1296-) Bana Harmeletü-bnü Yahya rivâyet etti. (Dedi kj): İbn Vehb rivâyet etti. ki): Bana Amr Abdürabbih b. Saîd-den o da Abdürratımân El - A-rac-dan o da Ebû Hüreyre-den naklen haber verdi ki: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) ; namaz için tesvîb yapıldığı zaman şeytan geri kaçar. Onun bir zarflatması da vardır.» buyurmuşlar. Müteakiben râvî hadîsi yukarıki hadîs gibi rivâyet etmiş; bir de: onu hayâl ve kuruntulara daldırır; hatırına gelmeyecek ihtiyâçlarını da hatırına getirir.» ibaresini ziyâde Sylemişdir. hadîs-i Buhârî «Ezan» ve «Namaz» bahislerinde; Ebû Dâvûd ile Nesâî dahi «Namaz» bahsinde muhtelif râvîlerden tahrîc etmişlerdir. Hadîsin şeytana âit olan kısımlarım yani ezan okununca onun sesini işitmemek için şeytanın kaçması ve sesle yellenmesi ezan bittikden sonra tekrar dönerek insanla nefsinin arasına girmesi husûsâtını evvelce bilmûnâsebe îzâh etmişdik. Burada da namazını kaç rek-ât kıldığında şüphe edenlerin hâli ile secde-i sehiv meselelerini görelim: buradaki hadîsden muradın ne olduğunu tâyin hususunda ihtilâf etmişlerdir. Hasan-ı Basrî ile selefden Bazıları hadîsin zâr biri ile amel ederek: «Namaz kılan şüpheye düşer de ziyâdemi kıldı noksanını bilemezse onun namazı oturduğu yerden iki secde ile tamam olur.» demişlerdir. Evzâî ve Selefden birçoklarına göre bir kimse kaç rek-ât kıldığını bilemezse namazını iade etmesi lâzım gelir. Bu hâl her ne zaman başına gelirse onlara göre namazı yeniden kılması îcâb eder. Bazıları: namazı kaç rek-ât kıldığını üç def-â bilemiyen kimse namazını yeniden kılar. Dördüncüde de şüphe ederse artık iadeye lüzum yokdur; demişlerdir. Mâlik İmâm Şafiî İmâm Ahmed ve diğer bir takım ulemâya göre bir kimse namazını dört rek-ât mı yoksa üç mü kıldığında şüphe ederse yüzde yüz bildiği rek-âtlara göre amel etmesi icâb eder. Binaenaleyh böyle bir şüphe ânında dördüncü bir rek-ât daha kılarak secde-i sehiv yapması îcâb eder. Onların bu bâbdaki delilleri Müslim ile Ebû Dâvûd Nesâî ve İbn Mâce-nin tahrîc ettikleri Ebû Saîd-i Hudri hadîsidir. Hadîsin Müslim-deki lâfzı şöyledir: Hazret-i Ebû Saîd ki: «Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): namazında şüphe eder de üçmü kıldı dört mü bilemezse şüpheyi bir tarafa atarak yüzde yüz bildiğine göre amel etsin; sonra selam vermezden önce iki secde etsin. Şayet namazı beş rek-ât almışsa bu secdeler onun namazını çift rekâtlı yaparlar. Dördü tamamlamışsa secdeler şeytanı çatlatmaya yararlar.» buyurdular. göre namazda kaç rek-ât kıldığını bilememek hâli ilk defa başına gelen kimse namazını yeniden kılar. Bu hâl birçok defalar başına gelirse galebe-i zannına yani aklının kestiği tarafa göre hareket eder. Buhârî ile Müslim-in müttefikan rivâyet ettikleri bir hadîsde: namazda şüphe ederse doğruyu araştırsın ve namazını ona göre tamamlasın!» buyurulmuşdur. Şayet kaç rek-ât kıldığına dâir bir re-yi yoksa o zaman kesîn olarak kıldığını bildiği rek-âtlar üzerine bina eder. Çünkü bu bâbda şöyle bir hadîs vardır: namazında yanılır da bir mi kıldı iki mi bilemezse namazını bir rek-ât üzerine bina etsin! İkimi kıldı üçmü bilemezse iki rek-ât üzerine bina etsin; üçmü kıldı dört mü bilemezse üç rek-ât üzerine bina etsin ve selam vermezden önce iki secde yapsın!» bu hadîsi Tirmizî İbn Abbâs (radıyallahü anh)-dan rivâyet etmiş ve: «Hasen sahîh bir hadîsdir.» demişdir. Ayni hadîsi İbn Mâce dahi tahrîc etmişdir. bâzılarına göre Bâbımızın Ebû Hüreyre hadîs-i namazda her yanüana âiddir. Yaralanın hükmü de secde-i sehiv yapmakdır. Namaz kılan nerede şüphe ettiği ve secde-i sehvi ne zaman yapacağı hususunda bu hadîs-i tefsir eden diğer hadîslere müracaat etmelidir. Enes Ebû Hüreyre (radıyallahü anhûma) ile Hasan-ı Basrî Rabîa İmâm Mâlik Sevrî İmâm Şâfiî Ebû Sevr ve İshâk-ın kavilleri budur. kaç rek-ât kıldığını bilmeyen kimse kaç kıldığım belleyin-ceye kadar namazını iade eder durur.» diyenler İbn Abbâs ve İbn Ömer (radıyallahü anhûma) ile Şâbî Kâdı Şüreyh Atâ Meymûn b. Mihrân ve Saîd b. Cübeyr hazerâtıdır. diyor ki: Ebû Hanife (rahimehüllah) «Namaz» kılan kimseye şüphe ilk defâ arız oluyorsa namazı bâtıl olur. Âdet hâline gelmişse içtihâd eder ve zann-ı galibine göre kılar. Hiçbir zan hâsıl edemezse en az mikdârla amel eder» demişdir. Ebû Hami d-in beyânına göre: Eski mezhebinde iken İmâm Şafiî: «Ben Ebû Hanîfe-nin bu sözünden daha çirkin ve sünnetden uzak bir söz görmedim!» demiş... Buhârî şârihi Aynî bu söze şu cevâbı vermektedir: derim ki: Bir İmâmın söylemediği bir sözü söyledi diye iddia ederek ondan nakletmek ve hiç bir münâsebeti yokken ona teşnî-de bulunmak bundan daha çirkindir. Acaba Nevevî böyle bâtıl bir teşnî-i son derece taassuba meyli bulunan bir kimse vasıtası ile İmâm Şafiî gibi bütün ulemâ’nın fıkıhda Ebû Hanîfe-ye çömez olduklarına şehâdet eden bir zâtdan nasıl rivâyet edebilmişdir?! Onun Ebû Hanîfe‘den naklettiği bu sözü İbn Kudame ve daha başka muhalifler de nakletmişlerdir ki bu söz ne sahîh ne de mezhebimizin meşhur olan ana kitaplarında meycûtdur. Bu kitaplarda meşhur olan şudur: Ulemâmız: «Namazında iki defa şekkeden kimse namazı yüzde yüz sahih olsun diye orıu yeniden kılar.» demişlerdir. Hattâ Ebû Nasır El-Bağdâdî -nin beyânına göre meşhur kavil yeniden kılmanın evlâ olmasıdır. Çünkü böyle hareket edilirse şekk yüzde yüz sakıt olur. Bununla beraber Ebû Hanîfe hadislere bakarak üç hâlin üçüyle de amel etmişdir. Yani kaç kıldığın: bilemediği zaman namazın yeniden kılınacağına; Cübeyr hadîsine göre kaç rek-ât kıldığını belleyinceye kadar namazı iade lâzım geldiğine; Cerir hadîsine göre de farz namazda şüphe ederse iade lâzım geleceğine kail olmuşdur.»