1643-) Bize bu hadîsi Abd b. Humeyd de rivâyet etti. ki): Bîze Ahmed b. İshâk El - Hadramî rivâyet etti. ki): Bize Vüheyb rivâyet etti. ki): Bize Eyyûb Abdullah b. Hâris-den rivâyet etti. — Vüheyb: Eyyûb onu Abdullah-dan işitmemişdir; demiş.— Abdullah: «İbn Abbâs yağmurlu bir cum-a günü müezzinine emretti...» demiş Râvî yukarkilerin hadîsi tarzında rivâyetde bulunmuş. hadîsi Buhârî «Cum-a» bahsinde tahrîc etmişdir. hoşlanmadıkları söz Hazret-i İbn Abbâs-in müezzine «Hayye ale-s-Salâh» yerine «namazlarınızı -evlerinizde kılın!» demesini emretmesidir. Bâzı rivâyetlerde cemâatin bu sözden hoşlanmıyarak biri-birlerine bakıştıkları kaydedilmişdir. Farz mânâsına gelir. Bu kelimenin buradaki mânâsı İsmâîlî-ye nıüşkil görünmüş; bu sebeple «Şüphesiz ki cum-a namazı farz-dır. cümlesinin sahih olmadığına ihtimâl vermişdir. Ona göre buradaki «Azme» den murâd: ezanın kelimesi yani «Hayye ale-s-Salâh!» dır. Çünkü bu cümle namaz için davet cümlesidir. İşitenlerin ona icabet etmesi gerekir. Şayet «Azme» den murâd cum-a namazı olsaydı ezanın bir kısmını bırakmakla bu azimet zail olmazdı. azîmetden murâd cum-a-dır. İbn Abbâs (radıyallahü anh) «Her ne kadar cum-a namazı azimet yani farz olsa da yağmur da bu azimeti ruhsata çeviren Özürlerden biridir.» demek istemişdir. İbn Abbâs Hazretlerine göre yağmur da cum-a-yı terk etmek için. bir özür sayılır. İbn Şîrîn ile Abdurrahman b. Semura-nın mezhebleri bu olduğu gibi İmâm Ahmed b. Hanbel ile İshâk dahi buna kaail olmuşlardır. bir taifeye göre yağmur Özür değildir. Binâenaleyh yağmur sebebi ile cum-a namazından kalmak caiz değildir. Kaani-in rivâyetine göre bâzı kimseler yağmurlu günde cum-a namazından kalıp kalamıyacaklarını İmâm. Mâlik-e sormuşlar; Hazret-i İmâm onlara bu bâb-da bir şey işitmediğini söylemiş. Kendisine: «Hâdîsde: Dikkat!.. Evlerinizde kılın!» buyuruluyor demişler.. sefer-e mahsûsdur.» cevâbını vermiş. Hâlbuki İmâm Mâlik cum-a namazından kalma hususunda yağmurdan ma-dâ Özürleri kabul etmişdir. İbn-l Kâsım-in rivâyetine göre İmâm Mâlik bir kimsenin din kardeşinin cenazesinde hizmetde bulunmak üzere cum-a namazından kalmasını tecviz ettiği gibi İbn Habîb-in rivâyetine göre Öleceğinden korkulan hastası bulunan kimseye de cum-a-yı terk hususunda ruhsat tanımışdır. Şafiî-ye göre babasının öleceğinden korkan bir kimse cum-a namazını terk edebilir. At â-: «Cum-a günü hatîb hutbe okurken babana yetişin imdâd!.. diye bağırırlarsa cum-a-yı bırak hemen kalk git!» demişdir. İmâm Mâlik den bir rivâyete göre hastalarla şeyh-ı fânilere cum-a namazı yokdur. Miclezz: «Karnı ağıran kimse cum-a-ya gelmeyebilir.» demiş; İbn Habîb Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’in cum-a gününe tesadüf eden bayram namazına gelen köylülere o gün cum-a namazına gelmemeleri için ruhsat verdiğini söylemişdir. Dağlarda yaşıyan köylülere ayni şekildeki ruhsatı Hazret-i Osman dahi vermişdir. İmâm Mâlik-in bu bâb-daki sözleri muhtelifdir. rivâyet olunan sahîh kavle göre böyle zamanlarda cum-a namazı sakıt olur. hadîsdeki cümlesi şeklinde de rivâyet olunmuşdur. Birinci rivâyete göre cümlenin mânâsı: «Size meşakkat vermek istemedim.»; ikinciye göre ma-nâsı: «Sizi çıkarmak istemedim.» demekdir.