2592-) Bize Ebû Bekir b. Ebî Şeybe rivâyet etti. ki): Bize Ebû Üsâme rivâyet etti. ki): Bize Abde haber verdi. H. İbn’l-Müsennâ dahi rivâyet etti. ki): Bize Hâmmad b. Mes-ade rivâyet eyledi. râvilerin hepsi Ubeydullah-dan her iki isnâdla İbn Nümeyr hadisi gibi rivâyette bulundular. hadîsi Buhari «Kitâbu-s-Savm»-dan tahric etmiştir. diyor ki: «Bu hadîsin muhtelif lafızlarından anlaşıldığına göre Hazret-i Bila Tin vazifesi Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’in emrettiği vakitte geceleyin ezan okumakmış. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) bunu namaz kılan namazı kessin uyuyan uyansın da sahur yemeğini yememişse yesin diye yapmıştır. bunları Hazret-i İbn Mes-ud Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den rivâyet etmiştir. Ashâb-ı kirâm Hazret-i Bilâl’in ezanından sonra sahur yerlerdi. şerif Abdullah İbn Ümmu Mektûm ezanının Bilâl (radıyallahü anh)-ın ezanına yakın olduğuna delildir. bâzi rivâyetlerinder «İbn Ümmü Mektûm-a: — Sabahladın sabahladın denilirdi.» cümlesi vardır. Bu gösteriyor ki: İbn Ümmü Mektûm Hazretleri fecrin doğmasına yakın yahut fecir doğarken ezan okumağa dikkat eder vakti bildirmek için Hazret-i BilâI-in ezanı ile iktifa etmezmiş. Zira Hazret-i Bilâl ezanını muhtelif vakitlerde okurmuş. hadisde «Birinin inip diğerinin (minareye) çıkacağı kadar fasıla bulunurdu.» denilmesi bazı zamanlardaki müşâhadeye mebnîdir. Çünkü ezam her gece ayni vakitte okusa Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) onun ezanı ile iktifa eder: «İbn Ümmü Mektum ezan okuyuncaya kadar yiyip için.» buyurmaz «Bilâl ezanı bitirdim yiyip içmeyi kesin.» emrini verirdi. Ümmü Mektûm ama bir zât idi. Bu sebeple vaktin geldiğini kendisine haber veren bir adamı bulunması muhtemeldir. Çünkü böyle biri bulunmasa vaktin geldiğini ekseriya bilemezdi. Vehb-in Yûnus tarikiyle İbn Şihâb-dan onun da Salim-den naklettiği bir rivâyet de bu ihtimali teyid eder. Mezkur hadisde: «İbn Ümmü Mektûm gözü görmez bir zât idi. Cemâat kendisine fecir doğdukta (ezanı oku.) demedikçe ezan okumazdı.» denilmektedir.