Değerli kardeşimiz

Başımızdan geçen olayları anlatmak gıybete girmez. Ancak olayla ilgili şahısların hoşlanmayacağı durumlar varsa ve dinleyenler de o kişiyi tanıyorlarsa isim vererek anlatmak gıybet olacağından caiz olmaz.

Gıybet bir kimsenin arkasından hoşuna gitmeyecek şeyleri söylemek başka bir deyimle kendimize söylendiği zaman hoşlanmayacağımız bir şeyi din kardeşimiz hakkında arkasından konuşmamız anlamına gelir. Halk arasında dedikodu gıybet ile aynı anlamda kullanılır.

Gıybet insan veya insanla ilgili birtakım şeyler üzerinde olur. Kişinin bedeni nesebi ahlâkı işi dini dünyası elbisesi evi bineği... dedikodu konusu olabilir. Gözün şaşılığı saçların döküklüğü uzun veya kısa boyluluk siyah veya sarı renkte olmak... Bunlardan alaylı bir şekilde bahsedilmesi söz konusu kişinin kalbini kırar.

Kur'an ve sünnet gıybeti yasaklamıştır:

"Bir kısmınız diğerlerinizin gıybetini yapmasın. Sizden biriniz ölmüş kardeşinin etini yemek ister mi? Bundan tiksindiniz değil mi?"(Hucurat 49/12);

"Gıybet kardeşini hoşuna gitmeyecek şekilde anmandır."(Tirmizî Birr 23; Dârimî Rikat 6; Mâlik Muvatta Kelâm 10; Ahmed b. Hanbel II/384 386).

Başkalarına kardeşinin ayıplarını anlatmak onun hoşuna gitmeyecek şeyleri söylemek demek olduğundan ancak dil ile söylemek haram olmuştur. Kaş-göz işareti yapmak imâ işaret ve yazı gibi gıybet anlamı ifade eden her hareket de gıybettendir. Meselâ elle birisinin uzun veya kısa boyluluğuna işaret etmek bir şahsın ayıpları hakkında yazı yazmak gıybettir.

Gıybeti tasdik etmek de gıybettir. Gıybet yapılan yerde susan kişi gıybete ortak olmuş olur. Diliyle gıybetçiye karşı duramayanın kalbiyle inkâr etmesi gerekir. (İmam Gazzâli Zübdetü'l-İhya Trc: Ali Özek İstanbul 1969 362 363).

Allah Resulu şöyle buyurur:

"Bir kimse yanında hakarete maruz kalan bir mümine gücü yettiği halde yardım etmezse Allah o kimseyi kıyâmet gününde insanların önünde rezil eder."(Camiu’s-Sağîr hadis no: 8489).

İslam dininde kardeşlik olgusunun

"Müminler ancak kardeştir. İhtilaf ettikleri zaman iki kardeşinizin arasını düzeltin; ve sakının ki merhamet olunasınız."(Hucurat 49/10)

ilâhi buyruğu ile kurulmuş olması İslâm toplumunu bu iman kardeşliği üzerinde yükselen güçlü bir toplum yapmaktadır. Böyle bir toplumda gıybet yoktur. Çünkü Hz. Peygamber (s.a.s)'in buyurduğu gibi "Mümin müminin aynasıdır. Mümin iki el gibidir birisi diğerini temizler." Bu ölçüler toplumu fitne ve bozgunculuktan uzak tutar.

Gıybetin Sebepleri:

1. İntikam duygusunu tatmin
2. Arkadaşlara muvafakat
3. Gösteriş ve büyüklük; başkalarını küçültme kendini büyütme
4. Kıskançlık
5. Hoşça vakit geçirmek güldürmek için başkalarının ayıp ve kusurlarının ortaya serilmesi
6. Küçük düşürmek için alay (Gazzâlî İhyâu Ulûmiddin Trc: Ali Arslan İstanbul 19'72; VI/522 vd).

Gıybetten korunmak için kişinin öncelikle kendi kusurlarıyla uğraşması gerekir.

Şuralarda Gıybet Câizdir:

1. Haksızlık karşısında: "Hak sahibinin söz hakkı vardır." (Buhârî Müslim).
2. Fetva istemede: Utbe kızı Hind Resulullah'a gelerek kocası Ebû Süfyan'ı cimriliğiyle çok az nafaka bırakmasıyla çekiştirmiş ve kocasının malından haberi olmadan alıp alamayacağını sormuştu. Allah Resulu de "Sana ve çocuğuna yetecek miktarda iyilikle al." buyurdu.
3. Bir kimseyi kötülükten menetmek.
4. Kişiyi meşhur olan lakabıyla anmak.
5. Kişinin fısk-u fücûrunu alenen yapması yaptıklarından dolayı gurur duyması yaptıklarının söylenmesinden dolayı üzüntü duymamasıdır. Yaptıklarıyla övünmesi yüzünden onları anmak gıybet sayılmaz.

Gıybetçinin günâhtan kurtulması için pişmanlık duyması tövbe etmesi gıybetini yaptığı kimse ile helalleşmesi gerekir. Gıybeti yapılan da merhametli davranır affeder. Düstur: "affa yapış(mak) iyiyi emret(mek) cahillerden uzak ol(maktır) (A'râf 7/ 199).

İlave bilgi için tıklayınız: 

- Gıybet Felaketiyle Savaş...

Selam ve dua ile...
İslami Destek Sitesi