4359-) Bize Muhammed b. Abdilâlâ Et-Teymî rivâyet etti. ki): Bize Mu-temir babasından rivâyet etti. ki): Bize Ebû-s-Selîl Zehdem-den o da Ebû Mûsa-dan naklen rivâyet eyledi. Şöyle dedi: Yürüyorduk. Nihayet yük devesi istemek için Nebiyyullah (sallallahü aleyhi ve sellem)-e vardık... Cerîr-in hadîsi gibi rivâyette bulunmuştur. hadîsi Buhârî «Megâzî» «Fardu-l-Humus» «Nüzûr» «Zebâyih» «Keffârâtü’l-Eymân- ve «Tevhid» bahislerinde; Ebû Davûd «Eyman»da Tirmizî «Et-ime» ve «Şemail- bahislerinde; Nesâî «Eymân» ve «Sayd»da İbn Mâce «Keffarât»da muhtelif râvilerden tahrîc etmişlerdir. ordusu» diye terceme ettiğimiz «Ceyşül-usra» Tebûk gazasına giden ordudur. Buna darlık ordusu denilmesi: Son derece şiddetli sıcaklara tesadüf etmesi su hayvan ve yiyecek sıkıntısı çekilmesi sebebiyledir. Hattâ ashâb-ı kirâmın susuzluktan develerin karnını yararak içlerindeki suyu aldıkları rivâyet olunmuştur. gaza Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) Efendimizin bizzat iştirak ettiği son gazadır. İbn Sa-d-in rivâyetine göre Tebûk gazası hicretin dokuzuncu yılı Receb ayının perşenbe günü vuku- bulmuştur. Gazanın sebebini bildiren mürsel bir hadîste şöyle deniliyor: «Yahûdiler Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)-e gelerek: Yâ Ebel-Kâsım eğer peygamberlik iddiasında doğru söylüyorsan hemen Şam-a yetiş! Zîra şâm mahşer yeri ve peygamberler diyarıdır dediler. O da onların sözüne kanarak yalnız Şam-ı almak niyetiyle gazaya çıktı. Tebük-e varınca Allah ona Benî İsrâîl süresindeki: seni bu yerden çıkarmak için neredeyse zorlayacaklardı. ." âyetinden "Bizim yolumuzda asla bir değişiklik bulamazsın" Sure-i îsrâ âyet 7fi-78 kavli kerîmine kadar olan âyetleri indirdi. Teâlâ hazretleri ona Medine-ye dönmesini emretti ve: yaşaman da orada. ölümün de orada olacak. Sen tekrar oradan diriltileceksin! buyurdu..." rivâyetlerde sözü geçen «âzadlılar»dan murad: Roma esirleridir. İçeri giren zât kırmızı benizli diye vasıflandırılmakla onun hâlis Arap olmadığına işaret edilmiştir. Nitekim bir rivâyette: «Galiba âzâdlılar-dandı.» denilerek bu cihet tasrih olunmuştur. zât: «Ben bu hayvanın bir sey yediğini gördüm de iğrendim...» demekle tavuğu pislik verken gördüğünü anlatmak istemiştir. Buna mukabil Hazret-i Ebû Mûsâ: «Gel sana bundan bahsedeyim!» demiş; bununla: «Gel sana bu yeminin nasıl halledileceğini anlatayım!» demek istemiştir. birinde Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’in altı deve verdiği diğerinde beş deve verilmesini emir buyurduğu kaydedilmektedir. Bu sebeple vak-anm iki defa cereyan etmiş olması üzerinde durulduğu gibi azı zikretmek fazlamın red ve inkâr değildir; şeklinde te-lîfte bulunanlar dahi olmuştur. iyi havır gelmez!» cümlesi; -Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’i gaflete düşürdük... biz ebediyyen felâh bulmayız; dedik!» seklinde de rivâyet olunmuştur. yük hayvanlarını ben vermedim; lâkın Allah verdi...» ibaresinin mânâsı Hattâbi-ye göre birçok vecihlere muhtemeldir. Bununla ashabdan minneti kaldırarak ni-metin Allah-a izafesi kasdedilmiş olabileceği gibi Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)-in unutmuş olması ihtimâli de vardır. Unutan kimse muztar hükmündedir; onun fiili bâzan Allah-a da izafe edilir. Nitekim unutarak orucunu bozan bir kimse hakkında: ancak Allah doyurdu suladı.» buyurulmuştur. Yahut bu cümle: «Bu ganimeti göndermekle size binek hayvanlarını Allah vermiş oldu.» manasınadır. Mârûdî de bu mânâya işaret etmiştir. Kâdi Iyâz: «Caiz ki onlara yük devesi verileceği Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)-e vahi suretiyle bildirilmiş olsun yahut bu zevat Allah-ın ganimeti kendilerine taksim etmesini emir buyurduğu kimselerin umumunda dahil olsunlar.» diyor.