3014-) Bize Ebû Küreyb rivâyet etti. ki): Bize Ebû Üsâ-me rivâyet etti. ki): Bize Hişâm babasından rivâyet etti. ki): Humus müstesna bütün Araplar Beyti çıplak olarak tavaf ederlerdi. Humus Kureyş kabilesiyle unların çocuklarıdır. Arap kabileleri çıplak tavaf ederlerdi. Meğer ki Humus onlara elbise vermiş olsun. Er-kekler erkeklere; kadınlar da kadınlara elbise verirlerdi. Humus kabilesi Müzdelife-den çıkmazlardı. Şâir insanların hepsi Arafat-a ulaşırlardı. ki: Baha babam Âişe (radıyallahü anha)-dan rivâyet etti ki şunu söylemiş: kabilesi haklarında Allah (azze ve celle)’nin sonra sîz de başka İnsanların akın ettiği yerden akın edin!» âyet-i kerîmesini indirdiği kimselerdir. Başka insanlar Arafat-tan Humus ise Müzdelife-den akın ederler: Biz ancak Harem-den akın ederiz! derlerdi (siz de başka insanların akın ettiği yerden akın edin!) âyet-i kerîmesi inince Arafat-a döndüler.» . hadîsi Buhârî «Hacc» bahsinde tahrîc etmiştir. Suyu taşa taşa dökmek mânâsına gelir. Arafat-tan sökülerek yolları doldurmaları: Dereleri doldurup taşıran sellere benzediği için Kur-ân-ı Kerîm-de bu bâbda ifâza tâbiri nâzil olmuştur. ismi marifetle ilgilidir. Bir ihtimâle göre bu yer İbrahim (aleyhisselâm)’a tarif edilmiş ve gördüğü vakit orayı tanımış olduğu için verilmiş; başka bir ihtimâle göre de Hazret-i Âdem ile Havva (aleyhisselâm) orada buluşup tanıştıkları için verilmiştir. Muhtelif hacıların orada tanıştıkları yahut Hazret-i İbrâhîm-in gördüğü rüyanın hakikat olduğunu orada bildiği için verilmiş olması da. muhtemeldir. başka ihtimâller ortaya atanlar da vardır. Şerîf-de zikredilen âyet-i kerîme-nin. tefsirinde ihtilâf edilmiştir. Dahhâk-e göre âyet-i kerîme-deki «başka insanlar» dan murâd: İbrahim (aleyhisselâm)-dır. rivâyet ettiği bir hadîs de bu mânâyı te-yid etmektedir. Mezkûr hadîsde Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in.; bulunun! Çünkü siz İbrahim (aleyhisselâm)-dan kalma bir miras üzerindesiniz.» buyurduğu nakledilmiştir. bu hadîsin hasen sahîh olduğunu söylemiştir. murâd: Hacc ibâdetlerinin yapıldığı yerlerdir. Yine Dahhâk-den bir rivâyete göre âyet-i kerîme-deki insanlardan murâd: İmâm yani haccın emîridir. Bazıları bundan muradın Âdem (aleyhisselâm) olduğunu söylemişlerdir. takımlarına göre de zahiri mânâ murâddır.. Yani «Siz de başka insanların akın ettiği yerden yola çekilin» demektir. İbn Tîn: «Sahîh olan budur.» demiştir.