2376-) Bize Abdullah b. Muhammed b. Esma- Ed-Dubaî rivâyet etti. ki): Bize Ebû Uyeyne-nin azatlısı Vâsıl Yahya b. Ukayl-den o da Yahya b. Ya-mer-den o da Ebû’l-Esved-i Dîlî-den o da Ebû Zerr-den nalken rivâyet etti ki Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’in ashabından bâzı zevat Muhammed (sallallahü aleyhi ve sellem)’ e «Ya Resûlallah! Servet sahipleri sevapları alıp gittiler. (Zîrâ) bizim kıldığımız gibi namaz kılıyorlar bizim gibi oruç tutuyorlar. (Fakat) onları mallarının fazlalarını tesadduk ediyorlar.» demişler. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): «Size Allah tesadduk edecek bir şey vermemiş mî? Her tesbîh mukoabilinde bir sadaka her tekbîr bir sadaka her tahmîd bir sadaka her tehlil bir sadaka emr-ibil ma-rûf sadaka kötülükten nehiy sadakadır. Birinizin cinsî münâsebetinde bile sadaka vardır.» buyurmuşlar. Ashâb: «Ya Resûlallah! Birimiz şehvetini kaza eder de onda da ecir mi olur?» diye sormuşlar. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): «Ne dersiniz o kimse şehvetini haramla tatmin ederse ona günâh olur mu? İşte bunun gibi helâlde tatmin ettiği zaman da ona sevap olur.» buyurmuşlar. kelimesi (......) şeklinde dahi okunabilir. ile onu tâkîb eden cümlelerdeki «Sadaka» kelimesi merfû ve mansûb olarak rivâyet edilmiştir. Merfû okunduğuna göre mezkûr cümleler birer isti-nâf cümlesidir. Mansüb okunduğuna göre ise teşbih cümlesi üzerine atfedilmişlerdir. îyâz-ın beyânına göre tesbîh tekbir ve benzerlerine «sadaka» denilmesi benzetme suretiyledir. Yani sadaka gibi bunların da sevapları vardır. Onlara sadaka ismi verilmesi mukaabele ve tecnîs suretiyledir. Bazıları: «Bu cümlelerin mânâsı mezkûr tâatlar kendisine sadakadır.» mütâlâasında bulunmuşlardır. bil ma-rûf: İyiliği emretmektir. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) bu cümle ile emr-i bil ma-rûf sayılan her şey-e ayrı ayrı sadaka hükmü verileceğine kötülükten nehiy dahi ayni hükümde dâhil olduğuna işaret buyurmuştur. ve nehiy kelimelerini nekire olarak söylemesi bundandır. İyiliği emir ve kötülüğü nehiyin sevabı: teşbih tahmîd ve tehlîlin sevabından daha çoktur. Çünkü emr-i bil ma-rûf nehiy ani-l-münker vazifesi Müslümanlara farz-ı kifâyedir. Hattâ bazen farz-ı ayn olur. Nafile olduğu yer yoktur. Tesbîh ve tahmîd gibi şeyler ise nafile ibâdetlerdir. sevabı bittabi nafilenin sevabından çok olur. Nitekim Buhârî-nin rivâyet ettiği bir hadis-i kutside Allahü teâlâ hazretleri: üzerine farz kıldığım ibâdeti edâ etmekten daha makbul hiç bir şeyle bana yaklaşmamıştır." buyurmuştur. Îmâmü-l-Haremeyn bâzı ulemânın: Farzın sevabı nafile ibâdetin sevabından 70 derece daha fazladır.» dediklerini ve bu bâbda bir hadîsle istidlal ettiklerini söylemiştir