3328-) Bana Ebû Gassân El-Mismaî ile Muhammed b. Beşşâr toptan Muâz b. Hişâm-dan rivâyet ettiler. Ebû Gassân ki): Bize Muâz rivâyet etti. ki): Bana babam Katâde-den o da Kazea-dan o da Ebû Saîd-i Hudrî-den naklen rivâyet etti ki Nebiyullah (sallallahü aleyhi ve sellem): «Kadın beraberinde mahrem olmadıkça üç gecelik mesafenin üstünde uzağa sefer etmesin!» buyurmuşlar. Bu hadîsi bize İbn-l Müsennâ da rivâyet etti. ki): Bize İbn Ebî Adiyy Saîd-den o da Katâde-den bu isnâdla rivâyet etti ve: «Mahremsiz olduğu halde üç geceden fazla...» dedi. hadîsi Buhârî «Kitâbu-s-Salât»ın bir-iki yerinde ve «Ce-zâu-s-Sayd»da Ebû Dâvûd hacc bahsinde Tirmizî “Kitâbu-s-Salât»ta Nesâî ile İbn Mâce «Kitâbu-s-Savm»da muhtelif râvilerden tahrîc etmişlerdir. Buhârî-nin rivâyetinde Hazret-i Ebû Saîd-in hoşuna giden dört şeyin neler olduğu hbeyân edilmiştir. Bunlar kadının kocasız veya mahremsiz olarak yalnız başına iki günlük yola sefer edememesi Ramazan ve Kurban Bayramı günlerinde oruç tutulmaması iki namazdan yani ikindi ile sabah namazından sonra namaz kılınmaması ve üç mescidden maada dünyâ mescidlerini ziyaret için sefer edilmemesi mes-eleleridir. Bu bâbda İbn Hibbân İmâm Ahmed Bezzâr Taberânî ve. diğer hadîs İmâmları rivâyetler nakletmişlerdir. bağlamak: Seferden kinayedir. Bu hususta deve at katır eşek ve sair vâsıtalarla yürüyerek gitmek arasında fark yoktur. şerif mezkûr üç mescidin pek büyük meziyet ve fazileti hâiz olduklarını beyân etmektedir. Çünkü bu mescidler Enbiyâ-yl Kiram (sallallahü aleyhi ve sellem) hazerâtmın namazgahlarıdır. Bunlarda kılman namazlar şâir mescidlere nisbetle yüzlerce kat faziletli olduğu sahîh hadîslerle haber verilmiştir. Dünyâ mescidlerini ve faziletli yerleri ziyaret için sefere çıkıp çıkılamıyacağı ulemâ arasında ihtilaflıdır. Nevevî-nin nakline göre cumhûr-u ulemâ sair mescidleri ziyarette bir fazilet olmadığını söylemişlerdir. İbn Battal: «Ulemâya göre bu hadîs mezkûr üç mescidden maada herhangi bir mescidde de namaz kılmayı adayanlar hakkındadır.» demiştir. İmâm Mâlik’e göre bir kimse vasıtasız gidemiyeceği bir mescidde namaz kılmayı nezretse bulunduğu beldenin mescidinde kılar. Fakat Mekke ve Medine mescidleriyle Beyt-i Makdîs-te namaz kılmayı nezreden mutlaka oraya gitmelidir. Yine İbn Battâl’ın beyânına göre sulehânın mescidlerinden birinde namaz kılmak ve teberrükte bulunmak mubahtır. nazaran İmâm Leys herhangi bir mescidde namaz kılmayı nezreden bir kimsenin nezrini o mescidde ifâsı icâb ettiğine kaail olmuştur. Hanbelîler-den bir rivâyete göre böyle bir nezir mün-akıd olmazsa da yemin keffâreti vermek îcab eder. Mâlikîler-den bir rivâyete göre ise yapılan nezre husûsî bir ibâdet taallûk ederse nezri îfâ lâzımdır. Aksi takdirde bir şey lâzım gelmez. Mâlikîler-den Muhammed b. Mesleme hadîste zikri geçen üç mescidden maada yalnız Kubâ mescidine yapılan nezrin îfâsı lâzım geldiğine (sallallahü aleyhi ve sellem) kaail olmuştur. Çünkü Resûlü Ekrem her cumartesi günü bu mescidi ziyaret ederdi. bir cemaat Bâbımız hadîsiyle istidlal ederek hadisde zikri geçen üç mescidden birine gitmeyi nezredenlerîn adaklarını yerine getirmeleri lâzım geldiğini söylemişlerdir. İmâm Mâlik İmâm Ahmed ve İmâm Şafiî-nin kavilleri de budur. Ebû İshâk-ı Mervezî dahi aynı kavli ihtiyar etmiştir. A-zam-a göre mescide gitmek için yapılan nezri mutlak surette îfâ vâcib değildir. İmâm Şafiî «El-Ümm» nâm eserinde Kâbe-ye yapılan nezrin îfâsı gerektiğini Medine ve Kudüs mescidlerine yapılan nezirlerin îfâsı vâcib olmadığını söylemiştir. İbn-l-Münzir-e göre ise Harameyne yani yani Mekke ve Medine mescidlerine yapılan nezrin îfâsı vâcib Mescid-i Aksa-ya yapılan nezrin îfâsı lâzım değildir. Bu bâbda daha birçok sözler söylenmiştir. Kâdî Iyâz ile Şâfiî-lerden Ebû Muhammed El-Cuveynî: «Hadîsde zikredilen üç mescidden maada herhangi bir mescidi ziyaret için sefere çıkmak haramdır; nehyin muktezâsı budur.» demişlerse de Nevevî bunun yanlış olduğunu söylemiş Şâfiîler-ce bunun haram değil mekruh bile olmadığını bildirmiştir. Bâbımız hadîsinin mânâsını te-vîl ederek ; «İtikâf için bu üç mescidden başka yerlere gidilmez» demişlerdir. Zeyniddîn-e göre bu hadîsin en güzel te-vîli ondan yalnız üç mescidin hükmü olup sair mescidlere ziyaret için sefer yapılmamasıdır. Ama başka mescidlerde ilim tahsil etmek ticâret gezi su-lehâ ve ihvanı ziyaret vesâir maksatlarla sefere çıkmak bu hadîsdeki nehye dâhil değildir. Nitekim bu cihet hadîsin bazı tarîklerinde tasrih de edilmiştir. Ebû Saîd-in Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)-den işittiği dört şeyi pek beğendiğini cümlesiyle ifâde etmesi te-kîd içindir. Çünkü «A-cebe» ve «Âneka» fiillerinin ikisi de hoşa gitmek mânâsına gelirler. Araplar böyle müteradif kelimeleri beyân ve te-kîd için kullanırlar. şerif kadının yalnız başına sefer edemiyeceğine de delildir.. Ulemânın bu husustaki kavillerini bundan önceki İbn Ömer rivâyetinde görmüştük. Aşağıdaki rivâyetler dahi aynı hükmün delillerindendir.