341-) Bize Ebû Bekir b. Ebî Şeybe rivâyet etti. ki): Bize Abdullah b. Nümeyr Hişâm b. Urve-den o da Babasından naklen rivâyet etti ki Hakim b. Hizam cahiliyet devrinde yüz köle âzâd; yüz deve yükü de mal tesadduk etmiş. Bilâhare İslâmda dahi yüz köle âzâd ve yüz deve yükü mâl tesadduk eylemiş. Sonra Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)-e gelmiş... babası Ötekilerin hadisi gibi rivâyet etmiş. muttefekun aleyhtir. Buhârî onu zekât Buyu- Rehin ve Edeb bahislerinde tahric etmiştir. haber ver demektir. kelimesi bazı rivâyetlerde şeklinde zabtedebilmiştir. Ancak rivâyet sahîh olmakla beraber ma-na itibarile bu kelime yanlıştır. Buhârî-nin üstadlarından biri burada vehmetmiştir deniliyor. İbn fin: «Bu kelimenin etehan-netü şeklinde okunduğu takdirde bir vechi olup olmadığını bilmiyorum.» demiştir. îsmâili ise; Buhârînin onu şeklinde rivâyet ettiğini söyledikten sonra şöyle deditir: rivâyeti tashifdir; doğrusut dür. Bu kelime (hıns) dan alınmıştır. Hıns günah demektir. Hakim: «Bunlarla ben günaha sokacak şeylerden korunuyordum» demek istemiş olacaktır!» kelimesine ma-na vermeye çalışmış; ve bunun meyhane ma-nasına gelen (hânût) dan alınmış olması ihtimalinden bahsetmişlerdir. Bu takdirde ma-nanın ne olacağı zikredilmemişse de meyhane yerine bu işlerle meşgul oluyordum. Benim meyhanem bunlardı.» ma-na-sı kadedilmiş olması muhtemeldir. Nevevî-nin beyanına göre «tehannüs: teabbüddür. Nitekim hadisde de Müslim onu bu ma-na ile tefsir etmiştir. Diğer rivâyette onu: Teberrür diye izah eder. Teberrür birr yani tâat yapmaktır. Lügat uleması; Tehannüsün aslı günahdan çıkacak bir iş yapmaktır; demişlerdir... geçmişte yaptığın hayırlarla müslüman oldun » ifadesinden mu-rad: o hayırların hesaba katılması veya kabul olunmasıdır. Zira kâfir müslüman olur da ölürse hasenatının kabul edileceği yahud hesaba katılacağı; kâfir olarak ölürse amellerinin bâtıl olacağı rivâyet edilmiştir. hadisin bu cümlesi üzerinde ulemânın ihtilâf ettiğini söyledikten sonra şöyle eliyor: «Bu cümlenin zahiri usûlün iktizâ ettiği ma--naya muhaliftir. Çünkü kâfirin ibâdeti sahih değildir ki yaptığı tâattan dolayı sevaba nail olsun. Ama ibâdet değil de itaat göstermiş olması sahihtir. Yukarıdaki izahattan anlaşılıyor ki hadîs te-vîl edilmiştir. Te-vîlinin de bir kaç veçhe ihtimâli vardır. Şöyle ki: