178-) Bize Muhammed b. el-Müsennâ ile İbn Beşşar rivâyet ettiler. Dediler ki: Bize Muhammed b. Ca-fer rivâyet etti. ki): Bize Şu-be rivâyet etti. ki: Katâdeyi Enes b. Mâlik-den naklen rivâyet ederken dinledim. Enes şöyle dedi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): hiç biriniz ben kendisine çocuğundan babasından ve bütün insanlardan daha sevgili olmadıkça (İmân-ı kâmille) imân etmiş olamaz.» buyurdular. diyor ki: «Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) bu hadîsi ile tabiî sevgiyi değil ihtiyarî sevgiyi kasdetmiştir. Çünkü insanın kendini sevmesi bir tabiattır; onu ters çevirmeye imkân yoktur. Hadîsin ma-nası şudur: tâat uğrunda nefsini telef etmedikçe ve benim rızamı helâkin pahasına da olsa kendi lıevâ ve hevesine tercih eylemedikçe beni sevme davasında doğruyu söylemiş olmazsın...» Yani iman-ı kâmil sahibi bir mü-minin üzerinde Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’in hak ki babasının oğlunun ve bütün insanların hakkından daha büyüktür. Çünkü biz ebedi cehennemden ancak onun sayesinde kurtulmuş; hidâyete onun sayesinde ermişizdir...» bu hadîsde insanın canı niçin zikredilmemiştir? Halbuki Hazretleri: mü-minlere kendi nefislerinden daha Heridir..." buyurmuştur. Binaenaleyh Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)-i canından daha çok sevmek her mü-minin borcudur? Bu suâlin cevabı şudur: Bir kimsenin nazarında Allah’ın yarattığı en kıymetli hatta çok defa canından bile kıymetli varlık baba ile çocuk olduğundan hadîs-i şe-rifde temsil suretiyle onlar zikredilmişlerdir. Ma-na şudur: «Ben kendisine en sevdiği şeylerden daha sevgili olmadıkça bir kimsenin imânı kâmil olamaz.» sevdiği şeylerin içinde bittabi- can da vardır. Sevdiği şeylerin hükmü bu olunca sevmediği peylerin hükmü kendiliğinden anlaşılır. müslümanm Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)-i canından daha çok sevmesi icâbettiği başka delillerden ma-lum olduğu için burada can zikredilmemiştir. şerifde baba ile çocuk zikredilmiş; anne ile kız zikredilmemişse de çocuk kelimesi hem oğlana hem kıza şâmildir. Annenin zikredilmemesi ya babanın zikrinden anlaşılacağı yahud onun hükmü başka delilden ma-lum olduğu İçindir. çocuktan evvel zikredilmesi dahi ekseriyete nazarandır. Yani babalar sayı itibariyle çokturlar. Çünkü her çocuğun babası vardır; îk-kat her babanın çocuğu yoktur. ta-zim cihetine bakarak evvel zikretmiş de olabilir. Çocuğıir evvel zikredildiği yerlerde ise şefkat ve merhamet ciheti nazar-ı itibar alınmıştır.