8-) Küfürden murâd örtmektir. Yani benden sonra dönüp hakkı ört bas etmeyin; gizlemeyin demektir imâm Nevevî bu kavillerin içinden en ziyâde dördüncüyü beğenmekte ve Kâdi Iyâz-mda ayni kavli ihtiyar ettiğini söylemektedir. Iyaz (rahimehüllah). hadisdeki: «» ba-zı âlimlerin şeklinde zaptettiklerini nakletmiş; fakat bunun ma-nayı çıkmaza sokmak olduğunu söylemiştir. Ebul-Beka el-Ukberî dahi mezkûr fi-lin ancak bir şart takdiriyle meczum okunabileceğini yânî cümleyi: dönerseniz bir birinizin boyunlarını vurursunuz» şekline sokmakla bunun mümkün olabileceğini söylemiştir. Fiil meczum okunursa mukadder emrin cevabı olur. Merfu- okunduğu takdirde cümle isti-nâfiyye veya hâl olur. Ulemâdan bazılarına göre fi-li meczum okuyan ma-nayı küfürle te-vil etmiş olur. Merfu okuyan ise onu yukarıya ta-lik etmediği için cümle ya hâl yahud müste-nef olur. (sallallahü aleyhi ve sellem)-in: «Benden sonra dönüp kâfir olmayın» buyurması bazı ulemâya göre: «Ben şuradan ayrıldıktan sonra» ma-nasınadır. O gün kurban bayramı olduğu için Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) Mina-da bulunuyorlardı. Ya-- hud Efendimiz (sallallahü aleyhi ve sellem) bu irtidâd işinin kendi hayâtında olmayacağını bilmiş de vefatından sonrası için ashabını nehyetmiştir. bu hadisle istidlal ederek büyük günâh işleyen kimsenin dinden çıkıp kâfir olduğunu iddia ederler. Derler ki: «Bu hadisin mâ-nâsı: «Benden sonra birbirinizi öldürme sebebiyle küfretmeyin!» demektir. Haksız yere insan öldürmek büyük günahtır. Şu halde nass-x hadisden anlaşılıyor ki büyük günah işleyen kâfir olurmuş.» küfürden muradın ne olduğunu tayin Bâbında ulemanın neler söylediğini az evvel sekiz madde halinde sıraladığımız düşünülürse hâricilere verilecek cevap kendiliğinden ortaya çıkar. ümmeti delil olarak kabul etmeyen ehl-i bid-at da bu hadisle istidlal ederler. Ve: «Bu ümmeti küfürden nehiy etmek onun küfür edebileceğine delildir. Çünkü küfretmesi imkânsız olaydı ondan nehyedilmez-di. Bu suretle ümmetin küfür üzerine ittifak etmesi mümkün olunca icti-hadda hatâ üzerine ittifak etmesi evleviyetle mümkün ve caiz olur.» derler. bid-atm bu istidlali doğru değildir. Çünkü teklifin şartı fi-lin hadd-i zâtında mümkün olmasıdır. Haricî bir sebeble o fi-lin imkân haricinde kalması onun teklif olunmasına mâni- değildir. ümmetin hatâ üzerine içtimâi haddi zâtında mümkün fakat Sâri- Hazretlerinin olmayacağını haber vermesiyle imkânsızlığı anlaşılmıştır. Hadd-i zâtında mümkün olup da başka bir sebeble imkân haricinde kalan bir-seyi teklif ise bilittifak caizdir. Teklif-i mâla yutak yani kulun gücü yetmeyeceği bir işi teklif caiz değildir diyenlere göre mümten-i olan teklif:hadd-i zatında imkânsız olan bir şeyin yapılmasını tekliftir.