"Dede yetimi" olan çocuklar ölen dedelerinin mirasından pay alabilirler mi dinen? Yoksa ölen dedenin mirası öncelikle onun hayatta olan oğullarının hakkı mıdır (yani çocukların amcalarının)? Eğer çocukların miras hakkı varsa bu ne kadardır?

Değerli kardeşimiz

Babası dedesinden önce ölmüş bir çocuk (dedeye göre tanımlarsak oğulun oğlu) düşünelim. Bu çocuğun (torunun) dedesi (babasının babası) vefat ettiğinde dedenin başka oğulları (torunun amcaları) varsa bunlar ölene (miras bırakana mûrise) torundan daha yakın oldukları için öncelikle varis oluyorlar ve torun varis olamaz; işte bu toruna "dede mahrumu yetimi" denir.

Dede yetiminin varis olamayacağı bu hususu doğrudan ifade eden bir nassa (âyete veya hadise) dayanmıyor "Yakın var iken uzak varis olamaz." kuralının istisnasız yorumuna ve uygulanmasına dayanıyor. Ortada açıkça bir mağduriyet olduğunu gören bazı âlimler vacib (mecburi kanuni) vasıyet kuralından yola çıkarak bu durumda torunun babası hayatta olsaydı alacağı mirası âyete dayanan (Bakara 2/180) vâcib vasiyet yoluyla alması gerektiğini ileri sürmüşlerdir ve bu yorum çağımızda da birçok İslam ülkesi hukukunda kanunlaşmıştır. Yani dede mahrumu olayı çözülmüş mahrumiyet ve mağduriyet yine İslam hukuku çerçevesinde önlenmiştir.

Aynı durum kız çocuğunun ölmesi durumunda da geçerlidir. Yani bir kimsenin kızı vefat eder de geride çocuk bırakırsa bu çocuklar büyükbabalarının mirasından faydalanırlar.

Selam ve dua ile...
İslami Destek Sitesi