123-) Bana İbn Nümeyr rivâyet etti. ki): Bize babam rivâyet etti ki): Bize Hanzale rivâyet etti. ki: Hâlid-i Tâvûs-a şunu rivâyet ederken. işittim: Bir adam Abdullah b. Ömer-e: gaza etmiyor musun?» demiş. İbn Ömer (radıyallahü anh): «Ben Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)-i: ki islâm beş teineİ üzerine kurulmuştur: 1- Allah-dan başka hiç bir ilâh olmadığına şehâdet 2 - Namazı kılmak 3 - Zekâtı vermek 4 - Ramazanı tutmak 5 - Beyti hacc etmek (temelleri özerine) » derken işittim cevabını vermiş. İbn Ömer (radıyallahü anhüma)-ya suâl soran zâtın Hakîm namında bir adam olduğunu söyler. Ömer hazretlerinin kendisine bu şekilde cevap vermesi onun cihâdı farz-ı ayın i-tikad ettiğim anladığı içindir. Halbuki cihâd farz-ı kifâyedir. Bunu kendisine hadîsle anlatmak istemiştir. Zaten nefs-i hadisde cihâdın zikredilmemesi ya farz-ı kifaye olduğundan yahud o gün henüz cihâd farz kılınmadığındandır. Hadîsde zikredilen beş şey ise farz-ı ayındırlar. Ulemâdan Davûdî-nin beyanına göre cihad evvelâ farz-ı ayn olarak meşru- kılınmış; Mekke-nin fethinden sonra kâfirlerden uzakta yaşayan müslümanlardan bu farz sakıt olmuş; kâfirlere yakın bulunanlara cihâd farz olarak kalmıştır. Hazret-i İbn Ömer (radıyallahü anh) ile Süfyan-ı Sevri ve İbn Şübrüme-ye göre cihâdın farz olmadığı rivâyet edilir. Ancak düşman hücum eder de islâm hükümdarı müslümanlara cihadı emreylerse onlara göre de cihad herkese farz olur. Mamafih bu onlardan gelen bir rivâyettir. İhtimal diğer bir kavle gere onlar da cihâdın farz olduğuna kaildirler. Bu suretle cihâdın farziyyetine icma-ı ümmet de vaki- olmuş ve bu mühim vazife kitab sünnet ve icma-ı ümmet ile muhkem bir farize halinde meşru kılınmıştır. Şayet bu zevatın cihadın farz değil mendûb olduğuna kail bulundukları rivâyeti doğru ise te-vîli gerekir ve: «Onların muradı cihadın farz-ı ayın olmadığını beyandır.» denilir. Tafsilât fıkıh kitaplarındadır. bazı sualler hatıra gelebilir şöyle kir