Değerli kardeşimiz

Cihadı teşvîk eden ve emreden bazı ayetler şöyledir:

1. "Yoksa siz hacılara su dağıtmak ve Mescid-i Haramı (Kâbeyi) onarmak işini Allah'a ve ahirete inanıp Allah yolunda cihad eden kimsenin işi gibi mi kabul ettiniz? Bunlar Allah katında bir değillerdir."(Tevbe 9/19)

Hacılara su dağıtmak yeryüzünde en mukaddes mekân olan Kâbeyi tamir etmek güzel şeyler ve sevaplı işler olmakla beraber hiçbir zaman Allah yolunda cihad etmek seviyesine yükselemezler. Kâbe komşuluğunda ibadet hoştur ama daha da hoş olan Allah yolunda cihaddır. Zira birisi ferdi ibadettir diğeri ise Allah'ın dinini yaymaktır. Risalet velayetten ne derece üstünse risaletle alakalı olarak Allah'ın dinini yayma mücadelesi o derece şahsî kemalatlardan ibadetlerden üstündür.

Bu nokta tam anlaşılmadığından hacca giden bazı Müslümanlar o mübarek mekânlarda ölmek temennisinde bulunurlar. Halbuki oraya ölmeye değil dirilmeye gitseler ve döndüklerinde yeni bir şevk ve heyecanla İslam'a hizmet etseler kendileri hakkında çok daha iyi olacaktır.

2. "Mü'minlerden -özür sahipleri müstesna- oturanlarla mallarıyla ve canlarıyla Allah yolunda cihad edenler bir olamaz. Allah malları ve canlarıyla cihad edenleri derece bakımından oturanlara üstün kılmıştır..."(Nisa 4/95)

3. "(Düşman) topluluğunu takipte gevşeklik göstermeyin! Eğer siz acı çekiyorsanız sizin acı çektiğiniz gibi onlar da acı çekiyorlar. Halbuki siz onların ummadıklarını Allah'tan umuyorsunuz..."(Nisa 4/104)

"Ölürsem şehidim" diyen bir mü'min böyle bir beklentisi olmayan batıl dava mensuplarından daha da cesur olmak zorundadır.

4. "Gerek hafif gerek ağır olarak savaşa çıkın. Mallarınız ve canlarınızla Allah yolunda cihad edin. Eğer bilirseniz bu sizin için daha hayırlıdır."(Tevbe 9/41)

"Gerek hafif gerek ağır..." ifadeleri şöyle açıklanmıştır:

- İster severek ister hoşlanmayarak
- İster aile yükünüz hafif ister ağır olsa da
- İster hafif silahlarla ister ağır silahlarla
- İster yaya ister binitli
- İster genç ister ihtiyar
- İster sağlam ister hasta her hâlükârda savaşa çıkınız. (1)

"Mallarınızla ve canlarınızla" ifadesi cihadın iki türüne işaret eder. Bir kısım insan vardır ki mallarını Allah yolunda sarfederler. Bir kısmı da vardır ki hayatlarını bu yolda feda ederler.

"Allah yolunda" denilmesi ise çok mühim bir kayıttır. Allah yolunda olmayan bir mücadele "cihad" ismine layık değildir. Cihada ruh kazandıran husus işte burasıdır (2). Yoksa Müslümanlardan başkaları da savaşırlar kendi din ve ideolojilerini yaymaya çalışırlar. Hatta bu uğurda hayatlarını verirler. Fakat onların bu mücadelesi Allah katında değer kazanan bir mücadele değildir.

5. "Allah yolunda hakkıyla cihad ediniz."(Hac 22/78)

Cihadın hakkını vererek gayret sarfetmekle kendini mücahid zannetmek başka başka şeylerdir. Birincisi hakkıyla cihad ikincisi ise sadece bir oyalanmaktır.

6. "Kendi ellerinizle kendinizi tehlikeye atmayın."(Bakara 2/195)

Bu ayetle ilgili olarak şu rivayet anlatılır:

Hz. Muaviye zamanında İslam ordusu İstanbul önlerine gelir. Savaş esnasında muhacirden bir zat düşman saflarına dalar. Bazıları bu hareketi "Kendi ellerinizle kendinizi tehlikeye atmayın." ayetine aykırı görür. Bunun üzerine Hz. Peygamberin sancaktarı Ebu Eyyub El-Ensarî şöyle der:

"Biz bu ayeti daha iyi biliriz. Çünkü bu ayet bizler hakkında indi. Rasulullah ile beraber yaşadık. Onunla beraber çok hâllerle karşılaştık. O'na yardımcı olduk. Neticede İslam galip geldi. Ensar olarak bir araya toplandık. 'Allah bize Resulüne sahabe olmayı O'na yardımcı olmayı nasip etti. Artık İslam galip geldi Müslümanlar çoğaldı. Biz O'nu çoluk çocuk ve mala tercih etmiştik. Artık savaş bittiğine göre evlerimize çocuklarımıza dönelim onlarla yaşayalım.' diye konuştuk. İşte bizler böyle bir hâlde iken bu ayet nazil oldu."(3)

Öyle anlaşılıyor ki tehlike ileri atılmakta değil geri kalmaktadır. Ayetin evvelinde "Allah yolunda infak edin." denilmesi cihadın ekonomik boyutuna işaret eder. Maddi imkânları yerinde olanlar bu imkânları Allah'ın dinini yayma uğrunda harcamazlarsa kendilerini kendi elleriyle tehlikeye atmış olacaklardır.

7. "Şüphesiz Allah kendi yolunda birbirine kenetlenmiş bir bina gibi saf bağlayarak çarpışanları sever."(Saff 61/4)

8. "Ey iman edenler! Can yakıcı bir azabtan sizi kurtaracak bir ticareti size anlatayım mı? Allah'a ve Resulüne iman eder ve Allah yolunda mallarınızla ve canlarınızla cihad edersiniz. Bilirseniz bu sizin için çok büyük bir hayırdır (her şeyden daha hayırlıdır.) (Bunu yaptığınızda) Allah günahlarınızı bağışlar ve sizi altlarından nehirler akan cennetlere ve Adn Cennetlerindeki güzel meskenlere koyar. İşte bu büyük kurtuluştur. Seveceğiniz başka bir şeyi nasib eder: Allah'dan bir zafer ve yakın bir fetih. Mü'minleri müjdele!"(Saff 61/10-13)

Ayette Allah yolunda cihad "ticaret" olarak anlatılmıştır. Ticarette asıl olan kârdır. Bir şey verilir ve karşılığında kazanç elde edilir. İşte mü'minler Allah yolunda mallarını canlarını verecekler bunun mukabilinde çok şeyler kazanacaklardır. Bunlar ayette şu şekilde sıralanmıştır:

a. Allah'tan mağfiret
b. Cennet
c. Zafer
d. Yakın bir fetih.

Bunlardan mağfiret ve cennet ahiretle zafer ve fetih dünyayla alakalıdır. Demek ki hem dünya hem ahiret saadeti ancak Allah yolunda cihadla mümkündür.

9. "Ey iman edenler! Kâfirlerden size yakın olanlarla savaşın. Onlar sizde bir sertlik bulsunlar. Biliniz ki Allah müttakîlerle beraberdir."(Tevbe 9/123)

Bu ayet dine davet stratejisini belirleyen "önce yakınlarını uyar"(Şuara 26/214) ayetine benzemektedir. Yani uyarmada yakınlardan başlanması gerektiği gibi savaşta da yakın düşmandan başlanacaktır. Nitekim Resulüllah önce kavmiyle sonra diğer Araplarla daha sonra Bizansla savaşmıştır. Şüphesiz bütün kâfirlerle birden savaşmak imkânsızdır. Dolayısıyla uygun olanı yakından başlamaktır. (4)

Büyük müfessir Fahreddin Razî üstteki ayetin "onlar sizde bir sertlik bulsunlar" kısmıyla ilgili şu yorumu yapar:

"Gılza" rikkatin zıddıdır. Cezalandırmada sertliği bildirir. Şüphesiz sertlik sakındırmada daha tesirli kötülükten men etmekte daha etkilidir. Fakat her zaman sert olmak uygun değildir. Zira durum bazan yumuşaklığı bazan da sertliği gerektirir. Bu sebeple sadece sertlik gösterilmesinin uygun olmadığına dikkat çekilerek "onlar sizde bir sertlik bulsunlar" denilmiştir. Devamlı sert olmak insanları dağıtır birbirinden uzaklaştırır. "Onlar sizde bir sertlik bulsunlar" bu sertliğin her zaman olmamasına delalet eder. Sanki şöyle denilmiştir: "Onlar sizin ahlak ve tabiatınızı incelediklerinde sizde bir sertlik de bulmaları uygundur." Böyle bir kelam ise ancak çoğu halinde şefkat merhamet olmakla beraber bir çeşit sertlik de kendisinde bulunanlar için sadıktır... Bu sertliğin alışveriş karşılıklı oturup konuşmak yemek içmek gibi hususlarda olması uygun değildir." (5)

Kaynaklar:

1. Razî XVI 69-70; Beydavî I 406; Ebu'l-Berekat Nesefî Medariku't-Tenzîl Daru'l-Fikir II 127.
2. Kutub 1 187; Sabunî Safvetu't-Tefasir 1 127; Kadiri 1 50; Mevdudi Jihad in Islam s. 7; Afif Abdülfettah Tabbera Ruhu'd-Dini'l-İslamî Daru'l-İlm Beyrut s. 380-381 Abdulazîz Hatip Gönüllerin Fethinde Cihad Gençlik Yay. İst. 1994 s. 118-119; Zeydan Usulu'd-Dave s. 272.
3. İbnu Kesîr I 331; Ebu Davud Sünen Cihad 22; Tirmizi Tefsîr 2/19.
4. Razî XVI 228-229.
5. Razî XVI 230.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet