29-) Müslim-in rivâyet ettiği Ümmü Habîbe hadisinde Hazret-i Ümmü Habibe: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): bir müslüman kul yoktur ki her gün farzlardan mâda kendiliğinden oniki rek-ât namaz kılsın da Allah ona cennetde bir ev yapmasın! buyurdular.» demişdir. Iyâz-ın beyânına göre ulemâdan Bazıları Ümmü Hânî hadîsinin kuşluk namazını isbât etmediğini söylemişlerdir. Bunların iddiasına göre Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)-in o gün kıldığı namaz Mekke fethedildiği içindir. Hattâ bâzılarına göre Mekke-nin fethi ile uğraşırken kılamadığı namazlarını kaza etmişdir. Nevevî (631-676): «Bunların söyledikleri fâsiddir. Doğrusu bu hadîsle istidlalin sahîh olmasıdır. Ümmü Hânî-nin hadîsi ile Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’in Mekke fethediîdiği gün sekiz rek-ât kuşluk namazı kıldığı her iki rek-âtta bir selâm verdiği sübût bulmuşdur. Hadîsi Ebû Dâvûd «Sünen» inde bu lâfızla ve Buhârî-nin şartı üzere sahîh bir isnâdla rivâyet etmişdir.» diyor. zahirine bakılırsa Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in yıkanması da namaz kılması da Mekke-ye girdikden sonra Hazret-i Ümmü Hânî-nin evinde olmuşdur. Çünkü cümleler birbiri üzerine ta-kîb ve tertibe delâlet eden (lâ) ile atfolunmuşdur. hadîsin bir rivâyetinde Ümmü Hânî (radıyallahü anha)-nin Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’e gitiği ve onu yıkanırken bulduğu bildiriliyor. Hattâ Kâdi Iyâz: «Bu rivâyet daha sahîhdir.» demişdir. Fakat Aynî buna cevap vermiş ve: «Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in bir defa Ebtah-daki evinde bir defa da Ümmü Hânî-nin evinde sekizer rek-ât namaz kılmış olmasına ve her ikisinde de yıkanmasına bir mâni- yokdur. Caizdir ki evvelâ Ebtah-a indikden sonra Ümmü Hânî-nin evine girerek yıkanmış ve namaz kılmış sonra oradan çıkarak Ebtab-daki kendi evine girmiş ve orada da yıkanarak namaz kılmış olsun. Böylece biri kuşluk diğeri yâ Mekke-nin fethine şükür için yahut geceleyin kılamadığını hatırladığı namazı olmak üzere iki namaz kilmışdır...» diyor. Ümmü Hânî-nin Ali (radıyallahü anh) anne baba bir kardeşi olduğu hâlde onun için annem oğlu demesi hürmet ve akrabalığı bir batından geldiklerine işaret etmek sureti ile te-kîd içindir. Bu söz Harun (aleyhisselâm)-ın Hazret-i Mûsâ-ya: Annem oğlu! Benim sakalımı çekme!...» demesi kablîindendir. kadar serdedilen rivâyetlerden anlaşılacağı vecihle kuşluk namazının kaç rek-ât olduğu ihtilaflıdır. Rivâyetlerin bâzılarından iki diğer bâzılarından dört. bir takımlarından altı. daha başkalarından sekiz on ve oniki rek-ât kılındığı anlaşılıyor. Yalnız on rek-ât kılındığı hadîslerde geçmemiş; İbn Mes-ûd (radıyallahü anh)-a mevkuf olarak rivâyet olunmuşdur. arasındaki bu ihtilâf her râvînin gördüğünü veya duyduğunu rivâyet etmesinden doğmuş olsa gerektir. Meselâ râvînin biri yalnız iki rek-ât kıldığını görmüş; diğeri dört veya sekiz; öteki on iki rek-ât kıldığını görmüş ve herkes gördüğü veya işittiği mikdârı rivâyet etmişdir. Zeyd b. Eşlem-den rivâyet ettiği şu hadîs bu ihtimâlin doğruluğunu te-yîd etmektedir. Zeyd (radiyallahüjanh) Şöyle dedidir: b. Amr-ı Ebû Zerr-e: Bana tavsiyede bulun! derken işittim. Ebû Zerr: Sen bana benim Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’e sorduğum bir şey-i sordun. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): kim kuşluk namazını iki rek-ât olarak kılarsa gafillerden ma-dûd yazılmaz. Kim dört rek-ât kılarsa âbid-ler meyânmÖ yazılır. Kim altı rek-ât kılarsa ogün kendisine günah lâhik olmaz; kim sekiz rek-ât kılarsa kaanitler meyânına yazılır. Ve her kim oniki rek-ât kılarsa Allah ona cennette bir ev bina eder! buyurdular dedi.» Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) bir gün kuşluk namazının iki rek-ât kılınacağını başka bir gün altı daha başka bir gün sekiz rek-ât kılınacağını bildirmişdir. oniki rek-âtdan fazla kuşluk namazı kıhnabilirmi? Bu suâle Aynî şöyle cevap veriyor: «Gerçi mefhûm-u aded cumhûr-u ulemâ-ya göre hüccet değildir. Fakat kuşluk namazı hakkında oniki rek-âtdan fazla bir aded vârid olmamışdır. Bununla beraber fazlası hakkında hadîs vârid olmaması ziyâde kılınmasının memnu olmasını istilzam etmez. İbrahim Nehaî-den rivâyet olunduğuna göre; Bir adam Esved-e: Kuşluk namazını kaç rek-ât kılayım? diye sormuş; Esved: «Kaç istersen o kadar kıl!» cevâbını vermişdir. (224-310): Doğrusu onu muayyen bir sayı ile kılmamakdır. demişdir.» bir cemâat kuşluk namazının dört rek-ât kılınacağına kaail olmuşlardır. Hâkim: «Dürüst hadîs hafızlarından müteşekkil bir çok İmâmlarla bir arada bulundum. Onların bu adedi tercih ettiklerini bu husûsdaki sahîh haberler mütevâtir olduğu için kuşluk namazını dört rek-ât kıldıklarını gördüm. Benim mezhebını de budur.» demişdir. rivâyetine göre Sa-dü-bnü Ebî Vakkaas ile Ebû Seleme (radıyallahü anhûma) kuşluk namazını sekiz rek-ât kılarlarmış. İbrahim Nehaî ve Saîdü-bnü-l-Müseyyeb dört rek-ât kılmayı ihtiyar ederler; Dahhâk ise iki rek-ât kılarmış. kuşluk namazını sekîz rek-ât kılmanın efdal; oniki rek-ât kılmanın ise ekser olduğunu söyleyerek efdal ile ekser arasında fark görmüşlerdir. Fakat buna îtirâz olunmuşdur. namazı müstehabdır. Bazıları Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’e vâcib olduğunu söylemişlerse de Hazret-i Âişe-nin: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)-ı kuşluk namazı kılarken görmedim.» demesi bu iddiayı rededer. Bir takımları: «Kuşluk namazı Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in hasâisından idi.» demişlerse de bu söz dahi reddedilmişdir. Çünkü onu isbât edecek sahîh bir haber yokdur. kuşluk namazının devam üzere mi yoksa arasıra mı kılınacağında ihtilâf etmişlerdir. Zahire bakılırsa devam üzere kılmak efdaldır. Çünkü Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) bir hadîs-i sahîhde: teâlâ ındinde en makbul amel az da olsa sahibinin devam üzere işlediği ameldir.» buyurmuşlardır. «El-Evsat» ında rivâyet ettiği Ebû Hüreyre hadîsinde Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’in: «Gerçekten cennette duhâ (yânî kuşluk) denilen bir kapı vardır. Kıyâmet koptuğu vakit bir münâdî çıkarak: Kuşluk namazını devam üzere kılanlar nerede? Sizin kapınız işte budur. Buyurun! Alah-ın rahmeti ile ondan girin! diyecekdir.» buyurduğu biîdirilmişdir. takım ulemâya göre ise kuşluk namazını devam üzere kılmamak efdaldir. Bunlar yukarıda sıraladığımız hadîsler meyânında geçen Ebû Saîd hadîsi ile istidlal ederler. Fakat kendilerine: «Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in kuşluk namazını bazen bırakması ümmetine farz olur endîşesi iledir. Ümmet hakkında böyle bir endîşe yokdur. Binâenaleyh kuşluk namazını devam üzere kılmak efdaldir.» diye cevap verilmişdir. Hânî hadîsi ile istidlal eden bâzı ulemâ kuşluk namazının hafif kılınması- müstehab olduğuna kaaildirler. Çünkü Hazret-i Ümmü Hânî: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)-i bunun kadar hafif bir namaz kılarken görmedim.» demişdir. Fakat bu zevatın kabilleri reddedilmişdir. Çünkü Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)-in hafife kılması müslümanlann umuru ile meşgul bulunmasından dır. namazının vakti güneş doğup ziyası yayıldığı zaman girer. Nevevî (631-676) güneşin doğması ile girdiğini rivâyet etmişse de müstehab olan onu güneş yükselinceye kadar te-hîr etmekdir. Hânî hadîsi şu hüküml dahi ihtiva eder: