2-) Haricîler ile Mu-tezilîler yahut Cehm b. Safvân İbrâhîm b. Salih ve Mansûr b. Tâlha gibi mu-tezilenin ileri gelenleri bu bâbda vârid olan hadîsleri inkâr etmişlerdir. Fakat bu yaptıkları kuru bir inad-dan ibâretdir. Kendileri Kur-ân-ı Kerîm-in buna benzer müteşâbin âyetlerini te-vîl etmişler ha-dîslerdeki müteşâbihleri ise yâ cehalet yahut inadlık saikası ile büsbütün inkâr etmişlerdir İbrâhîm b. Salih ile hadîs ulemâsından İshâk b. Râhuye arasında bu husûsda münâkaşa geçtiği rivâyet olunur. Bu münâkaşayı İshâk b. Râhuye şöyle anlat-mışdır: Abdullah b. Tâhir-in meclisi beni şu bid-atçı yani İbrâim b. Salih ile bir araya getirdi. Emîr Allah-ın nüzulüne dâir malûmat istedi. Ben de buna dâir haberleri kendisine sayıp döktüm. Bunun üzerine İbrahim: Ben bir semâdan bir semâya inen Allah-a küfrediyorum! dedi. Ben cevaben: Ben de dilediğini yapan Allah-a îmân ediyorum! dedim. Neticede emîr Abdullah benim sözümü kabul; İbrahim inkini reddetti.» İshâk’ın bu sözünü aynen Fudayl b. Iyâd-dan aldığını söylüyor. Fudayl b. İyâd: «Cehmîler-den biri: Ben aşağı inen ve yukarı çıkan Allah-a inanmıyorum; derse ben de: Ben dilediğini yapan Allah-a îmân ediyorum; cevâbını veririm.» dermiş. İbn Hibbân’ın babası «Kitâbu-s-Sünne» adlı eserinde nakletmiş ve yine ayni eserde Ebû Zür-a-nın şunları söylediğini bildirmişdir: hadîsler Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’den tevâtüren sabit olmuşdur. (Allah her gece alt semâya nüzul eder.) Bunu Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in ashabından birçokları rivâyet etmişlerdir. Böyle hadisler bizce sahih ve kavidirler. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) Allahü teâlâ-nın nüzul buyurduğunu söylemiş; fakat bunun nasıl olduğunu anlatmamışdır. Binâenaleyh biz de (Allah alt semâya iner; deriz; fakat nasıl indiğinden bahsetmeyiz.) » Muhammed b. Ahmed El-Müzenî-nin: «Allah-ın indiğini bildiren hadîs Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’den sahîh yollarla sabit olmuş Kur-ân-i Kerîm-de de bunu tasdik eden şu âyet nâzil olmuşdur: ve melekler de saff saff olarak geldikleri vakit .. Sûre-i fecr âyet: 22. " dediğini Beyhakî «Kitâbu’l-Esmâ» sinda rivâyet etmişdir.