- el-Milel ve’n-Nihal adlı kitap Şehristani (tarihci) ve Nazzam (v. 231/845) kimdir?
- Bu şahıslar hakkında Ehli Sünnet’in görüşü nelerdir kaynakları eserleri güvenilir midir?
 Mesela özellikle bu ifadelerde hakikat payı ve sıhhati ne kadardır:
- Büyük Sünni alimlerden Şehristani ise "El-Milel-u Ven-Nihel" kitabında bu rivayeti kendi adına nakletmeğe cesaret edememiş ve Mutezile alimlerinden Nazzam'ın görüşü olarak nakletmiştir! Evet Şehristani diyor ki Nazzam şöyle diyordu:
"Ömer biat gününde Fâtıma'nın karnına vurdu. O da bunun etkisiyle karnındaki çocuğunu düşürdü!!"[33]

Değerli kardeşimiz

Soruda yer alan konulara maddeler halinde cevap vermek istersek:

1. Şehristani (Muhammed b. Abdulkerim) 548/1153’te vefat eden bazılarına göre Orta Çağ’ın en büyük filozoflarından olan Müslüman bir ilim adamıdır. Dinî kişilik olarak; Batınîlik ve itikat bozukluğu ile suçlanır. Şiiliğe ve İsmaililiğe meyilli bir şahsiyet olduğu söylenir. Şiilik ve İsmaililiğe temayülü ile birlikte İbn-i Teymiyye’ye göre bazen Eş’ari de görünebilmektedir.(1)

Ancak ne ilginçtir ki Şehristani bu iddiayı desteklemek için değil tam tersine yalanlamak ve çirkinliğini göstermek için kitabına almıştır. Şehristani’nin bu kitabında Nezzam'ın yanlışlarını saydığı yerde yaptığı açıklamalar şöyledir:

“On Birinci Mesele:(Nezzam’ın) Rafizî düşünceye yatkınlığıdır. Sahabenin büyükleri hakkında akıl almaz sözler söylemiştir. Ona göre imamet ancak açık nass ve tayin ile belirlenebilir. Ali'nin (radıyallahu anh) imameti de bizzat Allah Resûlü'nün (sallallâhu aleyhi ve sellem) nassı ile sabit olmuş ama Ömer (radıyallahu anh) bunu gizlemiştir…”

“En-Nazzâm iftiralarında daha da ileri giderekşunu iddia etmiştir: Ömer (radıyallahu anh) Biat günü Fâtıma'nın (radıyallahu anh) karnına öyle sert vurdu ki karnındaki bebeğini düşürmesine neden oldu. Bir yandan da şöyle bağırıyordu: 'Evini içindekilerle birlikte yakın!' O anda evde Ali (radıyallahu anh) Fâtıma (radıyallahu anha) Hasan (radıyallahu anh) ve Hüseyin'den (radıyallahu anh) başkası yoktu...”

Nezzam'ın fikirlerinin eleştirildiği bu açıklamadan Nezzam'ın fikirlerine destek çıktığı yargısına varılmış ve böylece Şehristani de bu olayı sanki kabul edenlerden gibi gösterilmeye çalışılmıştır.

2. Hatırlayalım ki; Hz. Ali Ehl-i Sünnet hadisçilerine göre kendisi ve kendisini ilgilendiren konularda Şiiliğe destek verme bakımından hakkında en çok hadis uydurulan sahabelerden birisidir. Bu açıdan bazı kimselerin Hz. Ali ve ailesi hakkında zihniyetlerine uygun hadisler uydurmaları veya uydurulan mevzu hadisleri kitaplarına almaları son derece normaldir. Bu ve benzerleri hakkında beklenmedik şeyler değildir. Muhassin b. Ali olayı da bunlardan biri olmalıdır.

3. Bu tür uydurma rivayetler ve dedikodular sadece Şia ve taraftarlarının eserlerine değil başka tarih kitaplarına da girmiştir.(2)

4.Hz. Ömer’in Hz. Ebu Bekir’e biat gününde Hz. Fatıma’nın yani Hz. Ali’nin evine gidip Hz. Fatıma’yı evin kapısı ile duvar arasına sıkıştırması onun karnına tekme atması veya yumruk vurması ve bu sebeple Hz. Hasan ve Hüseyin’den sonra dünyaya gelecek üçüncü çocuğu Muhsin (Muhassin)i düşürmesi uydurması da bunlardan biridir.

5. Oysa Ahmed b. Hanbel’in Müsned’inde kaydettiği üzere; Hz. Ali’nin Hz. Fatıma’dan olma üçüncü oğlu normal doğumla dünyaya gelmiş Hz. Ali ona da ilk iki çocuğuna vermek istediği “Harb” adını koymak istemiş fakat Hz. Peygamber torunlarından ilk ikisine “Hasan ve Hüseyin” adlarını verdiği gibi bu torununa da “Muhsin (Muhassin)” adını vermiş ve bu çocuk küçük yaşta vefat etmiştir.(3)

Özetle bir düşük söz konusu değildir.

Hz. Ali’nin Hz. Hasan Hz. Hüseyin ve Muhassin Konusunda Anlattıkları

Bizzat Hz. Ali Hasan Hüseyin ve Muhsin / Muhassin adlı oğullarının doğumları ve isimlendirilmeleri konusunda şunları söyler:

“Ben harbi darbı sever bir adamdım.(4) Hasan doğduğu zaman ona 'Harb' ismini koymuştum. Rasulullah aleyhissalatü vesselam geldi'Gösterin oğlumu.' (dedi). Bana 'Ne isim koydunuz ona?' diye sordu.'Harb ismini koydum.' dedim.'Hayır O Hasan’dır.'buyurdu."

"Hüseyin doğduğu zaman da yine Ona 'Harb' ismini koydum. Rasulullah aleyhissalatü vesselam geldi:'Gösteriniz oğlumu bana! Ne isim koydunuz ona?'buyurdu.
'Harb ismini koydum.' dedim.'Hayır O Hüseyin’dir.' buyurdu."

"Üçüncü oğlum doğduğu zaman yine ona 'Harb' ismini koydum. Rasulullah aleyhissalatü vesselam geldi:'Gösteriniz oğlumu bana! Ne isim koydunuz ona?'buyurdu.
'Harb ismini koydum.' dedim. 'Hayır O Muhassin’dir.' buyurdu."

"Sonra da: 'Ben bunlara Harun aleyhisselamın oğulları olan Şebber Şebir Muşebbir’in isimlerini koydum.' buyurdu.”(5)

Olayın farklı yönlerle ele alınması

Muhsin’in Hz. Ömer sebebiyle düşük olarak doğduğu dedikodusu ve iftirasını başka açılardan ele aldığımızda da bunun gerçeklere aykırı olduğu ortaya çıkar:

- Bu uydurmanın ve dedikodunun sağlam bir senedi söz konusu değildir.

- Şehrisitani açısından konuya bakarsak Nazzam’ın böyle söylediğini aktarmak ve tenkit etmek için eserine almıştır.

- Hem böyle bir olay ve çocuk düşürme söz konusu olsaydı başta Hz. Ali Hanımı Hz. Fatıma hilafet konusunda Hz. Ali’yi destekleyenler bunu anarlar hilafet konusunda da Hz. Ömer’in yaptığı bu uygunsuz davranıştan söz ederler olay o gün hayatta olan Medine’li ve Mekke’li sahabeler ve başkaları tarafından dile getirilir ve halife seçimiyle ilgili diğer ayrıntılar hadis siyer ve tarihlerde yer aldığı gibi bu olay da nahoş bir hadise olarak ana kaynaklara girer ve üstü kapatılamazdı.

- Ayrıca mezkur çocuk Hz. Ömer’in vurması sıkıştırması veya tekmelemesiyle düşseydi o gün evde olan Hz. Ali ve taraftarları ona müdahale eder Hz. Ömer’le aralarında kavga çıkabilir yahut düşük konusunda davacı olup Hz. Ömer’in cezalandırılmasını isteyebilirlerdi.

- Eğer bir düşük olayı yaşansaydı; Hz. Ali Hanımı veya taraftarlarının en azından Hz. Ömer’e kırılması küsmesi söz konusu olur; bu herkes tarafından duyulur; daha sonraları barışsalar nasıl barıştıkları barışmasalar niye barışmadıkları kaynaklara ve tarih kitaplarına girerdi. Çünkü Hz. Ebu Bekir’e Hz. Fatıma’nın Rasulullah’ın miras bırakmadığı hadisi yüzünden babasından miras alamaması sebebiyle yaşadığı kırgınlık ve daha sonra barışmaları kitaplarda yer almışsa da(6) çocuk düşürme olayı ile ilgili bir kırgınlık veya barışma yahut bununla ilgili meseleler nakledilmemiştir.

- Ayrıca bir düşük olayı olsaydı bu durum bütün tarihlerde ayrıca Hz. Fatıma ve çocukları konusunda Hz. Fatıma’nın hayat hikayelerinde ilgi çekici bir motif olarak yer alır bunun üzerinde hadisçiler tarihçiler mezheplerle ilgilenenler tartışırlardı.

- Hz. Ebu Bekir hicretin on birinci yılı başlarında halife olmuştu. Bundan yaklaşık altı yıl sonra Hicretin 17. Yılında Hz. Ömer halife iken; Hz. Ali’nin Hz. Fatıma’dan olma Ümmü Gülsüm adlı kızıyla bir evlilik yaptı. Böyle bir düşük yapma olayı olsaydı Hz. Ali: “Muhsin’in ölü doğumuna sebep oldun onu öldürdün şimdi de onun kız kardeşiyle evlenmek istiyorsun ben kızımı sana vermem.” diyebilirdi.(7)

- Ayrıca Hz. Ebu Bekir halife olunca irtidat (dinden dönme) olayını bastırmak için hilafetinin ilk zamanlarında bir gün bir askeri birliğin başında komutan olarak Zülkassa’ya kadar atına binerek gitmişti. Hz. Ali durumdan haberdar olunca bunu bir tedbirsizlik olarak düşünmüş ve atına atlayarak orada onunla buluşmuş ve onu geri getirmişti. Ona; “Bizi kendinle(başına bir şey getirerek) musibetlendirme. Vallahi (ölürsen) senin yüzünden bir musibete düşersek senden sonra ebediyen İslam’ın düzeni olmaz.” demişti.(8) Bu olay üzerine askerin başına bir başkası tayin edildi.

Bundan anlaşılıyor ki Hz. Ebu Bekir’in halifeliğinin ilk zamanlarında Hz. Ali ile Hz. Ebu Bekir’in araları iyiydi Hz. Ali onun başta kalmasını istiyor bir tedbirsizlikle ölmesini istemiyordu. Halifeye yardımcı oluyordu. Eğer düşük konusu ve biatla ilgili bir dargınlığı ve kırgınlığı olsaydı bunu yapmayabilirdi.

Sonuç olarak bütün bunlar dikkate alınırsa Ahmed b. Hanbel’in rivayet ettiği ve diğer kaynaklarda yer aldığı gibi Muhsin b. Ali normal doğumla dünyaya gelmiş yaşamış ve küçük yaşta vefat etmiştir. Bazı kaynaklarda yer alan düşük yapma olayı dedikodusu ve iftirası hilâf-ı hakikattir ikna edici makul ve inandırıcı değildir.

Dipnotlar:

1. bk. Harman Ö. Faruk “Şehristanî” DİA XXVIII İstanbul 2010 s.467-468.
2. Olayın girdiği bazı tarih kitapları için bkz. http://www.islamguest.net (Muhsin b. Ali b. Ebu Talib Kimdir?) Bihâru’l-Envâr el-Hicâc’alâ ehli’l-Lücac el-Vâfi bil-Vefeyât Mîzânu’l-l’tidâl Buhûsun fi’l-Milel ve’n- Nihal el-İsâbe Tehzibut-Tehzib Ensâbu’l-Eşrâf el-İmâm ve’s-Siyase Ya’kûbî Tarih el-Maârif el-İstiâb el-Avâsım Mine’l-Kavâsım.
3. Ahmed b. Hanbel Müsned I 98; Sarıcık Murat Dört Halife Dönemi Nesil Yayınları İstanbul 2010 s.442. Diyarbekri Tarihu’l-Hamis I-II Dârussâder Kahire 1283 II 283; Sarıcık Murat Hz. Muhammedin Çağrısı-Medine Dönemi Nesil Yayınları İstanbul 2009 s.98; Öz Mustafa “Ali Evlâdı” DİA İstanbul 1989 II 392-393; (İbn-i Sa’d Tabakat III 19-20’den)
4. Zehebi Ahmed b. Osman A’lâmun-Mübela I-III Dâdül Maârif Mısır ty III 165; Köksal Âsım İslam Tarihi I-XI Şamil Yayınevi İstanbul 1981 IV 161.
5. Ahmed b. Hanbel Müsned I-VI Beyrut 1968 I 98; Buhari Muhammed b. İsmail Edebu’l-Müfred Kâhire 1973 s.213-214; Hakim Ebu Abdullah el-Müstedrek I-IV Riyad ty III 165-166; Köksal IV 161 (Olayı M. Asım Köksal’ın Tercümesiyle buraya aldık.)
6. Sarıcık Murat Hz. Ali İlk Üç Halife ile Kavgalı mıydı Nesil Yayınları İstanbul 2002 s.83-89; İbn-i Sa’d et-Tabakâtu’l-Kübra I-VIII Beyrut ty VIII 27; İbn-i Kesir el-Bidaye I.VI Matba’atü’s-Sâde Mısır 1932 VI 393; Heytemi Ahmed b.Hacer es-Savâ’iku’l-Muhrika el-Mektebetü’l-Kâhira Kâhire 1385 s.13; Canan İbrahim Kütüb-i Sitte I-XVIII Akçağ Yayınları İstanbul ty   V 383 449.
7. Evlilik için bk.. Sarıcık Hz. Ali İlk Üç Halife ile Kavgalımı mıydı s.101 196 vd.
8. İbn-i Kesir el-Bida’ye VI 315-316; Heytemi Savâik s.144; Kandehlevi Muhammed b. Yusuf Hayatu’s –Sahâbe I-III dâru’s-Sa’b Beyrut ty. II 16; (el-Kenz III 131 Ebu Nuaym’dan).

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet