4105-) Bana bu hadîsi Yahya b. Habîb de rivâyet etti. ki): Bize Hâlid yani İbn Haris rivâyet etti. H. Muhammed b. Hâtinı dahi rivâyet etti. ki): Bize Yahya b. Saîd rivâyet etti. H. Muhammed b. Velîd de rivâyet etti. ki): Bize Muhammed b. Ca-fer rivâyet etti. H. İshâk b. İbrahim dahi rivâyet etti. ki): Bize Nadr haber verdi. H. Muhammed b. Müsennâ da rivâyet etti. ki): Bize Vehb b. Cerîr rivâyet etti. râvilerin hepsi Şu-be-den bu isnâdla rivâyette bulunmuşlardır. Hatim Yahya-dan rivâyet ettiği hadîsinde: «Koyun köpeği ile av ve ekin köpekleri hakkında ruhsat verdi.» dedi. hadîsin Abdullah b. Ömer (radıyallahü anh) rivâyetini Buhârî «Bed-ü’l-Halk»; Nesâî ile İbn Mâce «Sayd» bahislerinde tahrîc etmişlerdir. Mâlik ile mezhebi uleması ve diğer birçok zevat bu hadîslerde istisna edilen köpeklerden maadasının öldürülebileceğine kail olmuşlardır. Onlara göre öldürmekten istisna edilenlerden geriye kalan köpekler hakkındaki öldürme emri mensûh değil muhkemdir. Kâdi Iyâz: «Bence köpek edinmek evvelâ umumî surette yasak edilmiş; ve bütün köpeklerin öldürülmesi emrolunmuş; sonra kara köpeklerden maadasının öldürülmesi yasaklanmış fakat av köpeği ile hayvan ve ekin bekçiliği yapan köpeklerden bıska herhangi bir köpeğin edinilmesi menedil-miştir.» diyor. Nevevî Kâdî-nin bu sözünü hadîslerin zahirine uygun bulmaktadır. Gerçi İbn Mugaffel hadîsinde Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem): onların ne işine giriyor!» buyurmuştur. Bunun mânâsı «Öldürmesinler hayvanları!» demektir; ve âmindir yani kara köpeği de şâmildir; fakat kara köpeğin öldürülmesi icâbettiği önceki rivâyetten anlaşıldığı için İbn Mugaffel hadîsi o rivâyetle tahsis edilmiş demektir. köpeğin öldürüleceğinde bütün ulemâ müttefiktir. Zararı olmayan köpeklerin öldürülüp öldürülemeyeceği ihtilaflıdır. Şafilerden îmamülharemeyn şunları söylemiştir: (sallallahü aleyhi ve sellem) evvelâ bütün köpeklerin Öldürülmesini emir buyurmuş; sonra bu hükmü neshederek kara köpekten maadasını Öldürmeyi yasak eylemiş; bilâhare şerîat —kara olsun olmasın— bütün zararsız köpeklerin öldürülmemesi hususunda karar kılmıştır.» îmamülharemeyn İbn Mugaffe (radıyallahü anh) dan rivâyet olunan şu hadîsle istidlal etmiştir: (sallallahü aleyhi ve sellem): köpekler de ümmetlerden bir ümmet olmasa idi ben onların öldürülmesini emrederdim!» Bu hadîsi «Sünen» sahipleri rivâyet etmişlerdir. Ebû Hüreyre hakkında gerek İbn Ömer (radıyallahü anh)-nın: «Şüphesiz onun ekini var!» demesi gerekse müteakib rivâyetlerin birinde Sâlim-in: «Ebû Hüreyre: Yahut ekinlik köpeği derdi; kendisi çiftçi idi.» sözü onun rivâyetini gevşetmek yahut rivâyeti hakkında şüpheye düşürmek için değildir. Bu sözlerden murâd Hazret-i Ebû Hüreyre-nin çiftçi olması dolayısiyle bu hususa dikkatli davranarak herkesten iyi bellediğini anlatmaktır. Zîra bir şeyin içinde bulunan kimsenin onu herkesten iyi bilmesi âdettir. Hüreyre (radıyallahü anh)’in rivâyet ettiği ziyadeyi İbn Mugayfel Süfyân b. Ebî Züheyr ve İbn Hakem de zikretmişlerdir. Binâenaleyh bu hususta Hazret-i Ebû Hüreyre yalnız değildir. Kaldı ki yalnız başına da rivâyet etse rivâyeti yine makbuldür. Hâlis koyu kara demektir. Aynî bunu «faydadan uzak zarara yakın şeytan» diye ta-rîf etmiştir. iki noktalısından murâd: Gözlerinin üstünde iki nokta gibi beyazı olanıdır. Ahmed b. Hanbel ile Şafiîler-den Bazıları bu hadîsle istidlal ederek hâlis siyah renkli köpeğin avcılıkta kullanılamıyacağına kail olmuş: «Çünkü siyah köpek şeytandır; helâl olan av şeytanın değil köpeğin avladığıdır.» demişlerdir. ulemâya göre sair köpekler gibi kara köpeğin de avda kullanılması helâldir. Hadîste ona şeytan denilmesi köpek cinsinden olmadığını anlatmak için değildir. Bundan dolayıdır ki beyaz köpeğin ağzını soktuğu kab nasıl yıkanırsa kara köpeğinkini de yıkamak îcâb eder. İmâm A-zam Mâlik ve Şafiî-nin mezhepleri de budur. Ömer İbn Abdilberr şöyle diyor: «Bizim ihtiyar ettiğimiz vecih şudur ki zarar vermedikçe hiç bir köpek Öldürülmez. Çünkü Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) canlı mahluku silâha hedef yapmaktan nehî buyurmuştur. Köpeği sulama hadîsi vardır; bir hadîste «Her hararetli ciğeri sulama mukabilinde ecir vardır.» buyurulmuştur. Bir de bütün şehirlerde bunca ulema ve alenî ma-sıyete mün-kerâta asla göz yummayan zevat olduğu halde köpek öldürme işi terk edilegelmiştir. Ben müslümanların fukahâsından hiç birinin köpek edinmeyi adaleti cerhe sebep saydığını hiç bir hâkimin köpek sahibinin şehâdetini reddettiğini bilmiyorum. Yalnız Şafiî mezhebine göre ihtiyaç yokken köpek edinmek haramdır.» Abdilberr köpeklerin öldürülmesi emrinden etlerinin de yenilemiyeceğine istidlal etmiş ve: «Güvercinin kesilmesi köpeklerin ise öldürülmesi Bâbında Ömer-le Osman-dan gelen rivâyeti görmüyor musun?» diyerek eti yenilen hayvan hakkında (kesmek) yenilmeyen hakkında ise (öldürmek) tâbirleri kullanıldığına işaret etmiştir. bu hadîsler hakîkaten eti yenilen hayvanla yenilmeyenin aynı hükümde olmadığına delâlet etmektedir; zîra kesilip yenilen hayvanın öldürülmesi için emir vermek caiz değildir. köpeği şeytan kabul edenlere bu hadîslerde delîl yoktur. Çünkü Teâlâ Hazretleri kötülüğü iyiliğine galebe çalan insanlara da şeytan ismini vermiş; bununla beraber Öldürülmelerini emir buyurmamıştır. denilmesi hususunda Nevevî bir şey söylememiştir. Aynî behîmi şeytan diye tefsir ettikten sonra şöyle mütâlea-da bulunuyor: «Bu gibi şeyler tefekkür ve teemülle anlaşılamaz; bunlara kıyas yolu ile de erişilemez; şeriat sahibinden ne gelmişse onda karar kılınır. Filhakika İbn Abdilberr Hazret-i İbn Abbâs-dan: cinlerdendir; onlar cinlerin zayıf olanlarıdır.) hadîsini rivâyet etmiş; bir rivâyette: karaları ile alacaları cinlerdendir.) denilmiştir. İbnü-l-A-râbî: Köpekler cinlerin sefîl ve zayıf olanlarıdır; diyor...» ki Aynî hadîsin müteşâbihattan olduğuna işaret etmek istiyor. Bizce en salim yol da budur. Mâmâfîh yukarıda da arzettiğimız vecihle köpeğe şerri hayrından fazla olmasına bakarak cin denilmiş olması ihtimalinden de bahsetmiştir. Abdilberr-in bahsettiği «Köpeği sulama» hadîsini Buhârî «Bed-ü-l-halk» bahsinde Hazret-i Ebu Hüreyre-den rivâyet etmiştir. Hadîs şudur: (sallallahü aleyhi ve sellem): Fahişe bir kadın bir kuyu başında susuzluktan dilini çıkarmış soluyan ve ölümle pençeleşen bir köpeğin yanına uğradı. Hemen ayakkabısını çıkararak baş Örtüsü île bağladı ve hayvana su çıkardı; bu sebeple de günahları affolundu; buyurdular.» Arabı diyor ki: «Kopeği sulama hadisinin köpekleri öldürme yasağından evevi de sonra da varid olması ihtimâli vardır. Evvel varıd oldu ise bu husustaki yasağı neshedemez; çünkü Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) bütün çöldeki köpekleri değil yalnız Medine-nin köpeklerini öldürmeyi emir buyurmuştu. Neshedilen de budur Çöllerdeki köpekler hakkında ne öldürme emri vardır ne de nesih. Hadîsin zânirı dam bunu göstermektedir. Bir de köpeği öldürmek vâcib olsa sulaması icab etmezdi. Susuzluk hararetiyie ölüm bir araya getirilemez Nitekim bu âsî olan kâfire bile yapılmaz; isyanı olmayan köpeğe nasıl tatbik edilebilir!..» bahih hadîste vârid olduğuna göre Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem);Yahûdilerin katlini emir buyurduğu zaman susuzluktan şikâyet etmişler de: üzerine kılıcın harareti ile susuzluğun hararetini bir araya getirmeyin!) buyurmuş; yuhudiler su verildikten sonra öldürülmüşlerdir.»