4120-) Bize Yahya b. Eyyûb ile Kuteybe ve İbn Hucr rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize İsmail Yezîd b. Husayfa-dan rivâyet etti. ki): Bana Sâib b. Yezîd haber verdi ki yanlarına Süfyân b. Ebî Züheyr eş-Şeneî gelmiş de: «Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) yukarıki hadîs gibi îrâdda bulundu.» demiş. Ebû Hüreyre ve Süfyân b. Ebî Züheyr rivâyetlerini Buhârî «Müzârea» ve «Bed-ü’l-Halk» bahislerinde; Süfyân rivâyetini Nesâî ile İbn Mâce «Kitâbü-s-Sayd» da tahrîc etmişlerdir. Deve sığır ve koyun gibi hayvanların hepsine verilen bir isimdir; ekseriyetle koyun hakkında kullanılır. Aslında çift tırnaklı ve tabanlı hayvanlara verilen isimdir. Burada mâşiyeden kinayedir. Ava alıştırılmış; Öğretilmiş manasınadır. Bu kelime hadîsin muhtelif rivâyetlerinde: «dâriyen dârî dârin dâriyetin» şekillerinde kullanılmıştır. Dâriyen şeklinin îrâbı hakkında söz yoktur. Dârî ile dârin şekilleri (mâşiye) üzerine atı-f suretiyle mecrûr olup mevsûfun sıfatına izafeti kabîlindendirler. Bu takdirde «dârî» deki yânın hazf edilmemesi meşhurun hilâfınadır. Bazıları buradaki «dârî» kelimesinin «sâid» yani avcıya sıfat olduğunu söylemişlerdir; yani avcıya istiare yolu ile «dârî» denilmiştir. rivâyetine gelince: Burada hazif olduğu söylenmiştir. yani «Ancak talimli köpekler sahibinin köpeği» takdirindedir. Lügatte beş arpa ağırlığı yarım dâmk ve bir şeyin yirmi dörtte biri gibi mânâlara gelir. Burada Allah-ın bildiği bir mikdâr manasınadır. Hadîsten murâd: Köpek edinen kimsenin amellerinden bir cüz-ünün sevabı eksilmesidir. bâzı rivâyetlerinde köpek edinen kimsenin ecrinden bir kîrât diğerlerinde iki kîrât eksileceği bildiriliyor. Ulema bu iki muhtelif rivâyetin arasını muhtelif şekillerde te-lîf etmişlerdir. Bazıları kîrât farkının insanlara eziyet hususunda birbirinden farklı iki nevi- köpeğe nis-betle yapılmış olması ihtimâli üzerinde durmuşlardır. Bunlara göre iki kîrât» fazla eziyet veren köpeğin sahibine aittir. Bir takımları: «İki kîrât kasaba ve köylere bir kîrât kır ve çöllere mahsustur.» demiş; daha başkaları iki nevi- kıratın ayrı ayrı iki zamana ait olduğunu ileri sürmüşlerdir. Bu takdirde evvelâ bir kîrâttan bahsedilmiş; bilâhare iki kîrât azalacağı bildirilmek suretiyle hüküm daha ağırlaştırılmıştır. niçin eksiltüeceği de ihtilaflıdır. Bâzılarına göre buna sebep köpek bulunan haneye meleklerin girmemesidir. Bu hususta: KÖpe-ğin yoldan geçenlere saldırması yasak olan bir şeyi irtikâb ettikleri için sahiplerine bir ceza olması köpeğin çok necaset yemesi fena kokması bazı köpeklerin şeytan olması sahibinin haberi yokken kaplara ağzını sokması gibi birçok ihtimâller üzerinde durulmuştur. ecrin geçmişe mi yoksa geleceğe mi âit olacağında ve keza kıratın mahallinde ihtilâf olunmuştur. Bazıları: «İki kîrâttan biri gündüz diğeri gece amellerine aittir.» demiş; diğerleri bir kîrât farzdan bir kîrât da nafile ibâdetten eksiltileceğim söylemişlerdir. edinmenin caiz olup olmaması hususunda şâfiîler-den Nevevî şunları söylüyor: "Bizim mezhebimize göre ihtiyaç yokken köpek edinmek haramdır. Ama av. ziraat ve hayvan muhafazası gibi şeyler için edinilmesi caizdir. Evleri sokakları ve bunlara benzer yerleri muhafaza için edinilip edinilemeyeceği hususunda iki vecih vardır. Birinci veçhe göre caiz değildir. Çünkü hadîslerin zahirleri ziraat av ve çoban köpeğinden maadasını sarahaten yasak etmektedir. Esah olan veçhe göre bu üç nevi- köpeğe kıyâsen diğerlerini edinmek de caizdir; bu hususta hadîslerden anlaşılan illetle amel olunur ki o da ihtiyaçtır. köpek yavrusu edinerek av ziraat ve hayvan muhafazası hususatında terbiye etmek caiz midir? Bu bâbda dahi iki vecih vardır. Esah olan veçhe göre câizdir. Kemâl b. Hümâm «Fethü-l-Kadîr» adlı eserinde: «Köpeği av yahut hayvan ev ve ziraat muhafazası için edinmek bilicmâ- caizdir; lâkin hırsız yahut düşman korkusu olmadıkça onu haneye sokmamalıdır...» diyor. Bazıları edinilmesi caiz olan köpeğin temizliğine bu hadîslerle istidlal etmişlerdir. Çünkü insanların arasında bulunduğu hâlde ondan korunmak son derece güç bir iştir. Onlara göre köpeği edinmeğe izin vermek ondan maksud olan hususâtı tamamlayan şeyler için de izin sayılır. Fakat bu zevâtm görüşleri köpeğin ağzını soktuğu kabın yedi defa yıkanmasını emreden hadîse muarızdır. Hadîs-i şerîf hayırlı işlere teşvik sevabı eksiltecek işlerden sakınmayı tenbîh etmektedir.