3060-) Bana Hârûn b. Saîd El-Eylî rivâyet etti. ki): Bize İbn Vehb rivâyet etti. ki): Bana Amr yani İbn Haris Muhammed b. Abdirrahmân-dan naklen haber verdi ki Iraklı bir adam ona şöyle dedi: için Ürvetü-bnü Zübeyir-e sor (bakalım): Bir adam hacc için telbiye getirir de beyti tavaf ederse ihramdan çıkar mı çıkmaz mı? Şayet: Çıkamaz! derse sen de ona: Ama bir adam bunun caiz olduğunu söylüyor! de.» ki: «Bunun üzerine ben mes-eleyi Urve-ye sordum; Urve: Hacc için telbiye getiren ancak hacc (x bitirmek) ile ihramdan çıkar; cevâbını verdi. Ben: Ama bir adam bunun caiz olduğunu söylüyormuş (!) dedim. Urve: Ne çirkin söylemiş! dedi. o adam bana rastlıyarak sordu; ben de (aldığım cevâbı) kendisine anlattım. (Adam tekrar): Sen ona söyle ki bir adam Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in bunu yaptığını haber verirdi. Bunu yapmış bulunan Esma ile Zübe-yir-in hâlleri ne olacak? (de!) üzerine ben (tekrar) Urve-ye gelerek bunları kendisine söyledim. Urve: O adam kimdir? diye sordu. Bilmiyorum! dedim. Ona ne oluyor da bana gelip bizzat sormuyor? Zannederim bu adam Iraklı olacak! dedi. Ben (yine): Bilmiyorum! cevâbını verdim. Urve: Bu adam bata etmiş. Evet! Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) haccetmiştir. Bana Âişe (radıyallahü anha) haber verdi ki Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) Mekke-ye vardığı vakit yaptığı ilk iş abdest alarak beyti tavaf etmek olmuş. Sonra Ebû Bekir de haccetmiş onun da ilk işi beyti tavaf etmek olmuştur. Bundan sonra bir şey yapmamıştır. Ebû Bekir-den sonra gelen Ömer de böyle yapmıştır. Bilâhara Osman haccetti onu (gözümle) gördüm; ilk işi beyti tavaf etmek oldu. Sonra başka bir şey yapmadı. (Osman-dan) sonra Muâviye ile Abdullah b. Ömer (de aynı şekilde haccettiler.) Daha sonra ben babam Zübeyir b. Avvâm ile birlikte haccettim onun da ilk işi Beyti tavaf etmek oldu. Ondan sonra başka bir şey yapmadı. Sonraları muhacirlerle Ensârın da böyle yaptıklarını gördüm. Başka bir şey yapmadılar. Bunu yaparken gördüğüm en son zât İbn Ömer-dir. Haccını omreye bozmadı. İşte İbn Ömer yanlarındadır. Ona sorsalar ya! hiç biri Mekke-ye ayak bastıkları vakit beyti tavaftan önce bir şeyden başlamazlar; tavaftan sonra ihramdan da çıkmazlardı. Annem ile teyzemi de görmüşümdür. Mekke-ye geldikleri vakit Beyti tavaftan önce hiç bir şeyden işe başlamazlar sonra ihramdan çıkmazlardı. bana annemin haber verdiğine göre kendisi kız kardeşi Âişe Zübeyir filân ve filân sırf Umreye niyet ederek Mekke-ye gelmişler rüknü istilâm edince hille çıkmışlar. zât bu hususta sana söylediklerinde hatâ etmiş; dedi. h;ıdisi Buhârî «Hacc» bahsinin bir-iki yerinde muhtasar ve mufassal olmak üzere tahrîc etmiştir. İyâz cümlesinin bütün nüshalarda bu şekilde rivâyet edildiğini fakat bunun bir tashîf ve hatâ olduğunu söylemiş: (Sonra bu hacc ömre olmadı.) şeklindedir. Urve-ye soran zât haccın ömreye tebdilini tervîc edenlerin mezhebine göre bu mes-eleyi sormuş ve Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’in veda haccında bunu yaptığını delîl göstermiştir. Urvede Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)-in bunu bizzat kendisi yapmadığı gibi ondan sonra gelenlerin de yapmadığını bildirmiştir.» demişse de Nevevî bu mütâlâayı beğenmemiş ve: «Mes-ele Kâdı-nın dediği gibi değildir. Bilâkis bu cümle hem rivâyeten hem de manen sahihdir. Çünkü (ilk işi beyti tavaf etmek oldu başka bir şey yapmadı.) sözü ömreye ve şâir hacc fiillerine şâmildir. Bu cümle: (Sonra haccı değiştirip de onu ömreye veya kırana nakletmedi) takdirindedir.» demiştir. sonundaki: «Rüknü istilâm edince hille çıkmışlar.» cümlesinden murâd: Hazret-i Âişe-den başkalarıdır. Çünkü Âişe (radıyallahü anha) vedâ haccında kırana niyet etmiş; Arafat-ta vakfeden önce rüknü istilâmda bulunmamıştı. Hayzı sebebiyle bayram gününden Önce tavaf da yapamamıştı. Urve-nin annesi Esma binti Ebî Bekir -dir. istilâm edince hille çıkmışlar.» cümlesinden hazf vardır. Maksat tavaf ve sa-yı yapıp saçlarını kısalttıktan sonra ihramdan çıkmış olmalarıdır. sebep bu husûsatın malûm olmasıdır. beyânına göre Hazret-i Osman-a ait olan söz Ur-v e-nin ondan öncekilere âit olan ise Hazret-i Âişe-nindir Abdilmelik: «Hazret-i Âişe-nin sözü (Sonra başka bir şey yapmadı.) cümlesinde biter. Bekir-in haccından itibaren Urve-nin sözü başlar.» demiştir. hâlde Dâvûdî-nin kavline göre hadis muttasıl; Ebû Abdilmelik-in kavline göre bâzı yerleri munkatı- demektir. Urve Hazret-i Ebû Bekir ile Ömer-e yetişmemiştir.