1263-) Bana Yahya b. Yahya rivâyet etti. ki): Bize Yezid b. Zürey- Cüreyrî-den o da Ebû-l - Ala- Yezîd b. Abdillâh b. Sıhhîmden o da babasından naklen haber verdi ki; babası Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) ile birlikde namaz kılmış; «Tükürdü ve arkasından onu sol ayakkabı ile ovaladı.» demiş. hadîs-in muhtelif rivâyetlerini Buhârî «Namaz» bahsinin müteaddid yerlerinde tahrîc ettiği gibi Kütüb-i Sitte sahihlerinden Ebû Dâvûd Tirmizî ve Nesâî dahi muhtelif râvilerden «Namaz» bahsinde tahrîc etmişlerdir. Bu husûsda daha başka rivâyetler de vardır. Hatta Nesâî-nin Hazret-i Enes-den rivâyetinde şöyle denilmektedir: (sallallahü aleyhi ve sellem) mescid-in kıblesinde bir balgam gördü bunun üzerine gadablandı. O derecede ki mübarek yüzü kıpkırmızı kesildi. Derken Ensâr-dan bir kadın kalkarak o balgamı kazıdı ve yerine koku sürdü. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): ne güzel sey» buyurdular. bir rivâyetinde Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’in mihrâbda balgamı görünce: mescid-in imâmı kim?» diye sorduğu; Kim olduğunu Öğrenince onu İmâmlıktan azlettiği imanım zevcesi bunu haber alınca derhâl mihrabı temizleyerek koku serptiği Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) bunu görünce memnun kaldığı ve kadının İmâmın zevcesi olduğunu anlayınca kocasının dikkatsizliğini affederek yine İmâm bıraktığı kaydedilmektedir. Göğüsden çıkan balgamdır. Muhat: burundan akan şeydir. Ağızdan akana da busâk veya büzâk derler. bu hadîs-in bir rivâyetinde Resûl-ü Ekrem (sallallahü aleyhi ve sellem): namazına durdu mu artık o Rabbi ile münâcaat-da bulunur. Yahut Rabbi onunla kıble arasındadır. Binaenaleyh sakın kıble tarafına tükürmesin! Lâkin sol tarafına yahut ayağının altına tükürsün...» buyurmuşdur. Nevevî-nin beyânına göre kalbin huzur ve ihlâsına Zikrullâh için hazırlığına işâretdir. Asıl münâcaat iki kişinin aralarında gizlice konuşmalarıdır. Allah-a münâcaatda bulunmak mecazdır. Çünkü hissî söz ancak kul tarafından söylenir. Şu hâlde buradaki münâcaat-dan murâd onun lâzımı olan hayırdır. Bu söz bir teşbih-de olabilir. Yânî namazda olan kimse Rabbi ile münâcaatda gibidir. hadîsin bir rivâyetinden anlaşıldığına göre Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) duvardaki balgamı hutbe okurken görmüş ve minberden inerek onu silmişdir. Hatta bir rîvâyetde za-ferân isteyerek yerine zâ-ferân sürmüşdür. bir rivâyetindeki: «Çünkü Allah yüzünün olduğu taraftadır.» buyurulması mecazdır. Bundan murâd: Kıble tarafının ta-zîm edilen bir yer olduğunu bildirmekdir. Bundan Allah-ın azametinin kasdedilmiş olması da mümkündür. Yani namaz kılan kimse Allah-ın azametini düşünerek kıble tarafına tükürmemelidir. Sağ tarafa tükürmenin menedilraesi ise onun sol üzerine bir meziyet ve fazileti olduğundandır. Mescid içine tükürmek veya sümkürmek mutlak sûretde mem-nû-dur ve günahdır. Buna ihtiyâcı olanlar yanlarında mendil bulundurmalı ve ona tükürmeli burnunu da onunla temizlemelidir. Mescidde süm-kürmenin kefareti o pisliği defnetmekdir. Buradaki defin sözünden ne kastedildiği ulemâ arasında ihtilaflıdır. Cumhûr-a göre murâd; pisliği mescid-in yerdeki toprağına veya kumuna gömmekdir. Mescid-in yerinde böyle bir şey bulunmaz da halı ve emsali şeylerle döşeli olursa o zaman defin-den murâd pisliği dışarıya çıkarıp atmak olur. Zâten ulemâ-dan bazıları: «Defin-den murâd onu mescid-den çıkartmakdır.» demişlerdir. Sonra ağız ve burundan çıkan iğrendirici şeylerin temizlenmesi yalnız mescide mahsûs değildir. Bu her yerde lâzımdır. İmâm Mâlik-den bir rivâyet-e göre namaz hâricinde bu gibi şeylerin zararı yokdur. Fakat İbn Mes-ûd (radıyallahü anh)-dan rivâyet edildiğine göre yalnız namazda değil her zaman sağ tarafa tükürmek mekrûhdur. Hazret-i Muâz b. Cebel: «Müslüman olahdan beri sağ tarafıma tükürmedim.» demişdir.-Hazret-i Ömer b. Abdülâziz-in oğlunu bu gibi şeylerden mutlak sûretde nehyederdiği rivâyet olunur. Bütün bunlar tükürmenin ve burun atmanın mutlak sûretde yani namazda olsun olmasın usûlüne riâyetle yapılmasına delâlet ederler. Ebû Übeydetü-bnü-Cerrah (radıyallahü anh) dan rivâyet olunduğuna göre; «Kendisi bir akşam mescidde tükürmüş tükürdüğü şeyi gömmeyi de unutmuş. Evine geldiği zaman bunu hatırlayınca hemen bir ışık bularak gecelikle tükürüğünü bularak gömmüş ve: «Allah-a hamd olsun ki bu gecenin günahını bana yazmadı.» demiş. ki bütün bu rivâyetler insanları iğrendirecek balgam ve sümük gibi şeylerin görülecek yerlere atılmasını menetmekde bunlar için mendil gibi şeyler kullanmaya ve binnetice temizliğe teşvik buyurmaktadır.