3927-) Bize İshâk b. İbrahim rivâyet etti. ki): Bize Ravh haber verdi. ki): Bize İbn Cüreyc rivâyet etti. ki): Bana Ebû-z-Zübeyr rivâyet etti ki Câbir b. Abdillâh’ı şunu söylerken işitmiş. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): yiyecek satın alırsan onu tamamen tesellüm etmedikçe satma!» buyururlardı. hadîsin bâzı rivâyetlerini Buhârî «Büyü-» ve «Muharibin» bahislerinde: Ebû Dâvûd ile Nesâî «Buyû-»da muhtelif lâfızlarla muhtelif râvilerden tahrîc etmişlerdir. bütün rivâyetleri satın alınan bir malın tesellüm etmeden başkasına satılamayacağını göstermektedir. Yalnız bâzı rivâyetlerde tesellüm yerine (kabz). bazılarında da (istifa) kelimeleri kullanılmıştır. ikisi de malı tesellüm etmek eline almak manasınadır. Yalnız bâzı ulemâ aralarında fark görmüş kabz kelimesinin daha ziyade mânâ ifâde ettiğini söylemişse de Aynî buna i-tirazla bilâkis istifa kelimesinin daha manâlı olduğunu bildirmiş; misâl olarak da: Müşteri malın bir kısmım alır; bir kısmını satıcı parasını elde edinceye kadar teslim etmezse buna kısmen kabz denilebileceğini fakat istifa nâmı verilemeyeceğini; çünkü istifâ hakkın tamamını almak demek olduğunu beyân etmiştir. Ona göre bu kelimeler mânâca fark olduğunu göstermek için değil rivâyet farkını bildirmektedirler. Ölçüsüz tartısız ve takdîrsiz olarak göz karariyle yapılan satıştır. Bu kelime cüzâf ve cezâf şekillerinde de okunabilirse de meşhur olan kıraati cizâftır. Lügatet kitâb mahkeme hücceti ve borç senedi mânâlarına gelir. Burada ondan murâd: Âmir tarafından me-mura verilen maaş senedidir. Bu senede: «Filâna şu kadar zahire veya para verilsin» diye yazılmıştır. Senedi alan onda yazılı olan şeyleri tesellüm etmeden başkasına satar.