- O nesil nasıldı şimdiki nesil nasıl aralarındaki farklar nelerdir?

Değerli kardeşimiz

Sahabe nesli Resul-i Ekrem (asm)’e gösterdiği bağlılık ve teslimiyet ona verdiği destek hem hayatında hem vefatından sonra İslam’ın yayılması ve doğru anlaşılması için yaptığı olağanüstü çalışmalar sebebiyle dinde önemli bir yere sahiptir.

Aslında sahabe nesli fert olarak diğer insanlardan farklı bir üstünlüğe sahip olmadığı gibi masum ve günahsız da değildir. Ancak onlar daha önce yaşadığı şirk hayatından nazil olan ayetlerin direktifi ve Hz. Peygamber (asm)’in eğitimi sayesinde kurtularak yepyeni bir hayata kavuşmuş bizzat Resulullah’tan öğrendikleri İslam’ı güzel bir şekilde yaşamak suretiyle kendilerinden sonra gelen ümmete birer örnek olmuştur.

Bundan dolayı Resul-i Ekrem (asm) ümmetin onları örnek almasını tavsiye etmiş ve sahabe çizgisini getirdiği dinin ve kurduğu sistemin devamı olarak göstermiştir. (Tirmizi İman 18)

Ashabın İslam’ı yayma ve Resulullah (asm)’ı koruma uğrunda yaptığı fedakarlıklar kendilerinden sonra gelen nesilleri imrendirecek ve hayrette bırakacak niteliktedir. İslamiyet onların bu davranışları sayesinde kök salıp yayılmış ve sonraki nesillere ulaşmıştır. Sahabilerin Hz. Peygamber (asm)’i kendilerinden sonra gelen nesillere tanıtmada önemli rol üstlendikleri bilinmektedir.

Eğer sahabiler olmasaydı bugün Kur'an Hz. Peygamber (asm) ve İslam’la ilgili güvenilir bilgi bulunmayacaktı. Kur’an-ı Kerim’in sure ve ayetlerinin iniş sebepleri hadislerin vürud sebebi Kur’an hükümlerinin pratik hayata tatbiki ve açıklanması ile Resul-i Ekrem (asm)’in peygamberliği süresince yaptığı icraat ashabın nakilleri sayesinde bilinmektedir.

Sahabenin özellikle İslam’ı anlama ve yaşamada İslam’ın ilk tebliğ ve savunusunu yapmada çok önemli bir yeri vardı. Kur'an tefsirinin doğuşunda Kur’an’ı anlamada sahabe çok etkiliydi. Çünkü sahabiler Arap dilinin üslup ve inceliklini örf ve adetlerini iyi bilen insanlardı. Aynı zamanda üstün bir idrak gücü ve sarsılmaz bir imana sahiptiler.

Ayrıca onlar eski medeniyetlerin ve felsefi akımların tesirinden oldukça uzak yaşadıkları için zihinleri berrak ve dilleri fasihdi. Bundan dolayıdır ki onlar Kur'an'ın maksat ve gayesini kavrayabiliyorlardı. Ancak anlayamadıkları ve açıklama ihtiyacı duydukları zaman da Resulullah (asm)'a soruyor ve ondan doyurucu bilgiler alıyorlardı. Böylece sahabiler yirmi küsur sene boyunca Kur'an'ın inişini müşahede etmişler ve bu esnada meydana gelen olayları bizzat yaşamışlar ve kendi kudretleriyle ulaşamadıkları bilgileri de Hz. Peygamber (asm)'den nakil yoluyla alıp hem ilim hem de iman konusunda belli bir olgunluğa erişmişlerdi.

Her ne kadar Hz. Peygamber (asm)'in vefatıyla feyiz kaynakları kesildiği için söz konusu iki alanda da giderek bir zayıflık baş göstermeye başlamışsa da Kur'an'ın manasını anlama hususunda yine de insanların en kudretlisi onlardı.(bk. Cerrahoğlu İsmail Kur'an Tefsirinin Doğuşu s. 46)

En önemlisi de bu anlam derinliğinin yanı sıra Kur’an’ı yaşamanın somut timsalleri olmalarıydı.

Kur’an-ı Kerim’in “insanlık için ortaya çıkarılmış en hayırlı ümmet” diye tanıttığı sahabiler (Âl-i İmran 3/110) ümmet içinde en değerli ve faziletli nesil kabul edilmektedir. Bu değer ve fazileti taşıdıkları güçlü iman ve örnek davranışları sayesinde elde etmişlerdir. Onlar İslam’a girdikleri ilk andan itibaren güçlü bir imanla kabul ettikleri yeni dinin gereklerini tam bir teslimiyetle yerine getirmişlerdir.

Bu yeni dine girmeye ve onu yaşamaya zorlanmadıkları halde onların büyük bir kısmı ömrünü Resulullah (asm)’ın yanında geçirmiş onunla savaşlara katılmış ve İslam’ın yayılması için gayret göstermiştir. Bu süreçte İslam karşıtları tarafından tehdit ve işkencelerle hatta ölümle karşılaşan yurtlarını mallarını eşlerini ve çocuklarını terkedip başka yerlere hicret etmek zorunda kalanlar olmuş ancak inançlarından Allah’a ve Resulüne olan bağlılıklarından taviz vermemişlerdir.

Cenab-ı Hak ashabı Kur’an’da övmüş ve mutedil bir ümmet olduklarını(Bakara 2/143) Allah ve Resulüne iman edip tam teslimiyet gösterdiklerini ve büyük ecir kazandıklarını (Âl-i İmran 3/172 173) Allah’ın kendilerinden kendilerinin de Allah’tan razı olduğunu ve ebedi kalacakları cennetin onlar için hazırlandığını (Tevbe 9/100) bildirmiş; Allah’a ve resulüne yardım eden sadık müminler olduklarını(Haşr 59/8)ihtiyaç içinde bulunmalarına rağmen başkalarını kendilerine tercih ettiklerini ve kurtuluşu hak ettiklerini(Haşr 59/9) gerçek müminler olarak bağışlanacaklarını ve ahirette cömertçe rızıklandırılacaklarını(Enfal 8/74) haber vermiştir.

Hz. Peygamber (asm) de fedakarlıklarını birlikte yaşayarak gördüğü ashaptan bahsederken onları “insanlık tarihinin en hayırlı nesli”(Buhari Feżailü ashabi’n-nebi 1; Müslim Fezailü’s-sahabe 211 212) “ümmetin en hayırlıları”(Müsned V 350)“cehennem ateşinin yakmayacağı kimseler” (Tirmizi Menakıb 57) “cennetlikler”(Müttakī el-Hindi XI 539) diye tanıtmış ayrıca ümmetin onlara ikramda bulunmasını(Tayalisi s. 7)iyilik etmesini(Müsned I 26) ve kendilerini çekiştirmemesini (Buhari Feżailü ashabi’n-nebi” 4; Müslim Feżailü’s-sahabe 221 222) istemiştir.

Sonraki nesle gelince genelleme yapmanın isabetli olmayacağını büyük ihtimalle siz de kabul edersiniz.

Ancak şu husus ifade edilebilir:

Ashabın saydığımız ve sayamadığımız diğer nitelik ve hususiyetlerin ne kadarının onlarda bulunduğunu; dönemsel açıdan bireysel ve toplumsal olarak mukayese ederek doğruya yakın bir kanaate ulaşmak mümkündür.

Selam ve dua ile...
İslami Destek Sitesi