sahâbe Terc. Ahmed Meylanî Konya Trs. 3/13.
8) Muhammed Salih Ekinci Faslü’l-Hitâb (Tarihte Metot ve Tarihî Tetkikler Işığında Sahabe Dönemi) Terc. Mehmet Ecir İşiyok İstanbul 1986 s. 11-12.
9) Buhârî Ashâbu'n-Nebî 5; Müslim Fedâilü's-Sahâbe 222.

Selam ve dua ile...
İslami Destek Sitesi