4-) Ebû Hüreyre (radıyallahü anh) rivâyetini yine İbn Adiyy tahric etmiştir. Mezkûr rivâyet de yukarkiler gibidir. Râvileri arasında Muhammed İbn İshak vardır. Bu zâtın hadîsi münkerdir. (238-321): «Ulemâdan bir cemâat bu hadîslerle istidlal ederek Ramazanda sefer eden bir kimsenin oruç tutması afdal olduğunu söylemişlerdir.» diyor. bunlardan muradı: Saîd b. Cübeyr Sadîü-bnü’l-Müseyyeb Ömer b. Abdilazîz Şabî Evzaî Katâde İmâm Şafiî İmâm Ahmed ve İshâk’dır. (radıyallahü anh) hadîsinin birinci rivâyetinde Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) efendimizin: asilerdir.» buyurduğu kimseleri ulemâ «Oruçtan mütezarrır olanlar.» mânâsına hamletmişlerdir. Yahut orucu bozmanın caiz olduğunu beyân için Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) kendilerine iftar emrini vermiş bu emre muhalefet ettikleri için onlara «Âsi» demiştir. diyor ki: «Her iki takdire göre de oruçdan zarar görmemek şartıyla sefer hâlinde oruç tutan kimse âsi değildir. Birinci tevili hadîsin ikinci rivâyetindeki: «Cemaata oruç tutmak meşakkatli geldi.» cümlesi te-yid etmektedir. rivâyet mutlak olan öteki rivâyetleri beyân etmektedir. Bütün rivâyetlerden murâd: Oruçtan zarar görmiyenlerdir. hadîsinin ikinci rivâyetinde üzeri gölgelendirildiğinden bahsedilen zât-ın Ebû îsrâil olduğu söylenir. «Kitâbü-l-Mübhemât» nâm eserinde beyân ettiği vecihle Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) Ebû İsrail-li iki oğlunun kollar; arasında üzeri gölgelenerek sürüklenirken görmüş ve onun neden böyle götürüldüğünü sormuş. Ashâb: «Bu zât Beytullah-a yürüyerek gitmeyi nezretmiş.» demişler. Bunun üzerine Resûl-i Ekrem (sallallahü aleyhi ve sellem): Şüphesiz ki Allah bunu nefsini ta-zib etmesinden müsteğnidir. Ona emredin de gitsin hayvana binsin.» buyurmuşlar. Ahmed b. Hanbel-in «Müsned» inde mezkûr zâtın gölgelendirilen şahıs olmadığına işaret vardır. Bazıları «Sefer halinde oruç tutmak tâattan mâdut değildir.» Hadîsi ile istiklâl ederek: «Taâttan mâdut olmayınca oruç tutmak günahtır. Binâenaleyh Ramazanda sefer hâlinde tutulan oruç farz yerine geçmez.» demişlerdir. «Bu hadîsin lâfzı zikri geçen muayyel şahsa mahsûstur. Hadîsin mânâsı: İnsanın kendini bu derece yorması tâat sayılamaz Allah oruç tutmamak için ruhsat vermiştir demektir.» şeklinde te-vilde bulunmuştur. (sallallahü aleyhi ve sellem)-in şiddetli sıcaklarda seferde bizzat oruç tutmuş olması bu te-vîlin sıhhatine delildir. oruç tutmak günah olsa ondan herkesden Önce kendisi kaçınırdı. hususta başka te-viller de vardır. Şer-î kaaide şudur ki: Teâlâ Hazretleri bu ümmete takat getirerniyecekleri şeyleri teklif buyurmamıştır. olan mukîm ile oruç kendini bîtap düşüren zayif telef-i nefisden korkanlarsa iftar etmelerine ruhsat vermiştir. Böylelerinin oruç tutması isyan sayılır. Birinci rivâyetteki «Onlar âsilerdir.» sözü de buna hamlolunur. tutmak kendilerine zarar vermiyen kimselerin hükmü ise az yukarıda görüldüğü veçhile tutup tutmamakta muhayyer olmalarıdır. arası bu suretle bulunmuş olur. muâraza olmadığı için nesih iddiasına-da mahal kalmaz. tahric ettiği bir hadîsde Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): ki Allah yolcudan oruçla namazın yarısını kaldırmıştır.» buyurmuştur.