3175-) Bize Ebû Bekir b. Ebî Şeybe rivâyet etti. ki): Bûe Abdullah b. Nümeyir rivâyet etti. ki): Bize İsmail b. Ebî Halid Ebû İshâk-dan naklen rivâyet etti. ki): Saîd b. Cübeyr şunu söyledi: Ömer-le birlikte Arafat-tan döndük Müzdelife-ye gelince bize Akşamla Yatsı-yı bir ikaametle kıldırdı sonra namazdan çıktı ve: Bu yerde Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) bize bu şekilde namaz kıldırdı; dedi.» hadîsi Buhârî «Kitâbu Taksîri-s-SalâUda; Nesâî «Kitâbu-s-Salât»da tahrîc etmişlerdir. şerîf kitabımızın «Namaz» bahsinde dahi geçmiş ihtiva ettiği hükümler orada görülmüştü. Buhârî-nin rivâyetinde: (sallallahü aleyhi ve sellem) acele yolculuk etmek istediği vaVrt akşamla yaHiyı YmYıVte Vu\avdı.» şe\&m&edir. kirâm-dan birçokları bu bâbda hadîsler rivâyet etmişlerdir. Alîyyubnü Ebî Tâlib Enes b. Mâlik Abdullah b. Amr Âişe İbn Abbâs Üsâme-tü-bnü Zeyd Câbir b. Abdillâh Huzeymetü-bnü Sabit Abdullah b. Mes-ûd Ebû Eyyûb El-Ensârî Ebû Saîd-i Hudrî ve Ebû Hüreyre (radıyallahü anhûm) hazerâtı bunlar meyânındadır. hadîslerin birçoklarında Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in seferde iki namazı cemederek beraberce kıldığı beyân edilmektedir. bir takınılan mezkûr hadîslerin zahirine bakarak seferde öğle ile ikindiyi ve akşamla yatsıyı beraber kılmayı tecvîz etmişlerdir. İmâm Şafiî İmâm Ahmed ve İshâk-ın mezhepleri budur. Battal: «Cumhûra göre sefer eden bir kimsenin öğle ile ikindiyi ve akşamla yatsıyı mutlak surette cem ederek kılması caizdir.» demiştir. mes-elede altı kavil vardır. İbn Battal’ın dediği gibi iki namazı bir vakitte kılmak caizdir kavil Ashâb-ı kirâm-da Alîyyü-bnü Ebî Talib Sa-dü-bnü Ebî Vakkaas Saîd b. Zeyd Üsâmetü-bnü Zeyd Muâzü-bnü Cebel Ebû Mûsâ İbn Ömer ve İbn Abbâs (radıyallahü anh) hazerâti ile Tâbiîn-den Ata- b. Ebî Rabâh Tâvûs Mücâhid İkrime Câbir b. Zeyd Rabîa Ebû-z-Zinâd Muhammed b. Münkedir ve Safvân b. Süleym-den rivâyet olunmuştur. Sevrî İmâm Şafiî İmâm Ahmed İshâk Ebû Sevr İbn -Münzir ve Mâlikîler-den İbn Eşheb-in kavilleri de budur. Kudâme mezkûr kavli İmâm Mâlik-den dahi rivâyet etmiştir. Fakat Hazret-i Mâlik-in meşhur kavline göre iki namazı bir vakitte kılmak acele sefer îcâb ettiğine mahsûstur. İki namazı bir vakitte kılmak acele sefer icâb ettiği zamana mahsûstur. kavil Üsâmetii-bnü Zeyd. ile İbn Ömer-dan rivâyet olunmuştur. Mâlik-in meşhur kavli cîe budur. İki namazı bir vakitte kılmak yol almak istenildiği zaman caizdir. Mâlikîler-den İbn Habîb-in kavli budur. «İmâm Şafiî- nin kavli de budur. Çünkü sefer zâten yol almak içindir.» demiştir. İki namazı bir vakitte kılmak mekruhtur. İbn-l-Arabî: «Mısırlıların İmâm Mâlik-den-rivâyeti budur.» demiştir. Cem-i te-hîr caiz cem-i takdim caiz değildir. İbn Hazm bunu ihtiyar etmiştir. Sefer sebebiyle iki namazı bir vakitte kılmak mutlak surette caiz değildir. Bu yalnız haccda Arafat-la Müzdelife-ye mahsûstur. Basrî İbn Şîrîn İbrahim Ne-haî Esved ve Hanefiîyye İmâmlarının mezhepleri budur. Kâsım bu kavli İmâm Mâlik-den de rivâyet etmiş kendisi de bunu ihtiyar eylemiştir. kirâm-dan İbn Mes-ûd Sa-dü-bnü Ebî Vakkaas İbn Ömer (radıyallahü anh) hazerâtı ile İbn Şîrîn Câbir b. Zeyd Mekhûl Amr b. Dînâr Sevrî Esved Ömeru-b nü Abdilazîz ve Leys b. Sa-d’ın dahi buna kaail oldukları rivâyet edilmiştir. Ebî Şeybe «Mûsannef»inde Hazret-i Ebû Mûsâ-nın: «Özürsüz iki namazı birlikte kılmak büyük günahlardandır.» dediğini rivâyet etmiştir. onlara muvafakat edenlerin delili Buhârî ile Müslim-in rivâyet ettikleri Abdullah b. Mes-ûd hadîsidir. hadîsde İbn Mes-ûd (radıyallahü anh): Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)-i hiç bir namazı vaktinden başka zamanda kılarken görmedim. Yalnız Müzdelife-deki müstesna. Orada hakîkaten akşamla yatsıyı toptan kıldı ertesi gün sabah namazını da vaktinden önce kıldı.» demiştir. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in iki namazı bir vakitte kıldığını bildiren hadîsleri Hanefiî Urte-vîl etmiş «bunlardan murâd birinci namazı vaktinin sonunda ikinciyi de vaktinin evvelinde kılmış olmasıdır.» demişlerdir. bu şekilde kılman namazlar sûret-ı zahirede toptan kılınmış gibi görünürse de hakikatte her namaz kendi vaktinde kılınmıştır. hadîslerin arasını bu suretle bulmuşlardır. Bu mânâyı te-yîd eden hadîsler de vardır. bâbda Hanefiîler-e îtirâz. edenler olmuş Hanefiîler tarafından bunlara cevaplar verilmiş ve söz bir hayli uzamıştır. şerif akşam namazının hiç bir yerde iki rek-ât kıhnamıya-cağına seferde dört rek-âtlı namazların da ikişer rek-ât kılınacağına de-lüdir hadîsin Ebû Bekir b. Ebî Şeybe tarîkine Darakutnî îtirâz etmiş: burada İsmail vehmetmiştir. Kendisine Şu-be Sevrî İsrâîl ve daha başkalarının da dâhil olduğu bir cemâat muhalefette bulunmuş hadîsi Ebû İshâk-dan o da Abdullah b. Mâlik-den oda İbn Ömer-den naklen rivâyet etmişlerdir. İsmâîl her ne kadar mevsuk bir râvî olsa da bu zevat ondan daha kuvvetlidirler.» demişse de Nevevî kendisine cevap vermiş ve: İshak-in bu hadîsi her iki tarîkten işiterek iki vecihle rivâyet etmiş olması caizdir. Ne olursa olsun hadîsin metni sahîhdir dokunulacak bir yeri yoktur.» demiştir.