Değerli kardeşimiz

Mezhepler arasındaki ihtilaf daha çok zarurî olmayan içtihada dayalı teorik konular için söz konusudur. Bu da genellikle ayet ve hadislerin farklı algılanmasından kaynaklanmaktadır. Ehl-i sünnet Kur’an ve hadisleri dayanak göstererek yanlışa düşen bir kısım  batıl görüş sahiplerine kafir demeyi uygun görmemişler. Çünkü ne de olsa ehl-i kıbledir demişler ve hadiste ehl-i kıbleyi tekfir etmemeyi ön gören talimatı  esas almışlardır.(bk. Buharî salat 28)

Bu ayrılıklar çeşitli sebeblerden ileri gelir. Kur'an'da hüküm ifade eden ayetleri (ki bunlara nass denir) anlayış herkes için başka başka olabilir. Zira nassların usûl-i fıkıhta beyan edildiği üzere pek çok kısımları vardır: Hafî mücmel sarîh kinâye mecaz hakikat mutlak-mukayyed hâs-âmm gibi. Bu yüzden müctehidlerin aynı nassı anlayışları farklı farklı olmaktadır.

Ayrıca hadîslerin de nevileri çeşitleri vardır; mütevâtir meşhûr haber-i vâhid mürsel muttasıl münkatı' gibi. Bu hadîsleri delîl olarak kullanma konusunda da müctehidler ihtilâf etmişlerdir. Bunun neticesinde de farklı görüşler ortaya çıkmıştır.

Meselâ Hanefîler hadîsler konusunda titiz davranır. Haber-i vâhidi (Tek sahâbenin rivayet ettiği hadîsi) delil olarak kabûl etmezler. Şâfiîler ise haber-i vâhidi kabûl eder ve onu Kıyâs'a tercih ederler. Hanefîler mürsel hadîsi alır Şâfiîler almazlar.

İşte bu gibi delillerdeki ihtilâf ve kabûl edilen delilleri de farklı anlayış müctehidlerin aynı mes'elede farklı hükümler vermelerine sebeb olmuştur. Fetva verilen beldenin örf ve âdetleri de müctehidlerin yaptıkları ictihadlara te'sir etmiştir.

“Bir hâkim verdiği hükümle ilgili yaptığı içtihadında isabet etse iki sevap hata etse bir sevap kazanır.” (İbn Mace Ahkam 3)

mealindeki hadis bu konuya ışık tutmaktadır.

İlave bilgi için tıklayınız:

- İslamiyet’teki mezheplerin farklı oluşunun hikmeti nedir?

Selam ve dua ile...
İslami Destek Sitesi