1855-) Bize Amru-n-Nâkıd ile Züheyr b. Harb rivâyet ettiler. Amr dedi ki: Bize Süfyân b. Uyeyne Ebû-z-Zinâd-dan o da A-rac-dan o da Ebû Hüreyre-den o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)-e ulaştırmış olmak üzere rivâyet etti. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuşlar: biriniz uyuduğu vakit şeytan onun ensesi köküne üç düğüm vurur. Her bir düğümle birlikde senin üzerine: Haydi gecen uzun ola!... diye vurur. O kimse uyanıp de Allah-ı zikrettiği vakit bir düğüm çözülür; abdest alırsa iki düğüm; namaz kılarsa bütün düğümler çözülür. Artık o kimse neşârlı ve gönlü rahat olarak sabahlar. Aksi takdirde nefsi pis ve tenbel bir hâlde sabahı bulur.» hadîsi Buhârî «Kitâbu-t-Tehecüd» de; Ebû Dâvûd dahi «Namaz» bahsinde tahrîc etmişlerdir. düğüm vurmasından murâd ne olduğu ulemâ arasında ihtilaflıdır. göre insanı büyülemek mânâsında hakîkatdır. Sihir yapan bir kimse sinirlediği kimseyi nasıl yerinden kalkamaz bir hâle getirirse şeytan da sihirlediği insanın yerinden kalkmasına manî’ olur. Sihiri ekseriyetle kadınlar yapar. Shirbaz kadın bir iplik alarak ona düğümler vurur; üzerine bir şeyler okur. Sinirlenen kimse de bundan müteessir olur. Ne-tekim Teâlâ Hazretleri Kur-ân-ı Kerîm-inde bunu haber vermiş ve: üzerine üfüren üfürükçü kadınların şerrinden de Allah-a sığınırım; de! Sûre-i Felak: âyet 4. " buyurmuşdur. inayetinden mahrum olan kimseye sihir te-sîr eder Nusret ve inayetine nail olana ise hiç bir te-sîr icra edemez. bâzı Hılemâya göre şeytanın düğüm vurması mecazdır. Bunlar şeytanın uyuyan kimseye yaptığını büyücünün büyülediği kimseye yaptığı fiîle benzetirler. takımları: «Düğümden murâd kalbin karar verip niyet etmesidir. Böyle olan bir kimse sanki şeytan kendisine vesvese ilkaa ederek üzerinde uzun bir gece olduğunu bildirmiş gibi gece namazı kılmakdan çekinir.» derler. sahibine göre bu cümleden murâd şeytanın insana uykuyu ağır bastırması ve uykusunu uzatmasıdır. Bu suretle sanki önüne bir sed çekmiş; üzerine düğüm vurmuş gibi olur. Battal diyor ki: «Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) düğümün mânâsını; Uzun bir geceyi iltizâm et! demekle tefsir etmişdir. Her hâlde bu sözü şeytan bir kimse uyanmak istediği zaman söyler. Ben bu hadîsi tefsir eden zevâtdan birinin: «Üç düğümden murâd: Yeyip içmek ve uyumakdır.) dediğini gördüm Görülmüyormu ki çok yeyip içen çok uyur!» Bazıları bu kavli ihtimâlden uzak görmüşlerdir. Çünkü hadîs-de düğüm vurma işinin uyudukdan sonra yapıldığı bildirilmektedir. takımlarına göre bu söz istiaredir. İnsanların akitlerinden âlin-mışdır. Bundan murâd akdin kendisi değildir. Ancak insanlar yaptıkları akidlerle başkasının tasarrufunu menettikleri gibi şeytânın misâli de böyledir. O da uyuyan kimseyi sevdiği zikrullah-dan meneder. murâd cins de olabilir; iblis de. Yalnız İslîsle tefsire Aynî îtirâz etmiş ve ; «Geceleyin uyuyanlar çokdur. îblîs onların her birine yetişemez. Meğer ki bendegânına emrettiği için o iş ona nisbet olunsun!.. Bir de şeytanların azgınları ramazanda bukağılanırlar. Bunların en büyüğü îblîsdir.» demişdir. gecen uzun ola!. diye vurur.» cümlesindeki vuruşdan maksad elle vurmakdır. Bu cümle onun yaptığı işi te-kîd için zikredilmişdir. Bazıları: «Buradaki vuruşdan murâd uykusunu getirmekdir.» demişlerdir. nahiv ulemâsının istılahınca ığrâdır. Bâzı nüshalarda bu cümle şeklinde rivâyet olunmuşdur. Bu takdirde cümle mübtedâ ile haberden müteşekkil bir haber cümlesi olur. Ve «senin üzerindeki gece uzundur.» mânâsına gelir. Bu söz mah-zûf bir fi-ilinin faili de olabilir. Ve cümle: üzerinde uzun bir gece kaldı.» şeklinde takdir olunur. Kurtubî mânâ cihetinden cümlenin mübtedâ ve haber sayılmasını daha kuvetli bulmuşdur. burada: zikrederse bir düğüm çözülür; abdest alırsa İki düğüm çözülür; namaz kılarsa bütün düğümler çözülür.» şeklindeki rivâyeti bu bâb-daki muhtelif rivâyetlerin sahih olduğuna delildir. Filhakika hadîsin bâzı rivâyetlerinde: kılarsa bütün düğümler çözülür.» ibaresinin yerine «Namaz kılarsa bir düğüm çözülür.» denilmişdir. O rivâyetlerde şâir düğümler hakkında dahi «Bir düğüm çözülür.» tâbiri kullanılmışdır. hepsi sahih ise de üçüncü düğüm hakkında cemi- sîgası ile vârid olan «Bütün düğümler çözülür.» rivâyeti diğerlerinden evlâdır. kılan kimsenin sevinerek sabahlaması Allahü teâlâ kendisini ibâdete muvaffak kıldığındandır. Gönül rahatlığı ise Allahü teâlâ kendisine bereket ihsan eylediği ve kendisinden şeytanın düğümleri ırak olduğu içindir. Namaz kılmayanın nefsi pis olarak sabahlaması ya âdet edindiği namazı bıraktığından yahut niyet ettiği hayrı yapamadığındandır. (--786) şöyle diyor: «Malûmun olsun ki hadîsin sonundaki (aksi takdirde nefsi pis ve tenbel olarak sabahlar.) cümlesinin muktezâsı: Bu üç şey-i yani zikri abdesti ve namazı bir araya getirmeyen kimse nefsi pis ve tenbel olarak sabahiayanlar zümresinde dâhildir de-mekdir. Velev ki bâzısını yapmış olsun!» Bu te-vîle göre cümle şöyle takdir olunur: «Eğer Allah-ı zikretmez; abdest almaz; namaz da kılmazsa nefsi pis ve tenbel olarak sabahlar.» Ebû Bekr ile Ebû Hüreyre (radıyallahü anhûma)-ın vitr namazını gecenin evvelinde kılarak bir daha namaza kalkmazdıkları rivâyet olunmuşdur. Fakat onlar bu hadisdeki tenbeller zümresinden sayılamazlar; zira hadisdeki tenbelden murâd hiç gece namazı kılmadan uyuyan ve kalkmaya da niyeti olmayan kimselerdir. Gecenin evelinde vitir namazını kildıkdan sonra âhirinde kalkmak niyeti ile yatanlar bunlarda dâhil değildir. Buna delil «Et-Tevdih- sahibinin gösterdiği şu hadîsdir: namazı kılmayı âdet edinen hiç bir kimse yokdur ki uyku galebe çalarak o namazı kılamadığı vakit kendisine namazı kılmış gibi ecir yazılmasın. Onun uykusu da namaz sayılır.» Bu hadîsi İbn Tin rivâyet etmiştir. İbn Hîbbân-ın «Sahîh» inde dahi bir benzeri vardır. şerîfde şeytan düğümlerinin üç adedi ile takyîd buyurulması yâ te-kîd içindir; yâhut düğümler ancak bu üç şey-le yânî zikir abdest ve namazla çözüldüğündendir. hadîs: biriniz benim nefsim habîsdir; demesin!» hadîsine muhalif sayılmaz. Çünkü o hadisde insanın bu sözü kendisi için söylemesi yasak edilmişdir. Bu hadîsde ise başkasının sıfatı haber verilmektedir.