Değerli kardeşimiz

İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) ve Ebu Râfi (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Abbâs İbnu Abdilmuttalib (radıyallahu anh)'e dediler ki:

"Ey Abbâs ey amcacığım! Sana bir iyilik yapmayayım mı? Sana bağışta bulunmayayım mı? Sana ikram etmeyeyim mi? Sana on haslet(in hatırlatmasını) yapmayayım mı? Eğer sen bunu yaparsan Allah senin bütün günahlarını önceki -sonraki eskisi yenisi hatâen yapılanı kasden yapılanı küçüğünü büyüğünü gizlisini alenîsini- yâni hepsini affeder. Bu on haslet şunlardır: Dört rek'at namaz kılarsın her bir rek'atte Fâtiha sûresi ve bir sûre okursun. Birinci rek'atte kıraati tamamladın mı ayakta olduğun halde on beş kere 'Subhanallahi velhamdülillahi ve lâilahe illallahu vallahu ekber.' diyeceksin. Sonra rükû yapıp rükûda iken aynı kelimeleri on kere söyleyeceksin sonra başını rükûdan kaldıracaksın aynı şeyleri onar kere söyleyeceksin. Sonra secde edip secdede iken onları onar kere söyleyeceksin. Sonra başını secdeden kaldıracaksın onları onar kere söyleyeceksin. Sonra tekrar secde edip aynı şeyleri onar kere söyleyeceksin. Sonra başını kaldırır bunları on kere daha söylersin. Böylece her bir rek'atte bunları yetmiş beş defa söylemiş olursun."

"Aynı şeyleri dört rek'atte yaparsın. Dilersen bu namazı her gün bir kere kıl. Her gün yapamazsan haftada bir kere yap haftada yapamazsan her ayda bir kere yap. Ayda olmazsa yılda bir kere yap. Yılda da yapamazsan hiç olsun ömründe bir kere yap." [Ebu Dâvud Salât 303 (1297 1299); Tirmizî Salât 350 (482); İbnu Mâce İkamet 190 (1386 1387).]

Hadisin Açıklaması:

1. Bu hadis hadisleri tenkid etmekte aşırılığı ile tanınmış olan ve bu sebeple değerlendirmelerine itibâr edilmeyen İbnu'l-Cevzî tarafından mevzû addedilmiştir. Ancak ulemâ İbnu'l-Cevzî'ye bu hükmünde katılmadığı gibi hatası sebebiyle ciddi tenkidlerde bulunmuşlardır. İbnu Hacer: "İbnu'l-Cevzî bu hadisi mevzûlar arasında zikretmekle kötü yaptı." der ve hadisin Buhârî tarafından "El-Kırâatu Halfe'l- İmâm" adlı kitabına alındığını Ebu Dâvud İbnu Mace İbnu Huzeyme ve Hâkim'in kitaplarına "sahih" vasfıyla aldıklarını Beyhâki gibi başka birçok muhakkik ulemânın hadise "sahih" dediklerini kaydeder.

Tirmizî: "İbnu'l-Mübarek ve daha pek çok ilim ehli tesbih namazını rivâyet edip faziletini beyan ettiler." der. Kaynaklarımız başta İbnu'l-Mübarek olmak üzere bazılarının ismini kaydederek bu namazı Selef büyüklerinin kıldığını belirtir. Hadis tenkidinde teşeddüdü ağır basan Dârakutnî de şöyle demiştir:

 "Kur'an sûrelerinin fazileti üzerine gelen rivâyetlerin en sahihi İhlas sûresi hakkında gelendir. Namazın faziletiyle ilgili olarak gelen rivâyetlerin en sahihi de tesbih namazıyla ilgili olan hadistir." Ebu Musa el-Medînî hadisin sıhhatini göstermek için bir cüz te'lif etmiştir.

2. Teysir hadisin Ebu Davud veçhini almıştır. Tirmizî'deki veçhi şöyle başlar:

 "Ey amcam sana yakınlığımın hakkını vermeyeyim mi? Sana ihsanda bulunmayayım mı? Sana faydalı olmayayım mı?.."

3. Namazın bir de İbnu'l-Mubarek tarafından yapılan tarifi rivâyet edilmiştir. Bu tarife göre ilk rekatta Fatiha'dan önce onbeş defa "Sübhanâllahi velhamdülillahi ve lâilâhe illalla'hu vallâhu ekber." diyecek sonra eûzubesmele çekip Fatiha'yı zamm-ı sûreyi sonra on kere yukarıda kaydedilen tesbihi okuyup rükuya gidecek rükuda on tesbih okuyup başını kaldıracak o vaziyette on tesbih daha okuyup secdeye gidecek secdede on tesbih okuyup başını kaldıracak on tesbih okuyup ikinci secde yapıp on tesbih okuyacak böylece dört rekat kılacak her rek'atte yetmiş beş tesbih okuyacak; her rek'ate onbeş tesbihle başlayacak sonra Fatiha sonra on tesbih okuyacak.

4. Tirmizî bu namazın gece de gündüz de kılınabileceğini gece kılındığı takdirde her iki rek'atte de selam verilmesinin daha iyi olacağını; gündüz kıldığı takdirde dilerse iki rekatte bir dilerse dört rek'ati de kıldıktan sonra selam verilebileceğini belirtir. Bir kısım âlimler bazı karîneleri değerlendirerek bu namazı güneşin öğlede zevalinden sonra kılmayı efdal bulurlar.

5. Hanefiler ve cumhur merfu olması sebebiyle İbnu Abbâs ve Ebu Râfi rivâyeti üzere tesbih namazı kılmayı benimsemiştir. Ancak Aliyyu'l-Kârî Mirkât'da der ki:

"Ubûdiyet yapan kimseye bazan İbnu Abbâs hadisine uyarak bazan da İbnu'l-Mübarek hadisine uyarak tesbih namazı kılmalı namazı zevâlden sonra ve öğleden önce kılmalı; namazda bazan Zülzile Âdiyât Feth ve İhlâs sûrelerini; bazan da Elhâküm Asr Kâfirûn ve İhlas sûrelerini okumalıdır. Yapacağı dua da teşehhüdden sonra selamdan önce olmalı sonra selam vermeli dilediği şey için de duada bulunmalıdır."

Aliyyu'l-Kârî sözünü şöyle noktalar:

"Bu söylediklerimin her biri üzerine sünnet vârid olmuştur."

(bk. İbrahim Canan Kütüb-ü Sitte Tercüme ve Şerhi c. 9 Dördüncü Fasıl Müteferrik Namazlar)

Selam ve dua ile...
İslami Destek Sitesi