2531-) Bize Hârün b. Ma-rûf rivâyet etti. ki): Bize İbn Vehb rivâyet etti. ki): Bana Yûnus b. Yezîd İbn Şihâb-dan o da Abdullah b. Haris b. NevfeM Hâşimi-den naklen haber verdi ona da Abdülmuttalib b. Rabîate-bni Haris b. Abdilmuttalib haber vermiş ki babası Rabîatübnu Haris b. Abdilmuttalib ile Abbâs b. Abdilmuttalib Abdülmuttalib b. Rabîa ile Fadl b. Abbâs-a- «Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)-e gidin...» demişler. Râvî hadîsi Mâlik-in hadisi gibi rivâyet etmiş (yalnız) bu hadîsde: -Alî cübbesini yaydı sonra üzerine yaslandı da şunu söyledi: Ben Arslan Ebü Hasen-im! Vallahi oğullarınız Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’e gönderdiğiniz mes-elenin cevâbını getirmedikçe yerimden ayrılmam dedi.» ifâdesini söyledi. bu hadîste şunları söyledi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) Şüphesiz ki bu sadakalar ancak insanların kirleridir. Bunlar ne Muhammed-e helâl olur ne de Âl-i Muhammed-e; buyurdular.» da söyledi: -Sonra Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) Bana Mahmîyetü-bnü Cez-t çağırın!» buyurdular. Mahmîye Beni Esed kabilesinden bir zât idi. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) onu ganimetlerin beşte biri üzerine me-mûr tâyin etmişti.» cümlesi bir çok esâs nüshalarda bu şekilde rivâyet olunmuştur. Mâzirî ve diğer bir çok hadîs İmâmları da onu bu şekilde zaptetmişlerdir. Mânâsı: »Kalplerinizde topladığınızı meydana çıkarın.» demektir. nüshalarda bu cümle şeklinde zaptolunmuştur. Buna göre mânâ: «İçinizde gizlediğiniz sırları meydana çıkarın» demek olur. İyâz mezkûr cümlenin iki rivâyeti daha bulunduğunu söylemiştir. Bunlardan biri diğeri rivâyetine göre mânâ: «Bana arzetmek istediğiniz şey-i meydana çıkarın.»; göre «Bana ifâde etmek istediğiniz sözü meydana çıkarın.» demek olur. İyâz bu rivâyetlerin içinde ekseri üstatlarından ikincisi tercih edildiğini ilk rivâyetin ihtimâlden uzak görüldüğünü söylemişse de Nevevî (631 -676) bu söze karşı: «Memleketimizdeki nüshaların ekserisinde rivâyet böyledir sahih olan da budur. (El-Metali-) sahibi dahi bu rivâyeti tercih etmiş ve: En doğrusu rivâyetidir» demiştir şeklînde mütâlâa beyân etmiştir. (sallallahü aleyhi ve sellem)’in: «Âl-i Muhammed-e lâyık değildir.» ifâdesi üzerine Nevevî şunları söylemiştir: «Bu cümle gerek çalışmak gerekse fakr-u zaruret vs. gibi sebeplerden biriyle olsun Al-i Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’e sadaka almanın haram olduğuna delildir. Ulemâmızca sahih olan vecih budur. Ulemâmızdan Bazıları Benî Hâşim ile Beni Muttalib-in sadaka me-mûrluğu yaparak ücret almasını tecviz etmiş ve bunun bir icâre olduğunu söylemişse de bu söz zayıf yahut bâtıldır. Hadis-i şerif onu sarahaten reddetmektedir.» bâbdaki tafsilâtı az yukarıda görmüştük. ancak insanların kirleridir.» cümlesi Benî Hâşim ile Benî Muttalib-e sadaka almanın niçin haram kılındığının illetini beyân etmektedir. Yânı sadaka almak kendilerini kirlerden tenzih ve ikram için haram kılınmıştır. Sadakanın «kir» diye tavsif buyurulması Müslümanların mallarını ve nefislerini temizlediği içindir. Nitekim Teâlâ Hazretleri dahi: mallarından kendilerini temiz pâk etmek için sadaka al.» buyurmuştur. Binâenaleyh sadaka kir ve paslan yıkayıp gideren çamaşır suyu gibidir. iki kıza ganimetlerin beşte birinden şu kadar ve şu kadar mehır var.» cümlesi ile ganimetlerin beşte birinden akrabaya ayrılan pay kastedilmiş olabilir. Çünkü Mahmîye ile Nevfer (radıyallahü anh) akrabadan idiler. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in payı murâd edilmiş olması da muhtemeldir. Ulu ve efendi; mânâsına gelir. Esâs itibariyle -devenin aygırı» demektir. Lisânımızda bu mânâ «arslan» kelimesiyle ifâde olunduğu için biz de tercümede bu kelimeyi kullandık. Kelimenin en doğru şekli bu olmakla beraber bâzı rivâyetlerde «kavm» şeklinde zaptolunmuştur. Cevap demektir. Nitekim Herevi (355-434) de «Tefsir»-inde onun bu mânâya geldiğini söylemiş maamâfih haybet mânâsına gelebileceğine de işaret etmiştir. Zira «havr»-in aslı:Noksanla dönmekdir. îyâz bu mânânın hadîse daha muvafık olduğunu söylemiştir.