2308-) Bize İbn Ebî Ömer ile Muhammed b. Râfi’ ve Abd b. Humeyd dahi toptan Abdürrazzâk-dan o da Ma-mer-den o da Atâ-i Horasani’den naklen rivâyet ettiler. Ata’: «Bana Abdullah b. Büreyde babasından o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)-den naklen rivâyet etti.- demiş. Bu râvilerin hepsi yukarki Ebû Sinan hadîsi mânâsında rivâyette bulunmuşlardır. hadis hem nâsih hem mensûh hadîslerden biridir. hakkında kabir ziyaretinin yeniden meşru olduğu hakkında sarihtir. Kadınların ziyareti ihtilaflıdır. «Bütün ulemâya göre bu hadîsdeki izin erkeklere mahsûstur.» demiş; İbn Abdilberr ise vaktiyle kabir ziyareti umûmî olarak yasak edildiği gibi bu hadîsle de umûmi olarak herkese mubah kılındığını söylemiştir. Bu bâbda bir çok hadisler rivâyet olunmuştur. Büreyde İbn Mes-ûd Enes Ebû Hüreyre Âişe Hayyân-ı Ensârî Ebû Zerr Ali b. Ebî Tâlib İbn Abbâs Mücemmi b. Câriye ve Ömer (radıyallahü anhüm) hazerâtının rivâyetleri bunlar meyânındadır. hadisi sadedinde bulunduğumuz rivâyettir. Mes-ûd hadisini İbn Mâce tahrîc etmiştir. Bu hadisde: «Ben sizi kabirleri ziyaretten menetmiştim artık siz kabirleri ziyaret edin...» buyurulmaktadır. hadîsini: İbn Ebi Şeybe tahrîc etmiştir. Bu Bu hadîste: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) vaktiyle kabir ziyaretini yasak etmişti sonra: ziyaret edin ama kötü söz söylemeyin; buyurdular.» denilmektedir. Hüreyre hadîsini Ebû Dâvûd tahrîc etmiştir. Bu hadis Bâbımızın birinci ve ikinci rivâyetleri mânâsındadır. Âişe (radıyallahü anha) hadîsini İbn Mâce tahrîc etmiştir. Mezkûr hadîsde: «Kabir ziyaretine ruhsat verildi.» denilmiştir. Ensârî hadîsini Taberânî «El-Kebîr» nâm eserinde rivâyet etmiştir. Bu hadîsde Hayber gazasında Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)-in hutbe okuduğu ve ashâbma evvelce yasak ettiği üç şey-i yani: Kurban etlerini biriktirmeyi kabir ziyaretini ve kapları helâl kıldığı bildirilmektedir. Zerr hadîsini Hâkim tahrîc etmiştir. Bu hadiste: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): ziyaret et bununla âhireti hatırlarsın; buyurdu.» denilmektedir. Alî hadisini İmâm Ahmed tahrîc etmiştir. Bu hadis hemen hemen İbn Mes-ûd hadîsi gibidir. Abbâs hadîsini İmâm Ahmed tahrîc etmiştir. Mezkûr hadisde: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): takım kabirlerin yanına uğradı da yüzünü onlara dönerek; Selâm size! buyurdu.» denilmiştir b. Câriye hadîsini İbn Ebi-d-Dünyâ tahrîc etmiştir. Bunda dahi Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)-in kabirde yatanlara selâm verdiği bildirilmişdir. Yalnız senedinde îsmâil b. Ayyaş vardır. Bu zât zayıftır. (radıyallahü anh) hadîsinde Hazret-i Ömer-in kabristana giderek orada yatanlara selâm verdiği ve: -Ben Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)-i bunlara selâm verirken gördüm.- dediği bildiriliyor. Abdilberr-in rivâyet ettiği sahîh bir hadîsde: -Eğer bir kimse dünyâda iken tanıdığı mü-min bir kardeşinin kabrine gider de selâm verirse mü-min kardeşi onu tanır ve selâmını alır.» buyurulmuştur. Büreyde hadîsini tahrîc ettikten sonra şunlan söylemiştir: «Ulemâ ındinde amel bu hadîse göredir. Onlar kabir ziyaretinde bir beis görmezler. İbn Mübarek ile Şafiî Ahmed ve İshâk’ın kavilleri de budur.» Ebû Hüreyre hadîsini dahi rivâyet etmiş ve onun hakkında: «Bu hadis hasen sahihtir.» demiştir. Hüreyre hadîsinden murâd: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): «Kabirleri ziyaret eden kadınlara Allah lanet etsin buyurdu.» mealindeki hadistir. Tirmizî bundan sonra dahi şöyle demektedir: «Ulemâdan bâzılarının re-yince bu yasak Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) kabir ziyaretine ruhsat vermezden önceye aittir. Ruhsat verince onun ruhsatına erkekler de kadınlar da dâhil olmuştur.» bâzılarına göre kabir ziyareti yalnız kadınlara mekruhtur. Çünkü kadınların sabrı az yaygarası çoktur. Ebû Dâvûd-un İbn Abbâs- dan rivâyet ettiği bir hadîste Hazret-i İbn Abbâs Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): ziyaret edip üzerlerine mescid yapan ve kandil yakan kadınlara lanet etti.» demiştir. hadîsle istidlal eden bir cemâat: «Kabir ziyareti hakkındaki ibâha erkeklere mahsûstur; kadınlara kabir ziyareti caiz değildir.» demişlerdir. kabir ziyaretini mubah görenler Hazret-i Âişe hadîsi ile istidlal etmişlerdir. Mezkûr hadisin beyânına göre bir gün Hazret-i Âişe (radıyallahü anha) kabir ziyaretinden dönüyormuş kendisine Abdullah b. Ebî Müleyke tesadüf ederek: Mü-minlerin annesi! Nereden geliyorsun?» demiş Âişe (radıyallahü anha): «Kardeşim Abdurrahmân b. Ebî Bekr-in kabrini ziyaretten geliyorum.» cevâbını vermiş. İbn Ebî Müleyke: «Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) kabir ziyaretini yasak etmedi iniydi?» deyince Âişe: «Evet etmişti ama sonra da ziyaret olunmasını emir buyurdu demiş. Bazıları yaşlı kadınlarla tazeler arasında fark görmüşlerdir: «Genç kadınlara kabir ziyareti haramdır. Fakat ihtiyarlarına bu mubahtır. Erkeklerden ayrı çıkarlarsa kabir ziyareti hepsine caiz olur.» demiştir. Kurtubi-nin beyânına göre: Ulemâdan Bazıları kadınları kabir ziyaretine çıkmaktan meneden hadîsi kabristana çok giden kadınlara hamletmek istemişlerdir. çok gitmek kocasının hakkını yemeye kırıtarak dillere destan olmaya yaygara vb. gibi mefsedetlere sebep olacağı için kadınların çok kabir ziyaret edenleri bu işden menedilmişlerdir. Zâten zûvvârât ile zâirât arasında fark vardır. Çok ziyaret edenler; zâirât ise: Alel-âde ziyaretçi kadınlar mânâsına gelir. ile îbrâhim Nehâi-ye göre: Kabir ziyareti meşru değildir. Bazıları onların Büreyde hadîsini duymadıklarına kaail olmuşlardır. Çünkü Büreyde hadisi kabir ziyretinin tekrar mubah kılındığı hususunda nass-dır. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) her sene Şühedâ-nın kabirlerini ziyaret eder onlara selâm verir duâ ederdi. Bunu Hulefâ-i Râşidin hazerâtı da yaparlardı. Hazret-i Alî İbn Mes-ûd ve Enes (radıyallahü anhüm)-ün kabir ziyaretine cevaz verdikleri rivâyet olunur. Fâtıme her Cuma Hazret-i Hamzâ-nın kabrini ziyaret edermiş. Hazret-i Ömer-in babasının kabrini Âişe (radıyallahü anhüma)-nın Mekke-de kardeşi Abdurahmânm kabrini ziyaret ettikleri rivâyet olunmuştur. dolayıdır ki İbn Habib: «Kabirleri ziyaret ederek yanlarında oturmak ve geçerken orada yatanlara selâm vermekde bir beis yoktur. Bunu Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’de yapmıştır.» demiştir. kabir ziyareti yalnız ilk zamanlarda yani putperestliğin henüz bırakıldığı devirlerde yasak edilmişti. İslâmiyet kuvvet bulup kabirlere tapmak mefsedetinden endîşe kalmayınca bu bâbdaki nehy kaldırılmıştır. Çünkü kabir ziyareti insana âhireti hatırlatır. diyor ki: «Bütün bunlardan kabir ziyaretinin kadınlar için mekruh hattâ bu zamanda haram olduğu mânâsı çıkar. Bahusus Mısır kadınlarına!.. Çünkü onlar dışarıya fitne ve fesâd için çıkarlar. Hâlbuki ziyaret ruhsatı âhireti hatırlatmak ve geçenlerden ibret alarak dünyâya dalmamak içindir.» şıra koyma mes-elesi «îmân» bahsinde kısmen görülmüştü. Bakiyyesi inşaallah «meşrubat» bahsinde görülecektir hakkında dahi yeri gelince malûmat verilecektir.