314-) Bana Züheyr b. Harb da rivâyet etti. ki): Bize Cerir rivâyet etti. H. Said b. Amr el-Eş-asî de rivâyet eyledi. ki): Bize Abser rivâyet etti. H. Yâhyâ b. Habib el-Hârsi dahi rivâyet etti. ki): Bize Hâlid yânî İbn-l-Hâris rivâyet etti. ki): Bize Şu-be rivâyet eyledi. Bu râvilerin hepsi bu isnadla bu hadisin mislini rivâyet etmişler Şu-be-nin Süleyman- dan rivâyetinde: «Zekvandan dinledim dedi» ibaresi vardır. hadîsi Buhârî ile Tirmizî «Tıbb» bahsinde Nesâî de «Cenâiz» de tahriç etmişlerdir. yalnız Ebû Hüreyre (radıyallahü anh) Medine’li diğerleri Küfe-lidirler. Hadisi birinci tarikde Vekî- A-meş- den rivâyet ettiği gibi ikinci tarikde Cerir Abser ve Şu-be dahi ondan rivâyet etmişlerdir. İmâm Müslim-in: «Bu râvîlerin hepsi bu isnadla bu hadisin mislini rivâyet ettiler.» Sözü ile işarette bulunduğu râvîler bunlardır. Ancak râvî A-meş müdeilistir; ve hadisi «an» edâtiyle rivâyet etmiştir. Müdellis bir râvînin ise «an» edâtiyle rivâyet ettiği hadisler hüccet olarak kabul edilemez. Meğer ki «an» ile kendisinden hadis rivâyet ettiği zâttan o hadisi dinlediği başka bir yoldan sabit ola. İşte İmâm Müslim burada A-meş-in bizzat şeyhinden dinlediğini göstermek için: « Şu-be nin Süleyma-n-dan rivâyetinde (Zekvan-dan dinledim dedi) ibaresi vardır demektedir. Süleyman-dan murad; A-meş-tir. Bu suretle hadisin isnadına bir diyecek kalmamış olur. Buhârî-de takdim ve te-hirlidir; yani orada evvelâ dağdan yuvarlanan sonra zehir içen daha sonra kendini demirle öldüren zikredilmiştir. murâd: bıçak kılıç ve saire gibi şeylerdir. Haksız yere insan öldürmenin en büyük günahlardan olduğunu görmüştük. Burada intiharın da aynı hükümde olduğu üstelik cezanın amel cinsinden olacağı beyan buyurulmuştur. Binaenaleyh kendini demirle öldüren aynen intihar ettiği şekilde azab görecek zehirle intihar eden cehennemde de zehir içerek cezalandırılacaktır. cehennemde ebedî kalması intiharı helâl i-tikad ettikleri takdirdedir. Helâl i-tikad etmeyenler hakkında cehennemde ebedî kalmak uzun müddet orada yanmaktan kinayedir. Müslim sarihlerinden El-Übbî şöyle diyor: «Cehennemde ebedî kalmak intihar edenin cezası başka birini öldürmenin cezasından daha şiddetli olacağına işaret için de olabilir. Çünkü bu adam manî bulunduğu halde bu suçu işlemiştir. Nitekim ihtiyarın zina etmesi hükümdarın yalan söylemesi de böyledir. suçuna manî- olan şey insanın fıtratı icâbı canını sevmesidir. Sonra intiharın düşman öldürecek zannîyîe kendini öldüren kimse ile tahsisi gerekir. Cihad bahsinde; (Düşman müslümanların gemisini yakarsa gemide olanlara kendilerini denize atmaları caizdir. Çünkü bunlar ölümden Ölüme kaçmışlardır.) denilmiştir. Rabîâ bunu ancak kurtuluş ümidi olanlara caiz görmüş ümidi olmayan kendini öldürmesin; Allah’ın takdirine sabretsin demiştir...» mesele Hanefi İmâmları arasında da ayni şekilde ihtilaflıdır. İmâm A-zam-a göre gemidekiler sabrederek yanmakla denize atlayıp boğulmak arasında muhayyerdirler. Iyaz diyor ki: «Bu hadis: «kaatil öldürdüğü şeyle kısas olunur.» diyen İmâm Mâlik-in delilidir. İmâm Mâlik bu hususta Teâlâ Hazretlerinin âhirette vereceği cezaya ve Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’in yahudî ile Uraniyyine verdiği hükme uymaktadır.» Yahûdinin biri bir cariyenin başını iki taş arasında ezerek öldürmüş; Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) yahudînin de aynî şekilde (yani başı iki taş arasında ezilerek) öldürülmesine hüküm vermişti. Uraniyyîn denilen kabile bir çobanı fecî- şekilde öldürmüş ve bazı uzuvlarını kesmişlerdi. Onların da ayni şekilde Öldürülmek suretiyle kısas edilmelerini emir buyurmuşlardı. İmâm Mâlik-in aklî delili de: bir suçu misliyle cezalandırmanın o suçtan vaz geçirme hususunda daha te-sirli olmasıdır. Hudûd-i şer-iyye ise zâten suç işlemekten men- etmek için meşru- olmuşlardır. Muhammed el-Übbî bu istidlale i-tiraz etmiş ve: «Bununla bu meseleye ihticâc edilemez: Çünkü Allah-ın fi-line kıyas edilmiş olur. Allahü teâlâ-nın fi-iline kıyas ise doğru değildir. Zira O-nun fiilleri ta-lil edilemez. Kıyas ancak Allah’ın hükümlerine yapılır.» demiştir. göre eğer meşru- fiilse kısas suçlu şahsın fiilinin mislile yapılır. Şayed bununla ölmezse boynu kesilir. Zira kısas müsavat üzerine meşru- kılınmıştır. Hanelilere göre ise kılıçla yânı silahla yapılır. ulemaya göre intihar eden kimsenin cenazesi kılınır. Yalnız Hanefîlerden İmâm Ebû Yusuf-a göre kılınmaz. Halîfe Ömer b. Abdilâziz ile Evzâîye göre ise mekruhtur.