5-) «Mâ» ismi istifham «zâ» zaide olabilir. Sümâme-nin bu suâle: «Bendeki hayırdır.» diye cevap vermesi: Sen zâlimlerden değilsin; afvini ve ihsanını umarım! manasınadır. Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) bu suâli üç gün tekrarlamış; Sümâme (radıyallahü anh)- da üç gün aynı cevâbı vermiş: «Şayet öldürürsen kan sahibi birini öldürmüş olursun...» demiştir. Kâdi Iyâz-in beyânına göre bundan murâd: Öldüreceğin adam şerefli bir reîs olduğu için kanı dâva edilecek ve kaatilinden öc alınacak bir adamdır demektir. Diğer ulemâ: «Sümâme-nin bu sözü: Kam heder olmağa lâyık ölümü hak etmiş birini Öldürmüş olursun; binâenaleyh onu öldürmekle mes-ul olmazsın! mânâsına gelir.» demişlerdir. (sallallahü aleyhi ve sellem)’in aynı suâli üç gün tekrar etmesi kalpleri İslâmiyete yatıştırmak ve müslüman olması ümit edilen eşrafa bir lütufkârlık göstermek içindir. Zîrâ bu gibi zevatın ardından onlara tâbi- birçok kimselerin müslüman olması me-muldür. Üçüncü gün Sümâme (radıyallahü anh) Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) tarafından afvedilerek serbest bırakılmış; o da hemen müslüman olmuştur. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) kendisim tebşir buyurmuşlardır. Bunun mânâsı: Hak dîni kabul etmekle kazandığı büyük hayrı ve müslümanlığın küfür halinde iken işlenen suçları yıkıp yok ettiğini müjdelemektir. Kendisine ömre hususunda verdiği emir müstehab mânâsına gelir. Çünkü ömre her mevsimde yapılması müstehab bir ibâdettir. Bahusus böyle kavminin reîsi mevkiinde olan bir zâtın kâfir gidip müslüman olarak dönmesi Mekkeliler-in pek fenasına gitmiş; aralarında tavaf ve sa-y yapması onları kin ve gayzlarından çatlayacak hale getirmiştir. Hattâ birisi dayanamayarak: Sen dinden mi döndün? diye sormuştur. Sümâme (radıyallahü anh) buna: Hayır! Lâkin ben müslüman oldum!..» şeklinde cevap vermiştir ki edebiyyat dilinde buna «üslûbu hakim» derler. Sanki: «Ben dînden çıkmadım; zira siz bir dîne bağlı değilsiniz ki ben ondan çıkmış olayım! Ben yeni olarak Allah-ın dînine girdim!» demiş gibidir. Hisâm diyor ki: «Bundan sonra Sümâme Yemâme-ye gitti. Ve ora halkının Mekke-ye bir şey götürmelerini men-etti. Mekkeliler. Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)-e mektup yazarak: «Sen akrabaya yardımı emredersin!..» dediler. Bunun üzerine oda Sümâme--ye bunlara bir şeyler götürülmesine müsaade etmesini yazdı.»