4154-) Bana bu hadîsi Ebû-t-Tâhir rivâyet etti. ki): Bize Abdullah b. Vehb haber verdi. ki): Ben Mâlik b. Enes-i: «Bana Mûsâ b. Ebî Temim bu isnâdla bu hadîsin mislini rivâyet eyledi.» derken işittim. rivâyetlerde kendilerinde ribâ yani faiz cereyan eden mallar nassan beyan buyurulmuştur. Bunlar: Altın gümüş buğday arpa kuru hurma ve tuzdur. Sair malların bunlara kıyas edilip edilemeyeceği hususunda ulemânın kavillerini az yukarıda görmüştük. Burada şunu da ilâve edelim ki illetde müşterek olmayan ribâ malları fazlalıkla ve keza veresiye satılabilir. Meselâ; altınla buğday gümüşle arpa bütün ulemânın ittifakiyle bu şekilde satılabilir; fakat ribâ malları cinsi cinsine olursa biri peşin diğeri veresiye ve keza biri noksan diğeri fazla olarak sa-tılamadığı gibi teslim ve tesellüm yapılmadan satış meclisinden ayrılmak da caiz değildir. Satılan malların cinsleri muhtelif olursa peşin teslim edilmek şartiyle fazlalık caizdir. Meselâ; bir Ölçek buğday iki ölçek arpa mukabilinde satılabilir. b. Sâmit (radıyallahü anh) hadîsi buğdayla arpanın ayrı ayrı iki cins olduğuna delildir ki İmâm A-zam İmâm Şafiî Sevri ve diğer birçok ulemânın mezhepleri de budur. Mâlik Leys Evzâî Medine ve Şam ulemâsının mütekaddimleri bunları bir cins saymışlardır. Bu kavil Hazret-i Ömer (radıyallahü anh)-dan da menkuldür. kim ziyade verir veya alırsa muhakkak ribâ yapmıştır.» cümlesinden murâd: Ziyâdeyi veren de alan da haram olan faizciliği yapmış ve Allah-a âsi olmuş sayılırlar demektir. rivâyetlerde geçen «yeden bi yedin» yani peşinen tâbiri bütün ulemâya göre teslim ve tesellümün şart olduğuna delildir. Bu hususta yalnız İsmail b. Uleyye muhalefet etmiş cinsi cinsine satılmayan mallarda teslim ve tesellüm yapılmadan satış meclisinden ayrılmanın caiz olduğunu söylemiştir. Nevevî bunun hadîslere ve ic-ma-a muhalif olduğunu kaydettikten sonra: «İhtimal o bu hadîsi duymamıştır; duymuş olsa muhalefet etmezdi.» diyor. Hadîs-i şerîf sahabenin sünneti teblîge ne derece büyük ihtİmâm gösterdiklerine delildir.