2-) Namazları cem- ederek kılma hususunda İmâmların mezhepleri muhtelifdir. Bazıları bu hadîslerin zahirlerine bakarak sefer hâlinde Öğle ile ikindiyi ve akşamla yatsıyı ikisinden birinin vaktinde toptan kılmaya cevaz vermişlerdir. Şafiî ile Ahmed b. Hanbel-in ve İshâk-in mezhepleri budur. Battal diyor ki: «Cumhûr-u ulemâ yolcuya Öğlen ile ikindiyi ve akşamla yatsıyı mutlak sûretde toptan kılmanın caiz olduğunu söylemişlerdir.» Bu mes-elede altı kavil vardır: İbn Battâl-in dediği şekilde cemi- caizdir. Bu şekilde cemî ashâb-ı kirâm-dan:Alî b. Ebî Tâlib Sa-d b. Ebî Vakkaas Saîd b. Zeyd Üsâ metü-bnü Zeyd Muâz b. Cebel Ebû Mûse-l-Eş-arî Abdullah b. Ömer ve Abdullah b. Abbâs (radıyallahü anhûm) ile Tabiînden Ata- b. Ebî Rebâh Tâvûs Mücâhid lirime Câbir b. Zeyd Rabîatü-r- Rey-y Ebû-z-Zinâd Muhammed b. Münkedir ve Saf fân b. Süleym hazerâtından nakledildiği gibi Süfyân-ı Sevrî İmâm Şafiî İmâm Ahmed İshâk Ebû Sevr İbn Münzir Mâlikîl er-den Eşheb gibi İmâmlar da buna kaaildirler. Bu kavil İmâm Mâlik-e bile nisbet olunur. Fakat Hazret-i Mâlik-in meşhur kavline göre cemî sureti ile toptan namaz ancak acele yolculuk zamanında rneşrû- olur. İki namazı bir vakitde kılmak sureti ile cemî yapmak ancak acele sefer zamanında caizdir. Bu kavil Üsâmetü-bnü Zeyd ile İbn Ömer (radıyallahü anhûma)-dan rivâyet olunmuşdur. İmâm Mâlik-in meşhur kavli de budur. İki namazı cemî sureti ile birden kılmak ancak yol almak istenildiği zaman caizdir. Mâlikîler-den İbn Habîb-in kavli budur. İki namazı bir vakitde kılmak mekrûhdur. İbnü-l-Arabî bu kavlin Mısırlılar tarafından İmâm Mâlik-den rivâyet edildiğini söyler. Cem-i te-hîr caiz; cem-i takdim caiz değildir. İbn Hazm-in kavli budur. Cem-i te-hîr-den murâd birinci namazı vaktin sonuna bırakmak; ikinciyi de vaktinin evvelinde kılmak sureti ile yapılan cemî-dir. Sonraki namazı evvelki namazın vaktinde kılmak sureti ile yapılan cem-e cem-i takdim derler. dümemişdir. Bu husûsdaki izahat bir iki hadîs sonra (yani Bâbımızın sonunda) verilecektir.