Değerli kardeşimiz

- Tebliğ: Sözlük anlamı itibariyleulaştırmak manasına gelir. Devlet yönetiminde“tebliğ-tebellüğ” bilinen kavramlardır. Örneğin bir mahkeme bir adama -mahkemeye gelmesi için-çıkardığı bir celpnameyi ona ulaştırdığında bunu “tebliğ” etmiş olur. Kişi de bunu aldığında  tebellüğ etmiş olur.

İslam literatüründe bir terim olarak tebliğ sözcüğü Kur’an ve sünnetin mesajlarını birilerine ulaştırmak anlamına gelir.

Tebliğin ilk safhası Hz. Peygamber (asm)'in Kur’an  metnini insanlara ulaştırması ile gerçekleşmiştir. İkinci safhası insanların bilmediği hususları bilmediği Kur’an ayetlerinin manasını onlara ulaştırmak bildirmek beyan etmektir. Kur’an’da bu safha “tebyin = beyan etmek açıklamak” olarak ifade edilmiştir.

- İrşad kavramı; Kur’an’da rüşd reşad râşid reşîd ve mürşid şeklindeki türevleriyle geçmektedir. İrşat: İnsanlara hak yolu göstermek dünya ve âhiretle ilgili zarar ve yararları anlatmaktır. Fert ve cemiyet olarak insanlığın yararına olan faydalı ve hayırlı yola “rüşd” bu doğru yolu kendi şahsında benimseyip gösterenlere “reşîd” “râşid”; onu başkasına gösterip benimsetmeye çalışan kimseye de “mürşit” adı verilir.

İrşat kelimesi maddi mânâda da "yol gösterme" anlamında kullanılması mümkün olmakla beraber asıl kullanılışı aklî-manevî yolu göstermek içindir. Dolayısıyla irşat din terminolojisinde hidâyet kavramı ile eş anlamlı olarak kullanılmıştır. Ancak "hidâyet" kavramı genellikle Allah’a nispet edildiği halde "irşat" kavramı insana da nispet edilmektedir.

- Emir bi'l-maruf ise güzel şeylerin yapılmasına gayret etmektir. Maruf sözlük anlamı itibariyle maruf olan tanınan-bilinen şey demektir. Terim olarak iyilik anlamına gelir. Çünkü iyi olan şeyler genelde herkes tarafından bilinir tanınır.

Ancak emri bil-maruf kavramı Allah’ın emrettiği güzelliklerdir. Alimlerin büyük çoğunluğuna göre Allah neyi emretmişse o iyidir güzeldir neyi yasaklamışsa o çirkindir kötüdür. 

Buna göre emri bil-maruf kavramı Allah’ın emirlerini başkalarına iletmektir.

Bu açıdan bakıldığında; tebliğ irşad emri bilmaruf arasında sıkı bir ilişki vardır: Emri bilmarufu yapan kimse aynı zamanda Allah’ın emrini ona tebliğ etmiş ve onu hak yola irşat etmiş olur.

Ancak bu üç kavram arasında ufak bir nüans vardır:

Tebliğ genel anlamıyla Allah’ın bir emrini veya yasağını bir kimseye ulaştırmaktır. İrşad ise Allah’ın emrini sadece tebliğ etmekle yetinmeyip onu o emre itaat etmesi için gereken yönlendirmeyi yapmaktır. Emir bi'l-marufise yasaklar kısmını içine almayan daha hususî bir tebliğdir.

Özetle emir bi'l-ma'rûf nehiy ani'l-münker; Allah’ın bütün emir ve yasaklarını birilerine tebliğ edip ulaştırmayı; irşat ise bunları ulaştırmakla beraber muhatapları yönlendirmeyi da ifade etmektedir.

Selam ve dua ile...
İslami Destek Sitesi