- Abdüllah ibni Abbâs “radıyallahüanhümâ” buyurdu ki
 “Bu gördüğümüz âlemden başka bir âlem dahâ vardır. Bu âlemde bulunan her şeyin orada bir benzeri vardır. Hattâ orada benim gibi bir İbni Abbâs vardır.”
- Böyle bir rivayet okudum var mıdır manası nedir?

Değerli kardeşimiz

- Kaynakların bildirdiğine göre Abdullah b. Abbas “Allah O yüce Yaratıcıdır ki yedi kat göğü ve yerden de onların benzerini yaratmıştır.”(Talak 65/12) mealindeki ayeti açıklarken şöyle demiştir: “Bu (yedi) yerden her birisinde bu yerdeki İbrahim peygamberi gibi bir insan ve diğer mahlukların benzerleri bulunmaktadır.” (Taberi ilgili ayetin tefsiri)

Bazı rivayetlere göre İbn Abbas bu ayetin açıklamasını isteyenlere: “Eğer bu ayeti tamamen açıklarsam bunu tekzip etmek suretiyle küfre düşersiniz.” demiştir. (Taberi İbn Kesir ilgili yer; Münavi Feydu’l-Kadir 6/386)

Bu bizim için de bir uyarı olmalıdır... Zira şairin dediği gibi:

“İdrak-i meali bu küçük akla gerekmez
Zira bu terazi bu kadar sıkleti çekmez.”

- Beyhaki’nin rivayet ettiğine göre İbn Abbas şöyle demiştir:

“Yedi adet arz / dünya vardır. O yerlerin/alemlerin her birisinde Sizin peygamberiniz gibi bir peygamber Adem gibi bir Adem Nuh gibi bir Nuh İbrahim gibi bir İbrahim ve İsa gibi bir İsa bulunmaktadır."(bk. Beyhaki el-Esma ve’s-Sıfat 2/267;  İbn Kesir ilgili ayetin tefsiri)

- Münavi’nin bildirdiğine göre Beyhaki “Bu hadisin senedi sahihtir fakat rivayeti şazdır (sahih hadislerin öğretilerine aykırıdır).” demek suretiyle bu rivayetin zayıf olduğuna işaret etmiştir. (bk. Feydu’l-Kadir 3/365)

- Ancak Hakim bu hadisin sahih olduğu belirtmiş Zehebi de ona muvafakat etmiştir. (bk. Müstedrek Telhis 2/535)

-Yukarıdaki ayetin tefsirini yapan Bediüzzaman Hazretlerinin aşağıda özetle verdiğimiz açıklamalarına da bakıp bu konuda geniş bir perspektif kazanabiliriz:

- Öncelikle şunun bilinmesi gerekir ki ayetlerin mânâsı ayrıdır o mânâların efrâdı ve mâsadakları ayrıdır. Küllî mânânın müteaddit fertlerinden bir ferdinin bulunmamasından dolayı o mânâ inkâr edilmez. Göklerin yedi tabakasına ve yerin yedi katına dâir küllî mânânın çok fertlerinden yedi mâsadak açıkça görünüyor. Bununla beraber âyetin sarih ifadesinde "yedi kat arz" tabiri geçmiyor. Âyetin zâhiri: "Allah arzı da yedi gök gibi yaratmış ve yaratıklarına mesken yapmıştır." diyor. "Yeri de yedi tabaka olarak yarattım " demiyor. Buradaki benzetme "yedi sayısı" ile ilgili olmayıp aksine yer ve göğün her ikisinin de Allah tarafından yaratılmış birer varlık ve pek çok yaratığa da mesken olduklarını ifade etmek içindir.

- Yer küresi göklere nisbeten çok küçüktür. Fakat Allah'ın sanatlarının teşhir edildiği bir merkez bir sergi yeri olduğundan kalbin bedene karşı durumu gibi o da koca göklere karşı muvazeneye gelmiştir. Kâinatın kalbi hükmündeki yer küresinin yedi yönden "yedi" sayısında da göklere benzemesi söz konusudur:

1. Eskiden beri bilinen yer küresinin yedi iklimi vardır.

2. Avrupa Afrika Okyanusya İki Asya İki Amerika isimleriyle meşhur yedi kıtası vardır.

3. Denizle beraber doğu batı kuzey güney bu yüzdeki ve yeni dünya yüzündeki malûm yedi kıtası vardır.

4. Hikmet ve fence kabul edilmiştir ki yer küresinin merkezinden en üst toprak katmanına kadar iç içe değişik yedi tabaka vardır.

5. Canlılar için hayat kaynağı basit ve cüz‘î yetmiş elementi ihtiva eden ve "yedi kat" tabir edilen yerin yedi küllî unsuru vardır.

6. Bir diğer yönden dört unsur denilen "su hava ateş toprak" ile beraber üç üretken kaynak (mevâlid-i selâse) diye ifade edilen "madenler bitkiler ve hayvanlar" ın oluşturduğu yedi tabaka ve yedi ayrı âlem vardır.

7. Sayısız keşif ve kerâmet ehlinin müşahede ettiği cin ifrit ve daha başka şuurlu canlıların meskeni olan yedi kat arz vardır.

8. Yer küremiz gibi canlılara mesken olan ve hayat şartlarını ihtiva eden yedi ayrı yer küresinin varlığı Kur'an'ın ifadelerinden anlaşılmaktadır.

İşte yedi yönden arzın yedi tabakası ile yedi çeşit yer küresinin varlığı söz konusu olabilmektedir. Sekizinci mânâ başka nokta-i nazardan ehemmiyetlidir. O yediye dâhil değildir. (bk. Lem'alar On İkinci Lem'a s. 64-69)

- Cafer-i Sadık ve İbn Arabî’den “Bildiğimiz Adem’den önce kırk bin Adem gelmiş.” dediğini naklederler.

Öyle zannediyoruz ki bununla “her varlığın bir ilk aslı olduğuna her canlı türün -ilk ataları hükmünde- bir Âdem’i bulunduğuna” işaret etmek istemiştir. İnsanların diğer varlık ve canlılardan daha sonra yaratıldığını düşündüğümüzde onun “Âdem’den önce…” şeklindeki ifadesi daha da bir anlam kazanır. Ayrıca bu zatlar bu sözlerle gerçek anlamda değişik Âdem’lerin varlığına değil aynı Âdem’in misal alemindeki temessüllerine işaret etmiş de olabilirler. Yoksa şimdiki insanlıktan önce başka bir insanlık camiasının varlığına dair hiçbir sahih bilgiye sahip değiliz. Kur’an ve hadislerde böyle bir bilgi yoktur.

- Nitekim alimlerin bu konudaki görüşleri de şu merkezdedir:

Söz konusu alemlerde (insan olmayan) akıl ve şuur sahibi mahluklar vardır. Ancak onlar İslam dininin emirleriyle mükellef değildir. Meğer ki buradan onlara bir ulaşım bir iletişim hattı kurulsun. (Bu da şimdiye kadar mümkün olmadığına göre bu teklif de vaki olmamıştır).

Kaldı ki eğer böyle İslam dininin hükümleriyle mükellef mahluklar olsaydı Hz. Peygamber (asm)'in bu önemli konuyu bildirmesi gerekirdi. Halbuki ne ayetlerde ne de hadislerde böyle bir bilgiye yer verilmemiştir. (bk. Maverdi Kurtubî  ilgili ayetin tefsiri)

Selam ve dua ile...
İslami Destek Sitesi