Değerli kardeşimiz

Tevbe suresi en son nazil olan surelerdendir. Bu surede savaşla ilgili pek çok ayetler vardır. Mesela:

"Müşrikler sizinle toptan savaştıkları gibi siz de onlarla toptan savaşın."(Tevbe 9/36)

"Haram aylar çıktığında müşrikleri bulduğunuz yerde öldürün. Onları yakalayın onları hapsedin. Onları her gözetleme yerinde bekleyin. Eğer tövbe eder namazı dosdoğru kılar zekâtı verirlerse onları serbest bırakın. Çünkü Allah Gafur'dur Rahimdir."(Tevbe 9/5)

Bu iki ayet "kıtal ayeti" veya "seyf ayeti" diye meşhurdur. Bir kısım tefsirlerde ve Kur'an meallerinde Mekke döneminde sabrı affı tavsiye eden ayetlerin izahında "kıtal ayetleriyle mensuhtur" yani savaşı emreden üstteki ayetler indikten sonra bu ayetin hükmü lağvedilmiş yürürlükten kaldırılmıştır derler. Halbuki mensuh olduğunu söyledikleri ayetler bir merhaleyi kıtal ayetleri ise bir başka merhaleyi gösterir. Durum şundan ibarettir:

Cenab-ı Hak Müslümanlar zayıf ve az olduklarında sabrı kuvvetli olduklarında ise savaşı emretmiştir. Bu ayetlerde bir nesih (eski hükmü ortadan kaldırma) söz konusu değildir.

Nesih artık uygulanması caiz olmayacak şekilde hükmün ortadan kaldırılmasıdır. Yoksa belli bir sebepten dolayı emredilen bir meselede başka bir sebeple yeni bir hükme geçilmesi nesih değildir.(1)

Müslümanların za'fa düştükleri hâllerde ezaya sabrı affı emreden ayetler yine yürürlüktedir. Bunu şöyle bir örnekle daha iyi anlayabiliriz:

Otobüste seyahat ederken çocuğumuza "Sakın şoförle konuşma!" desek seyahat bitiminde de "Artık onunla konuş." diye söylesek ikinci sözümüz birincinin hükmünü nesh etmez. Çünkü iki farklı durum söz konusudur. Seyahat esnasında şoförle konuşmak kazaya sebebiyet verebileceğinden onunla konuşmamak muvafıktır. Seyahat bittiğinde ise böyle bir mahzur söz konusu olmadığından rahatlıkla onunla konuşulabilir. Yeni bir seyahate çıkıldığında ise birici sözümüz yine aynen geçerlidir.

Kaynaklar:

1. bk. Süyuti II 703-704; Kur'an İlimlerine Giriş Ensar Yay. İst. 1983 s. 103-104; Rıza X 199; Mahmud Şeltüt El-Kur'an'u ve'l-Kıtal Daru'l Feth Beyrut 1983 s. 85-88; Zeydan Şeriatu‘l-İslamiyye ve'l-Kanunu'd-Düveliyyi'l-Àmm Müessesetü Risale Beyrut 1988 s. 60.

Selam ve dua ile...
İslami Destek Sitesi